Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD) sửa đổi, có hiệu lực từ 01/07/2024, nhằm lành mạnh hóa hoạt động bancassurance – bán bảo hiểm qua ngân hàng, quy định cấm các TCTD ép buộc khách hàng mua bảo hiểm, đặc biệt bảo hiểm nhân thọ đầu tư trong quá trình vay vốn.

Tuy nhiên, luật không phân biệt rõ giữa bảo hiểm nhân thọ mang tính đầu tư – trọng tâm của quy định – và bảo hiểm phi nhân thọ như bảo hiểm tài sản, bảo hiểm nông nghiệp – là sản phẩm bảo vệ rủi ro thuần túy, có vai trò quan trọng trong giảm thiểu rủi ro tín dụng và bảo vệ khách hàng.

Điều chỉnh phù hợp để không “bóp nghẹt” bancassurance

Điều 113 của Luật quy định, ngân hàng thương mại được phép hoạt động đại lý bảo hiểm theo luật kinh doanh bảo hiểm, phù hợp với phạm vi do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định.

Theo Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, hoạt động đại lý bảo hiểm bao gồm: tư vấn, giới thiệu, chào bán sản phẩm bảo hiểm; thu xếp giao kết hợp đồng; thu phí; thu thập hồ sơ phục vụ giải quyết bồi thường.

Như vậy, ngân hàng thương mại vẫn được triển khai các hoạt động này, phạm vi do NHNN quy định để phù hợp tính chất ngành ngân hàng.

Tuy nhiên, khoản 5 Điều 15 Luật Các TCTD năm 2024 nghiêm cấm: “TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, người quản lý, người điều hành, nhân viên của tổ chức tín dụng gắn việc bán sản phẩm bảo hiểm không bắt buộc với việc cung ứng sản phẩm, dịch vụ ngân hàng dưới mọi hình thức.”

Quy định này khiến các tổ chức tín dụng và khách hàng hiểu khác nhau, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động bảo hiểm qua kênh ngân hàng.

Chẳng hạn, trận bão Yagi vừa qua gây thiệt hại khoảng 85.000 tỷ đồng (chưa kể thiệt hại gián tiếp). Ngành bảo hiểm dự kiến bồi thường khoảng 9.000 tỷ đồng, chiếm 11,1% tổng thiệt hại. Tại Quảng Ninh – địa phương thiệt hại nặng nhất, tổng thiệt hại 25.000 tỷ đồng, ngành bảo hiểm dự kiến bồi thường 1.200 tỷ đồng, chỉ chiếm 4,8% tổng thiệt hại, con số rất nhỏ.

Hậu quả để lại rất lớn: người dân, doanh nghiệp thiệt hại nặng, không có nguồn lực để khôi phục sản xuất, đời sống bấp bênh, tài sản không còn để thế chấp vay vốn; nợ xấu tăng cao, ngân sách nhà nước phải chi hỗ trợ lớn, thu ngân sách địa phương giảm sút lâu dài, nguy cơ phát sinh các vấn đề xã hội, tâm lý bất ổn.

Do đó, việc điều chỉnh Luật Các TCTD nhằm cho phép tổ chức tín dụng được cung cấp dịch vụ đại lý bảo hiểm phi nhân thọ, trong đó có bảo hiểm nông nghiệp – hoàn toàn phù hợp với định hướng lớn của Đảng và Chính phủ về tháo gỡ “điểm nghẽn” thể chế để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Đơn cử như tại Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 12/5/2020 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 50-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện thể chế, nhấn mạnh yêu cầu:

“Xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, ổn định, minh bạch, dễ tiếp cận, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân.”

Đây là căn cứ quan trọng để điều chỉnh những quy định chưa phù hợp, đang tạo ra cách hiểu sai lệch hoặc hạn chế không đúng đối với hoạt động bancassurance – một kênh phân phối bảo hiểm hiệu quả, đặc biệt ở khu vực nông thôn.

