1 nghìn tỷ USD tái thiết Ukraine: Nga sẽ phải tài trợ nếu muốn dỡ bỏ lệnh trừng phạt

Trong một bài phát biểu gần đây trước Hội đồng Châu Âu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Ukraine Sergii Marchenko nói rằng, "đòn nặng nề nhất" từ chiến sự Nga - Ukraine đã được chống đỡ cơ bản khi nói về mặt quân sự, nhưng tình hình vẫn rất khó khăn trên mặt trận kinh tế và tài chính.

"Những tổn thất do chiến sự gây ra là rất thảm khốc. Những người chiếm đóng tiếp tục phá hủy không chỉ các cơ sở quân sự, mà còn cả cơ sở hạ tầng giao thông, năng lượng và công nghiệp, chúng vốn được xây dựng bởi nhiều thế hệ người Ukraine (và nhiều người trong số đó) đã sống sót sau Thế chiến thứ hai", ông Sergii Marchenko nói thêm.

Kinh tế khó khăn đối với Ukraine

Cuộc chiến ở Ukraine đã khiến nền kinh tế đất nước suy tàn một nửa, với nhiều doanh nghiệp phải tạm ngừng hoặc từ bỏ hoạt động. Theo ước tính sơ bộ của Marchenko, khoảng 30% công ty đã hoàn toàn ngừng hoạt động, trong khi 45% giảm sản lượng. Marchenko cũng nói thêm rằng, cuộc chiến đã nổ ra ở những khu vực chiếm gần 75% GDP của Ukraine, có gần 10 triệu người có việc làm ổn định, chiếm 64% tổng số người có việc làm của Ukraine.

Đánh giá chi phí tái thiết tổng thể của Ukraine vẫn còn khó khăn, đặc biệt là vì chiến sự Nga - Ukraine chưa kết thúc hoàn toàn

"Trong kịch bản mà toàn bộ Ukraine khi được giải phóng và dành lại quyền kiểm soát, có thể có một loại Kế hoạch Marshall [như sau Thế chiến thứ hai] có khả năng là một chương trình trị giá 1 nghìn tỷ USD", Daniel Bilak, cựu cố vấn đầu tư chính của thủ tướng Ukraine nói: "Toàn bộ thành phố sẽ phải được xây dựng lại và đó là một công việc lớn. Các thành phố như Mariupol và Kharkiv sẽ cần các tòa nhà dân cư mới, các cơ sở sản xuất kinh doanh...". 

Tuy nhiên, ước tính của Bilak cao hơn con số chính thức do chính phủ Ukraine đưa ra gần đây là 565 tỷ USD. Trong khi đó, các chuyên gia đến từ Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Kinh tế Ukraine cho rằng, gói tái thiết này sẽ có giá từ 220 tỷ USD đến 540 tỷ USD.

"Chúng tôi tin tưởng vào sự hỗ trợ của các bạn không chỉ trong thời chiến mà còn giúp chúng tôi xây dựng lại đất nước sau chiến thắng", Marchenko nói trong một bài phát biểu gần đây trước Hội đồng Châu Âu.

Sau chiến sự Nga - Ukraine

Tính đến ngày 18/4, cuộc chiến đã làm hư hại hoặc phá hủy tới 30% cơ sở hạ tầng của Ukraine với chi phí 100 tỷ USD, một bộ trưởng Ukraine cho biết thêm rằng việc tái thiết có thể đạt được trong hai năm, bằng cách sử dụng tài sản đóng băng của Nga để hỗ trợ tài chính.

Ukraine trước đó đã không nêu ra tác động cụ thể đối với cơ sở hạ tầng, chẳng hạn như đường và cầu, mặc dù các quan chức cho biết tổng hóa đơn thiệt hại cho mọi thứ từ giao thông đến nhà cửa và các tòa nhà khác lên đến khoảng 500 tỷ USD cho đến nay.

Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng Oleksander Kubrakov nói với tờ Reuters: "Trên thực tế, tất cả các thành phần của cơ sở hạ tầng giao thông của chúng tôi đều bị ảnh hưởng bởi hình thức này hay hình thức khác".

Ông cho biết chiến sự Nga - Ukraine phát động vào tháng 2 là một "hoạt động quân sự đặc biệt" đã làm ảnh hưởng đến "20% đến 30% tất cả cơ sở hạ tầng với các mức độ thiệt hại khác nhau, thông qua các mức độ tàn phá khác nhau.

Kubrakov cho biết hơn 300 cây cầu trên các tuyến đường quốc gia đã bị phá hủy hoặc hư hỏng, hơn 8.000 km đường cần phải được sửa chữa hoặc xây dựng lại và hàng chục cây cầu đường sắt đã bị nổ tung.  Bộ trưởng cho biết, Bộ của ông đã bắt đầu một số công việc tái thiết ở các khu vực hiện nằm dưới sự kiểm soát của quân đội Ukraine.

Ông nói: "Nếu chúng ta nói về đường xá, cầu cống và các tòa nhà dân cư, tôi tin rằng hầu hết mọi thứ có thể được xây dựng lại trong hai năm ... nếu mọi người làm việc nhanh chóng".

Kubrakov cho biết, ông mong đợi các quốc gia phương Tây chung tay hỗ trợ tái thiết Ukraine, đồng thời nói thêm rằng quỹ tài chính viện trợ có thể được tìm thấy từ nhiều nguồn khác nhau để hỗ trợ nỗ lực tái thiết.

Đây cũng là lý do tại sao Ukraine đang kêu gọi các đối tác quốc tế của mình cung cấp hỗ trợ tài chính hơn nữa thông qua các khoản viện trợ không hoàn lại cũng như các khoản vay, đặc biệt là thông qua Quỹ Tín thác Đa tài trợ của Ngân hàng Thế giới, một trong những cơ chế nhanh chóng, có mục tiêu và an toàn nhất để phân bổ nguồn tài trợ từ các nhà tài trợ đến Ukraine.

Phía Ukraine cũng hy vọng rằng, EU sẽ thành lập một cơ sở chính sách kéo dài nhiều năm riêng biệt để hỗ trợ nước này cả về hình thức cho vay và trợ cấp, hoặc nếu điều đó chứng minh dễ dàng hơn, hãy làm cho Ukraine đủ điều kiện nhận các khoản tiền từ Nền tảng Cơ sở Thế hệ tiếp theo của EU.

Xây dựng lại Ukraine sẽ rất tốn kém và Nga sẽ phải trả tiền?

Tổng thống Joe Biden đã tuyên bố sẽ khiến Tổng thống Nga Vladimir Putin phải " trả một giá rất đắt" cho hành động để chiến sư Nga - Ukraine diễn ra. Chi phí cho đến nay đã bao gồm các biện pháp trừng phạt tài chính và trách nhiệm hình sự có thể xảy ra đối với tội ác chiến tranh, nhưng nó không nên kết thúc chỉ ở đó. Nếu Ukraine đẩy lùi được quân đội của Tổng thống Putin và giành lại độc lập, nước này sẽ cần một dòng tiền lớn để phục hồi và tái thiết. Và cộng đồng quốc tế nên yêu cầu Nga chấp nhận dự luật.

Trong lịch sử, những kẻ chiến thắng trong chiến tranh thường yêu cầu những kẻ bị đánh bại về tài chính. Thông thường, những khoản bồi thường này đã được áp đặt dưới sự đe dọa của vũ lực - chẳng hạn như trường hợp của Đức, vào cuối Thế chiến thứ nhất và thứ hai. Nhưng cuộc chiến ở Ukraine thì khác. Ngay cả khi Nga cuối cùng quyết định cắt giảm tổn thất và rút quân, Ukraine sẽ không có tư cách buộc Nga phải cung cấp tiền bồi thường cho những tàn phá mà họ đã gây ra ở Kharkiv, Kherson, Kyiv, Mariupol và các thành phố lớn khác.

