Sáng 21/5, tại Hà Nội, Thời báo Ngân hàng phối hợp với Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh quốc (ACCA) tổ chức Tọa đàm “Thực hành Báo cáo Phát triển bền vững trong lĩnh vực ngân hàng với giải pháp AI”.

58 tổ chức tín dụng phát sinh 704.244 tỷ đồng dư nợ tín dụng xanh

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Thanh Hà cho biết, năm 2024, số lượng doanh nghiệp lập Báo cáo Phát triển bền vững riêng biệt tăng kỷ lục là 33 tổ chức.

Hầu hết các tổ chức tín dụng đã báo cáo và tích hợp nội dung phát triển bền vững trong Báo cáo thường niên cho thấy sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của ngành Ngân hàng đối với các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị (ESG).

Trong đó, có khoảng 13-15 ngân hàng thương mại đã công bố được Báo cáo phát triển bền vững độc lập của mình. Xu hướng công bố Báo cáo phát triển bền vững tăng mạnh trong năm 2024 và những tháng đầu năm 2025 khi mới đây có thêm 6 ngân hàng thương mại chính thức công bố Báo cáo phát triển bền vững của mình.

Tuy đạt được những kết quả tích cực, nhưng theo đánh giá của Phó Thống đốc, việc thực hành và công bố Báo cáo Phát triển bền vững tại Việt Nam, nhất là trong ngành ngân hàng vẫn đang ở giai đoạn khởi đầu, còn nhiều thách thức trong quá trình triển khai phát triển bền vững và quản trị ESG như khung pháp lý, nguồn lực, năng lực phân tích dữ liệu và đặc biệt là cách thức thu thập, xử lý thông tin một cách hiệu quả và minh bạch.

Chính vì vậy, theo Thống đốc, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và các công nghệ số hiện đại được xem là giải pháp then chốt, giúp nâng cao hiệu quả quản trị dữ liệu, tăng cường năng lực phân tích, giám sát và hỗ trợ quá trình ra quyết định một cách kịp thời, minh bạch.

Ngân hàng Nhà nước giao nhiệm vụ cho các ngân hàng thương mại lồng ghép, đưa các nhiệm vụ, giải pháp, chỉ tiêu phát triển bền vững vào chiến lược, chương trình, kế hoạch kinh doanh, quy trình nghiệp vụ; đồng thời khuyến khích các tổ chức tín dụng xây dựng và công bố Báo cáo phát triển bền vững, công bố các cam kết “xanh” của tổ chức mình

Trong bài phát biểu “Chuẩn mực toàn cầu và vai trò của AI trong báo cáo phát triển bền vững ngành ngân hàng”, ông Mike Suffield - Giám đốc Chính sách và Nghiên cứu Chuyên sâu, ACCA toàn cầu nhấn mạnh tiềm năng mang tính chuyển đổi của AI, đồng thời cảnh báo các rủi ro như thiên lệch dữ liệu, hạn chế trong tính minh bạch của thuật toán và hiện tượng “greenwashing” (tẩy xanh).

Về dư nợ tín dụng đối với các lĩnh vực xanh của hệ thống ngân hàng đã có sự tăng trưởng nhanh cả về quy mô và tốc độ: Đến 31/3/2025 đã có 58 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt trên 704.244 tỷ đồng, tăng 3,57% so với cuối năm 2024, chiếm tỷ trọng 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, tập trung chủ yếu vào các ngành: Năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm hơn 37%) và nông nghiệp xanh (trên 29%); tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng xanh bình quân đạt hơn 21,2%/năm trong giai đoạn 2017 - 2024, cao hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng của toàn nền kinh tế.

Tuy đạt được những kết quả tích cực, song lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cũng nhìn nhận thẳng thắn, việc thực hành và công bố Báo cáo Phát triển bền vững tại Việt Nam, đặc biệt là trong ngành ngân hàng, vẫn còn đang ở giai đoạn khởi đầu.

Những thách thức về khung pháp lý, nguồn lực, năng lực phân tích dữ liệu và đặc biệt là cách thức thu thập, xử lý thông tin một cách hiệu quả và minh bạch vẫn là những rào cản đáng kể.

Chính vì vậy, “việc ứng dụng AI và công nghệ số hiện đại chính là lời giải tiềm năng cho những bài toán trên. AI không chỉ giúp tự động hóa việc thu thập và tổng hợp dữ liệu, mà còn hỗ trợ phân tích chuyên sâu, phát hiện xu hướng, và đưa ra các khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng báo cáo và hiệu quả quản trị bền vững”, Phó Thống đốc khẳng định.

Ông Mike Suffield cũng khuyến nghị, AI có thể hỗ trợ việc công bố thông tin phát triển bền vững một cách hiệu quả, ý nghĩa và chặt chẽ hơn, nhưng nó phải được sử dụng một cách có đạo đức, minh bạch và phù hợp các khuôn khổ quốc tế...

