Thịt giả chóng xẹp

Mới năm 2019 Beyond Meat trở thành một hiện tượng trên sàn chứng khoán Mỹ khi giá cổ phiếu tăng vọt như pháo thăng thiên: từ mốc khởi điểm 25 đô la, chỉ trong mấy tháng giá đạt mức đỉnh 234 đô la. Beyond Meat là một hãng làm thịt giả từ nguồn gốc thực vật như kiểu đồ chay giả thịt gà, thịt heo. Nay giá cổ phiếu công ty này đã xẹp xuống, đầu tuần trước còn 13,34 đô la Mỹ, còn gần bằng một nửa giá lên sàn. Đây là một bài học điển hình về chuyện dựa vào quảng bá quá mức làm động lực tăng trưởng chứ không dựa vào thực chất.

Giá trị vốn hóa của Beyond Meat lên mức 14 tỉ đô la vào năm 2019, nay chỉ còn 1,16 tỉ đô la mà các nhà phân tích cho là vẫn còn quá cao. Những năm trước, báo chí góp phần thổi giá cổ phiếu công ty này khi cho rằng thịt giả là tương lai của con người; vừa có lợi cho sức khỏe vừa thân thiện với môi trường vì ngành chăn nuôi sản xuất thịt thật là nơi phát khí thải cực cao.

Thoạt tiên, ngày nào Beyond Meat cũng công bố những hợp đồng mới ký kết, với các chuỗi tiệm ăn, siêu thị, rồi các nhà phân phối khác, kể cả các chuỗi thức ăn nhanh. Walmart quảng bá các quầy bán “thịt” Beyond Meat gồm các loại xúc xích, các loại bánh mì kẹp “thịt”, kể cả “thịt bò giòn rụm”…

Thế nhưng sau mấy ngày hứng khởi ban đầu, rồi cảm giác tò mò muốn thử của một số khách khác, số lượng người mua thịt Beyond Meat teo tóp dần đúng như phân tích khá tỉnh táo của một nhà tư vấn viết trên tờ Wall Street Journal. Ông này cho rằng lượng người ăn chay ở Mỹ chỉ chiếm chừng 5% dân số. Làm ra một sản phẩm mà đến 95% người tiêu dùng không mặn mà, không mua – làm sao tồn tại lâu dài.

Quan trọng hơn, người ăn chay ở Mỹ không giống người ăn chay ở các nước châu Á; họ không muốn ăn thịt giả, họ không muốn gợi nhớ hình dáng hay mùi vị của thịt bởi họ đâu thèm thịt, họ tránh xa thịt vì nhiều lý do, không lẽ nay kỳ vọng họ sẽ mua thịt Beyond Meat về để nướng hay chiên lên, kẹp với bánh mì.

Một lý do khác, mang tính quyết định: giá thịt giả làm từ thực vật lại cao hơn thịt thật. Trong thời buổi lạm phát cao, làm sao bắt người tiêu dùng bỏ ra 8 đô la mua một cân Anh thịt giả xay nhuyễn trong khi cũng một lượng thịt bò thật tương đương lại chỉ có giá 5 đô la.

Trong khi đó, Beyond Meat lại đi theo chiến lược phát triển của các công ty thời công nghệ: bất kể chuyện lời lỗ, tăng trưởng để chiếm thị phần trước đã, hiệu quả tính sau. Thời hưng thịnh của chiến lược này, các nhà đầu tư có thể chấp nhận những công ty như Uber cứ thua lỗ hết năm này sang năm khác nhưng vẫn rót tiền để Uber bành trướng ra khắp thế giới.

Nhưng sau các vụ thua lỗ quá mức, chi phí sử dụng tiền tăng dần, các nhà đầu tư nay không dễ phung phí như xưa. Một khi họ siết hầu bao, số phận Beyond Meat xem như đã được định đoạt. Nếu Beyond Meat đi theo con đường phát triển chậm mà chắc, có lẽ họ sẽ chiếm những ngách thị phần nhỏ nhưng bền vững. Dù đang giảm, doanh thu năm nay của Beyond Meat dự kiến vào khoảng 400-425 triệu đô la.

Quí 2-2022 mức thua lỗ của Beyond Meat tăng lên thành 97,1 triệu đô la, cao hơn mức lỗ 19,7 triệu đô la vào cùng kỳ năm ngoái. Doanh thu quí này cũng giảm 1,6% còn 147 triệu đô la nhưng doanh thu quí 3 dự báo sẽ giảm đến 23%. Tháng 10 này, Beyond Meat tuyên bố sẽ cắt giảm 19% lượng nhân viên của họ, tức chừng 200 người để nhắm tới mục tiêu có dòng tiền dương trở lại vào sáu tháng cuối năm 2023.

Cắt giảm chừng đó người sẽ tiết kiệm cho hãng chừng 39 triệu đô la trong vòng 12 tháng tới. Điều trớ trêu là giám đốc điều hành của Beyond Meat, Doug Ramsey bị bắt vì cáo buộc cắn đứt mũi một người khác sau một trận bóng chày của hai trường đại học tại Arkansas. Ông này sau đó bị Beyond Meat sa thải cũng vào tuần trước. Đối thủ của Beyond Meat là Impossible Food đã tạm gác lại giấc mơ lên sàn vì thị trường không còn thuận lợi như xưa.

Theo Kinh tế Sài Gòn