Tuy nhiên, có một con đường hợp lý để khiến Putin phải trả giá, đó là Hoa Kỳ đã làm việc với các đối tác nước ngoài để đóng băng tài sản có chủ quyền của chính phủ Nga, cũng như tài sản cá nhân ở nước ngoài của Putin và các phụ tá và nhà tài phiệt của ông ấy. Kho tài sản giàu có này hiện bao gồm khoản dự trữ ngân hàng trung ương Nga, tài khoản ngân hàng tư nhân, bất động sản và du thuyền lớn rải rác trên khắp thế giới. Nói chung, những tài sản bị đóng băng này có giá trị hàng trăm tỷ USD - một khoản tiền đáng kể có thể được sử dụng để hỗ trợ Ukraine.

Nắm bắt khả năng này, Oleg Ustenko, cố vấn kinh tế của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, và nhà kinh tế học MIT Simon Johnson đã chủ trương rằng Hoa Kỳ và các đối tác nên tịch thu tài sản bị đóng băng của Nga và phân phối lại ngay lập tức cho những người Ukraine nghèo khó. Các nhà phân tích chính sách khác đã tiếp thu và bổ sung thêm ý tưởng này. Những đề xuất này có thể có ý nghĩa từ góc độ kinh tế và nhân đạo, nhưng chúng là những đề xuất không có tính chính trị và pháp lý.

Việc phân phối tài sản của Nga cho người Ukraine là không thể chấp nhận được về mặt chính trị, vì nó sẽ loại bỏ một trong số ít các công cụ mà cộng đồng quốc tế có để gây áp lực buộc Nga ngừng tấn công quân sự. Mặc dù cho đến nay, việc đóng băng tài sản đã không làm được gì nhiều để ngăn cản Putin, nhưng điều này không có nghĩa là chúng không thể góp phần mang lại một kết thúc thương lượng cho cuộc xung đột trong tương lai.

Quan trọng không kém, việc tịch thu tài sản của Nga sẽ vi phạm luật pháp quốc tế. Phong tỏa tài sản được các luật sư quốc tế gọi là "biện pháp đối phó" - các hành vi cưỡng chế tạm thời được thiết kế để buộc các quốc gia khác tuân thủ các nghĩa vụ quốc tế của họ. Luật pháp quốc tế cho phép Hoa Kỳ và các đồng minh chỉ đóng băng tài sản của Nga như một biện pháp đối phó, tài sản bị đóng băng và chúng có thể được giải phóng khi Nga tiếp tục tuân thủ các nghĩa vụ pháp lý của mình. Ngược lại, tịch thu vĩnh viễn tài sản của Nga như Ustenko và Johnson đề xuất, sẽ cấu thành một hành vi chiếm đoạt bất hợp pháp.

May mắn thay, có một cách khác mà Hoa Kỳ và các đối tác có thể tận dụng khối tài sản bị đóng băng của Nga để cứu trợ Ukraine: Họ có thể từ chối giải tỏa những tài sản này cho đến khi Putin trả tiền bồi thường. Theo luật pháp quốc tế, Nga có nghĩa vụ bồi thường cho Ukraine những thiệt hại do cuộc chiến tranh gây ra. Có nhiều cách mà Nga có thể đáp ứng nghĩa vụ này. Họ có thể thương lượng qua vụ giải quyết toàn diện một lần. Nga cũng có thể làm việc với Ukraine để thành lập một tòa án song phương giống như Tòa án Tuyên bố Mỹ-Iran, hoặc có thể tranh thủ sự giúp đỡ của một tổ chức quốc tế để thành lập một cơ quan giải quyết khiếu nại.