AI là ‘trợ thủ’ chiến lược

TS. Lê Hùng Cường - Phó Tổng Giám đốc FPT Digital, nhấn mạnh trí tuệ nhân tạo (AI) là chìa khoá giúp doanh nghiệp tháo gỡ thách thức dữ liệu ESG, đơn giản hoá hoạt động lập báo cáo. Từ đó khai thông nguồn vốn xanh từ các tổ chức tài chính, ngân hàng.

Theo ông Cường, xu hướng thế giới chuyển từ “tự nguyện” sang “phải có” đối với hoạt động công bố báo cáo phát triển bền vững, tuy nhiên các doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn trong việc thu thập và phân tích dữ liệu.

Kết quả khảo sát hơn 200 doanh nghiệp tại Việt Nam cho biết 67% doanh nghiệp chưa hoặc mới xác định một số chỉ tiêu liên quan đến ESG; 47% doanh nghiệp chưa nắm rõ cách thức thu thập và xử lý dữ liệu ESG; 71% doanh nghiệp chưa trang bị đủ kiến thức về dữ liệu cần thiết để báo cáo; 70% doanh nghiệp không có hoặc ít khi công bố báo cáo ESG ra bên ngoài.

Trong bối cảnh đó, FPT ứng dụng công nghệ số và AI trong hoạt động thu thập, theo dõi và giám sát các chỉ số ESG. Theo ông Cường, thực tế, các dữ liệu ESG nằm rải rác ở các lĩnh vực trọng yếu khác nhau trong điều hành và quản trị của doanh nghiệp, do vậy cần được xác định và phân tách chính xác.

Để làm được điều đó, AI là chìa khoá giúp doanh nghiệp tháo gỡ thách thức dữ liệu ESG, đơn giản hoá hoạt động lập báo cáo, từ đó khai thông nguồn vốn xanh từ các tổ chức tài chính, ngân hàng.

Đối với báo cáo ESG truyền thống tại các doanh nghiệp còn gặp nhiều bất cập do phân tán, tốn thời gian và thiếu phân tích theo thời gian thực. Dữ liệu ESG phân tán đến từ nhiều phòng ban và hệ thống khác nhau; thiếu chuẩn hóa theo khung quốc tế (GRI, ISSB). Quá trình lập báo cáo thủ công, mất thời gian và dễ sai sót.

Trong khi đó, hệ thống báo cáo và công bố thông tin ứng dụng AI giúp tự động thu thập và chuẩn hóa dữ liệu ESG từ nhiều nguồn AI tích hợp dữ liệu từ hệ thống ERP, IoT, báo cáo... Đối chiếu dữ liệu thực tế với tiêu chí GRI, ISSB để chuẩn hóa, đồng thời, tự động lập báo cáo và kiểm toán dữ liệu ESG nhằm kiểm tra tính đầy đủ, chính xác và minh bạch trước khi công bố.

Đại diện FPT cũng đưa ra kinh nghiệm quốc tế trong việc sử dụng AI khơi thông vốn xanh cho SME thông qua tự động hoá, đánh giá báo cáo ESG.

Trong đó, một ví dụ điển hình là Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), Ngân hàng Trung ương Tây Ban Nha và Ngân hàng Trung ương Đức đã hợp tác trong khuôn khổ dự án Gaia để phát triển công cụ đánh giá KPI ESG các tổ chức tài chính. Thông qua việc sử dụng AI để phân tích các báo cáo tài chính và ESG của 187 tổ chức tài chính nhằm theo dõi 20 chỉ số KPI liên quan đến rủi ro khí hậu, phát thải carbon, phát hành trái phiếu xanh và cam kết Net Zero.

Kết quả, xử lý hơn 2.300 tài liệu bao gồm báo cáo tài chính, báo cáo ESG và các tài liệu công khai khác. Độ chính xác đạt 98% trong việc xác định các tài liệu không chứa thông tin rủi ro khí hậu và 80% trong việc phân loại rủi ro khí hậu từ các tài liệu có liên quan.

Hệ thống cho phép bổ sung nhanh chóng các KPI mới hoặc tổ chức mới, giúp mở rộng quy mô phân tích rủi ro khí hậu một cách hiệu quả. Nhờ đó, Gaia giúp các ngân hàng trung ương và tổ chức tài chính đánh giá rủi ro khí hậu một cách nhanh chóng và chính xác, từ đó hỗ trợ hoạch định chính sách, kiểm soát rủi ro môi trường cho các tổ chức tài chính dựa trên dữ liệu thực tế.

Đối với Việt Nam, FPT cũng đã triển khai thành công giải pháp VertZéro tại nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam, mang lại giá trị thực tiễn cho cả khối ngân hàng và các doanh nghiệp sản xuất trong hành trình quản lý và báo cáo phát thải hiệu quả. Đơn cử như triển khai phần mềm VertZero để kiểm kê khí nhà kính phạm vi 1,2 cho một ngân hàng tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, FPT cũng xây dựng hệ sinh thái công nghệ ESG-AI “Make in Vietnam”, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi và tiếp cận dòng vốn xanh…

×