Các nhà lãnh đạo thế giới dường như đã không cân nhắc lựa chọn này. Biden và các cố vấn của ông đã bảo vệ các lệnh trừng phạt quốc tế chỉ là biện pháp để kiềm chế cuộc chiến ở Ukraine. Tuy nhiên, việc đóng băng tài sản và các lệnh trừng phạt khác đã không thuyết phục được Putin ngừng chiến vào các thành phố của Ukraine và không chắc họ sẽ thuyết phục ông rút khỏi khu vực tranh chấp Donbas, chứ chưa nói đến Crimea. Hơn nữa, ngay sau khi Ukraine và Nga đạt được thỏa thuận chấm dứt xung đột và giải quyết tranh chấp lãnh thổ của họ, cơ sở răn đe cho các lệnh trừng phạt sẽ biến mất. Nếu các lệnh trừng phạt biến mất ngay sau khi chiến tranh kết thúc, Nga có thể trốn tránh trách nhiệm giải trình có ý nghĩa.

Vì vậy, chuyển trọng tâm của các biện pháp trừng phạt quốc tế sang các biện pháp bồi thường sẽ khiến chúng trở nên mạnh mẽ hơn. Hoa Kỳ và các đồng minh nên gửi một thông điệp rõ ràng: càng gây ra nhiều thiệt hại cho Ukraine, thì họ càng mong đợi Nga phải đền bù như một điều kiện tiên quyết để dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Việc ràng buộc các biện pháp trừng phạt để bồi thường theo cách này sẽ tạo động lực để Nga kiềm chế các cuộc tấn công tên lửa bừa bãi của mình. Nó sẽ thiết lập một biện minh pháp lý hợp lý cho Hoa Kỳ và các đối tác của họ để duy trì các lệnh trừng phạt sau khi chiến sự kết thúc. Và nó sẽ thiết lập một cơ chế mạnh mẽ để buộc Nga tài trợ cho công cuộc tái thiết Ukraine.

Ở một kịch bản khác, một số chính trị gia EU kêu gọi sử dụng tài sản của Nga bị phương Tây đóng băng, bao gồm 300 tỷ USD dự trữ của ngân hàng trung ương Nga. 

Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng Kubrakov cho biết Bộ Tư pháp Ukraine và một số đồng minh của Ukraine đang tìm cách sử dụng các tài sản bị đóng băng của Nga. Ông cho biết một lựa chọn như vậy sẽ là huy động tiền mặt bằng cách bán tài sản bị tịch thu thông qua cái mà ông gọi là "cơ chế minh bạch".

"Tôi tin rằng điều này là công bằng, một cơ chế như vậy chưa bao giờ được sử dụng ... Đây sẽ là lần đầu tiên", ông nói thêm rằng việc thiết lập một cơ chế như vậy sẽ cần một số công việc tiên phong: "Chưa có tiền lệ. Có tiền lệ cho một quốc gia ở châu Âu tấn công một quốc gia khác trong thế kỷ 21 không?".

Bên cạnh đó, chiến lược bồi thường chiến tranh này có vẻ viển vông vì nó đòi hỏi sự hợp tác của Nga. Thật khó để tưởng tượng Putin đồng ý cung cấp các khoản bồi thường trên quy mô có thể xóa sạch hậu quả của cuộc chiến bất hợp pháp của mình, theo yêu cầu của luật pháp quốc tế. Thật vậy, thay vì thừa nhận rằng "hoạt động quân sự đặc biệt" của mình ở Ukraine vi phạm luật pháp quốc tế, Putin có thể muốn tạm biệt khối tài sản băng giá của đất nước mình trong khi đổ lỗi cho kẻ thù nước ngoài.

Tuy nhiên, sự kiên trì nhẫn nại có thể mang lại kết quả bất ngờ. Trong khi các lệnh trừng phạt vẫn còn hiệu lực, Nga sẽ phải vật lộn để thu hút vốn nước ngoài thanh toán các hóa đơn của mình, làm ảnh hưởng đến khả năng thanh toán tài chính và làm suy yếu nền kinh tế của nước này. Khi thời gian trôi qua, Nga sẽ cảm thấy áp lực ngày càng tăng trong việc đàm phán để được giảm bớt các lệnh trừng phạt, nâng cao khả năng các khoản bồi thường cuối cùng có thể trở thành hiện thực. Không sớm thì muộn, Putin có thể sẵn sàng đạt được một thỏa thuận bồi thường để đổi lấy việc bình thường hóa quan hệ thương mại, dỡ bỏ các hạn chế đi lại và đòi lại một số tài sản bị đóng băng của đất nước.

Các lệnh trừng phạt quốc tế không ngăn được chiến sự Nga - Ukraine. Nhưng nếu cộng đồng quốc tế vẫn kiên nhẫn và đoàn kết trong việc bảo vệ nguyên tắc của luật pháp quốc tế, thì điều đó cuối cùng có thể buộc Putin phải trả giá đắt cho cuộc chiến bằng cách bồi thường cho Ukraine bằng tiền mặt lạnh giá.

Nếu các kế hoạch tái thiết được chuẩn bị từ bây giờ, nếu các cơ chế tài chính được thiết lập trong giai đoạn quyết tâm chính trị mạnh mẽ này - thì những người Ukraine sống lưu vong sẽ có được sự tự tin để trở về quê hương sau chiến sự. Ukraine có thể dẫn đầu về nhà ở xanh và hệ thống giao thông mới. Kích thích kinh tế sẽ được cảm nhận trên khắp châu Âu. Một Ukraine mạnh mẽ, thịnh vượng thời hậu chiến sẽ là bằng chứng rõ ràng hơn về sức mạnh và sự hấp dẫn của nền dân chủ, hội nhập châu Âu và thương mại mở.

Các cải cách thể chế sẽ cần thiết ở Ukraine để đảm bảo rằng các khoản bồi thường được sử dụng một cách khôn ngoan và bảo vệ họ khỏi tham nhũng và xâm hại nội bộ. Nhà kinh tế Thụy Điển Anders Aslund nói rằng, ông tin rằng Ukraine có thể khắc phục những khiếm khuyết trong hệ thống tư pháp của mình, bằng cách mở các tòa án thương mại mới, có sự tham gia của các thẩm phán nước ngoài. Lời hứa về một gói kinh tế thực sự chuyển đổi sau chiến tranh có thể khiến Ukraine chấp nhận sự thay đổi chính trị thực sự mang tính chuyển đổi.

Vào đầu cuộc chiến, Ukraine đã cắt đứt kết nối lưới điện với Nga và chuyển sang lưới điện của Liên minh châu Âu. Các kết nối với lưới điện của Liên minh Châu Âu sẽ phải được cải thiện và hiện đại hóa để đảm bảo năng lượng mạnh mẽ, và có khả năng phục hồi cho các ngôi nhà, nhà máy và trang trại. Ukraine tạo ra khoảng một nửa sức mạnh của mình từ 15 lò phản ứng hạt nhân thời Liên Xô vẫn còn hoạt động. Quá nhiều phần còn lại đến từ than đá. Ukraine có nhiều cơ hội để sản xuất điện gió và năng lượng mặt trời, nhưng trong thời kỳ tái thiết, nước này có thể cần nhập khẩu điện từ các đối tác EU nhiều hơn so với trước chiến tranh.

Các vụ ném bom của Nga đã phá hủy các hệ thống nước thải khu dân cư và công nghiệp, làm tràn ra các mối nguy hiểm và chất độc. Các mỏ than đã bị ngập lụt, có nguy cơ gây ô nhiễm các cộng đồng lân cận với dòng chảy. Đối với Ukraine thời hậu chiến, làm sạch môi trường sẽ không phải là một phần thưởng hay một phụ kiện của tăng trưởng; mà nó sẽ là một điều kiện tiên quyết.

Ukraine sẽ có những ngôi nhà mới, thành phố mới

Vào ngày 20 tháng 3, chính phủ Ukraine đã phát hành một đoạn video cung cấp bản xem trước những gì có thể chờ đợi ở phía bên kia của cuộc chiến khủng khiếp, không cần thiết này. "Sẽ có những ngôi nhà mới. Sẽ có những thành phố mới. Sẽ có những giấc mơ mới. Sẽ có một câu chuyện mới ". Những hình ảnh đi kèm video rất ấn tượng không phải của Liên Xô: những cái nhìn thoáng qua về các quảng trường thành phố thế kỷ 19 cổ kính và công trình xây dựng mới tối tân, công viên xanh và nhà thờ vàng. Cuộc chiến của Putin đã cắt đứt mối liên hệ văn hóa và tình cảm lâu đời giữa Ukraine và Nga. Nó cũng có thể đã thúc đẩy Ukraine tiến từ quá khứ Xô Viết sang tương lai châu Âu - nếu nước này và các đồng minh có thể suy nghĩ đủ lớn, đủ sớm.

Nga phải chấp nhận dự luật tái thiết Ukraine

Trong khi quân đội Nga ở Ukraine sa lầy, các lực lượng Ukraine đã bắt đầu giành lại lãnh thổ. Bộ Quốc phòng Ukraine đưa ra các báo cáo hàng ngày về số lượng tài sản quân sự mà Nga đã bị mất. Mặc dù còn quá sớm để tuyên bố bất kỳ loại chiến thắng nào, nhưng không còn quá sớm để bắt đầu suy nghĩ về những việc phải làm mới cho Ukraine sau khi lực lượng Nga rút quân. Lần này, phương Tây cần phải làm nhiều hơn nữa để giúp Ukraine cán đích, như Ba Lan và những nước khác đã làm sau năm 1989.

Việc ném bom bừa bãi và các chiến thuật khủng bố tương tự của Nga đã tạo ra những tổn thất lớn. Cố vấn kinh tế của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Oleg Ustenko, ước tính rằng thiệt hại đối với đất nước của ông đã vượt quá 100 tỷ USD - một con số hợp lý, mặc dù vẫn chưa thể xác minh. Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế Vienna ước tính chi phí khôi phục vùng Donbas bị chiếm đóng là 22 tỷ USD, và các khiếu kiện của các công ty Ukraine tại Tòa án Trọng tài Thường trực ở The Hague lên tới khoảng 10 tỷ USD. Tất cả những điều này đều là hậu quả mà Liên bang Nga gây ra, nên buộc họ phải bồi thường cho Ukraine.

May mắn thay, việc phân phối các khoản thanh toán bồi thường là hoàn toàn có thể xảy ra. Các nước G7 đã quyết định đóng băng dự trữ tiền tệ của ngân hàng trung ương Nga trong khu vực pháp lý của họ. Tất cả đã nói, những khoản tiền này rất đáng kể, lên tới khoảng 300 tỷ đô la Mỹ . Giờ đây, chúng có thể bị tịch thu — thông qua luật pháp quốc gia ở mỗi quốc gia — với lý do Putin đang phạm tội chống lại loài người và tội xâm lược.

Các hành vi phạm tội của Nga không phải bàn cãi. Vào ngày 16 tháng 3, tòa án cao nhất của Liên hợp quốc, Tòa án Công lý Quốc tế ở The Hague đã ra phán quyết theo tỷ lệ 13–2 (với sự bất đồng chỉ từ đại diện của Nga và Trung Quốc) cho rằng, Nga sẽ đình chỉ ngay lập tức các hoạt động quân sự bắt đầu từ ngày 24 tháng 2. Và vào đầu tháng này, Đại hội đồng LHQ với đa số yêu cầu Nga 'rút ngay lập tức, hoàn toàn và vô điều kiện tất cả các lực lượng quân sự của mình khỏi lãnh thổ Ukraine trong các biên giới được quốc tế công nhận'. Việc Nga trở thành thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc không cho phép nước này quyền miễn trừ khỏi luật pháp quốc tế. Như Tổng thống Mỹ Joe Biden đã chỉ ra một cách chính xác, Putin là 'tội phạm chiến tranh'.

Tuân thủ luật pháp quốc tế, các thành viên G7 nên công nhận rằng, Nga sẽ phải trả giá cho mọi thứ mà họ phá hủy ở Ukraine. Nó càng gây ra nhiều thiệt hại, thì việc khấu trừ tiền từ số dư tài khoản của nước Nga càng lớn. Số tiền này sau đó nên được triển khai thông qua các kênh thích hợp để mang lại lợi ích cho Ukraine.

Để đạt được mục tiêu đó, G7 có thể thành lập một cơ quan phát triển Ukraine ( Ukrainian development authority-UDA) và lựa chọn một ban giám sát để đảm bảo quản trị tốt, cũng nên có sự tham gia của tất cả các cơ quan quốc tế thân thiện có liên quan như EU, Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Canada, Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Châu Âu, Ngân hàng Đầu tư Châu Âu và Liên hợp quốc. Mặc nhiên, Nga và các đồng minh nên tránh xa.

UDA nên có một số chức năng, chức năng đầu tiên là bảo hiểm. Các cơ quan nhà nước, công ty và cá nhân của Ukraine sẽ có yêu cầu bảo hiểm trị giá hàng tỷ đô la cho tài sản đã bị phá hủy. Thay vì được chuyển cho các công ty bảo hiểm tư nhân và quốc tế, những yêu cầu này nên được chuyển đến UDA.

Sau khi các đặc vụ Libya đặt một quả bom vào một chiếc máy bay làm nổ tung Lockerbie, Scotland vào năm 1988, Libya cuối cùng đã đồng ý bồi thường 2,7 tỷ USD cho các gia đình nạn nhân. Cuộc chiến xâm lược của Nga ở Ukraine cũng thuộc loại tương tự: đó là một cuộc tấn công khủng bố, nhưng ở quy mô lớn hơn nhiều. Và với tiền lệ Lockerbie, chúng ta có thể đánh giá mức độ bồi thường mà Nga sẽ phải trả cho các nạn nhân Ukraine (hoặc gia đình của họ).

Ukraine cũng sẽ cần một loại kế hoạch để tái thiết. Trước chiến sự, Zelensky đã nổi tiếng với người dân Ukraine nhờ việc ông thúc đẩy xây dựng đường xá — một chương trình đầu tư cơ sở hạ tầng rất cần thiết mà giờ đây sẽ còn cần nhiều hơn nữa. UDA cần hỗ trợ trong những nỗ lực đó và cung cấp nguồn tài chính dồi dào cho các tuyến đường cao tốc, cảng, sân bay, đường sắt và các cơ sở hạ tầng quan trọng khác.

Nhưng Ukraine không thể thành công trừ khi môi trường kinh doanh được cải thiện. Do đó, sự hỗ trợ của quốc tế sau chiến sự sẽ cần phải có điều kiện để cải cách thể chế đúng đắn. Bước đầu tiên phải là cải tổ chính phủ để nó bắt đầu hoạt động bình thường. Ưu tiên hàng đầu là thiết lập pháp quyền và củng cố quyền tài sản bằng cách cải cách cơ quan tư pháp, cơ quan công tố và Cơ quan an ninh. Một ưu tiên khác là bán bớt hàng nghìn công ty nhà nước sinh ra tham nhũng và lãng phí, đồng thời thực hiện quản trị doanh nghiệp phù hợp ở những công ty còn lại.

Cuối cùng, cải cách và tài chính sẽ cần thiết để hỗ trợ lĩnh vực xã hội của Ukraine - từ chăm sóc sức khỏe đến giáo dục. Mặc dù chi phí về người và của do cuộc chiến của Putin là khôn lường, nhưng bất kể tổng số là bao nhiêu, Nga nên chấp nhận chi phí này.

Liên minh châu Âu đang có kế hoạch thành lập một quỹ ủy thác đoàn kết để tài trợ cho việc tái thiết Ukraine bị chiến sự tàn phá

Vào ngày 19/4, tờ Bloomberg đưa tin Liên minh châu Âu đang có kế hoạch thành lập một quỹ ủy thác đoàn kết để tài trợ cho việc tái thiết Ukraine bị tàn phá bởi chiến sự.

Ủy ban châu Âu nói với các nhà ngoại giao rằng, họ đang làm việc trên một công cụ của EU tập trung vào các nhu cầu dài hạn của đất nước Ukraine trong hành trình tái thiết, thay vì chỉ là một công cụ đa phương. Được mô hình hóa dựa trên quỹ phục hồi sau Covid-19 cho các quốc gia thành viên, quỹ này sẽ tài trợ cho các khoản đầu tư và cải cách theo thỏa thuận với chính phủ Ukraine, nhưng không rõ số tiền sẽ được cung cấp thông qua các khoản tài trợ hoặc cho vay.

Vì chiến sự vẫn đang tiếp diễn, ban điều hành EU không sẵn sàng đặt giá cho nhiệm vụ tài trợ tái thiết này là bao nhiêu, nhưng họ đã nói với các đại sứ EU rằng, con số này sẽ lên tới hàng trăm tỷ euro. Các chủ đề về tái thiết sau chiến sự và khả năng bồi thường chiến sự dự kiến sẽ thu hút sự chú ý trong những tuần tới khi các quan chức cấp cao ở Brussels và Washington có kế hoạch thảo luận về các cách hỗ trợ Kyiv về mặt tài chính, và đảm bảo rằng số tiền khổng lồ không bị sử dụng sai mục đích, các quan chức EU cho biết.

Tổng thống Ukraine Zelensky, IMF thảo luận về việc tái thiết Ukraine sau chiến sự

Cùng ngày 18/4, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva đã cùng nhau thảo luận về các nỗ lực tái thiết sau chiến sự khi cuộc xung đột ở quốc gia Đông Âu này gần hai tháng.

Trong một tuyên bố mới nhất, Zelensky cho biết ông đã nói chuyện với Georgieva về những chuẩn bị cần thiết để thúc đẩy những nỗ lực như vậy, cũng như các vấn đề ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính của Ukraine.

Kế hoạch dự kiến việc khôi phục Ukraine theo các nguyên tắc mới bằng cách sử dụng tất cả các nguồn lực và cơ hội sẵn có. Đặc biệt, nó được lên kế hoạch để trang trải những thiệt hại vật chất do chiến sự gây ra, khôi phục năng lực cơ sở hạ tầng bị phá hủy và thực hiện hiện đại hóa cơ cấu của nền kinh tế Ukraine. Cuộc họp cũng tập trung vào một số cải cách kinh tế quan trọng. Các đại biểu cũng thảo luận về quá trình hội nhập châu Âu của Ukraine và đạt được tư cách ứng cử viên để gia nhập Liên minh châu Âu.

Zelensky nói: "Chúng tôi có kế hoạch rõ ràng cho hiện tại, cũng như tầm nhìn về triển vọng. Tôi chắc chắn rằng sự hợp tác giữa IMF và Ukraine sẽ tiếp tục có kết quả".

Georgieva cảm ơn Zelensky về "lời kêu gọi rất tốt" trong một tuyên bố riêng đồng thời kêu gọi tiếp tục hỗ trợ kinh tế cho quốc gia bị bao vây nhằm "đặt nền móng cho việc xây dựng lại một Ukraine hiện đại cạnh tranh".

Huỳnh Dũng  -Theo Investmentmonitor/Politico/Theatlantic/Aspistrategist/ Bloomberg/Reuters/UPI