Nghị quyết số 57/NQ-CP ngày 21/4/2023 về chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 tiếp tục khẳng định quan điểm xuyên suốt: “Phát hiện và kịp thời sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật không còn phù hợp, chồng chéo, mâu thuẫn, gây khó khăn, cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống nhân dân.”

Việc rà soát, sửa đổi Luật Các TCTD để làm rõ phạm vi đại lý bảo hiểm được phép, thay vì áp dụng cứng nhắc theo hướng “cấm tất cả các loại bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ” là hoàn toàn phù hợp với tinh thần này.

Đặc biệt, tại Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 5/2025 (ngày 22/5/2025), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh quyết tâm cao độ của Chính phủ:“Phải cơ bản hoàn thành tháo gỡ các ‘điểm nghẽn’ thể chế ngay trong năm 2025 để tạo đà bứt phá cho giai đoạn 2026–2030.”

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành không được né tránh, không trì hoãn sửa đổi các quy định pháp luật bất hợp lý đang làm chậm nhịp phát triển, cản trở đổi mới sáng tạo và việc thực thi các chính sách an sinh xã hội.

Chỉ đạo này là kim chỉ nam để Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, Ngân hàng Nhà nước khẩn trương rà soát, sửa đổi những điểm chưa hợp lý trong Luật Các TCTD, đặc biệt là nội dung liên quan đến hoạt động đại lý bảo hiểm. Trong đó, cần phân biệt rõ bảo hiểm nhân thọ có yếu tố đầu tư tài chính phức tạp (mà Chính phủ chủ trương siết lại) với bảo hiểm phi nhân thọ (như bảo hiểm nông nghiệp, bảo hiểm nhà, xe...) mang tính an sinh, phòng ngừa rủi ro thiết thực cho người dân.

Tư tưởng hành động quyết liệt này cũng được Thủ tướng nêu rõ:“Quản lý là để phát triển chứ không phải để ngăn cấm hay gây sợ hãi. Không thể lấy lý do không quản lý được mà cấm.”

Đây chính là nền tảng tư duy quản trị nhà nước hiện đại – mở lối chứ không siết lại – phù hợp với việc hoàn thiện khung pháp lý để các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp bảo hiểm phối hợp phục vụ khu vực Tam nông hiệu quả hơn thông qua kênh phân phối bancassurance.

Thực tế cho thấy, sản phẩm bảo hiểm phục vụ nông nghiệp mang tính nhân văn, là giải pháp phòng ngừa rủi ro giúp người dân phát triển bền vững, cần được quản lý phù hợp, không thể áp dụng cứng nhắc như bảo hiểm nhân thọ đầu tư. Do đó, việc áp dụng quy định chung cho tất cả sản phẩm bảo hiểm bán qua ngân hàng, rồi vì lo ngại kiểm soát nên “cấm cho an toàn,” chỉ làm tổn thương quyền lợi khách hàng, doanh nghiệp và hệ sinh thái tài chính nông thôn.

Bổ sung văn bản hướng dẫn Luật Các TCTD, phân biệt rõ bảo hiểm phi nhân thọ và bảo hiểm nhân thọ đầu tư

Về phía doanh nghiệp, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, giúp bảo hiểm nông nghiệp tiếp tục thực hiện sứ mệnh hỗ trợ người dân, Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Nông nghiệp (Bảo hiểm Agribank) đề xuất bổ sung văn bản hướng dẫn Luật Các TCTD, phân biệt rõ bảo hiểm phi nhân thọ và bảo hiểm nhân thọ đầu tư; cho phép ngân hàng giới thiệu, phối hợp cung cấp bảo hiểm phi nhân thọ liên quan đến khoản vay.

Bên cạnh đó, xây dựng cơ chế đặc thù cho phép vận dụng nhiều phương thức bán hàng, tránh việc coi là ép buộc mua bảo hiểm khi vay vốn. Đặc biệt, với sản xuất nông nghiệp manh mún, phân tán, thiếu liên kết, việc cung cấp bảo hiểm đến từng hộ nông dân rất khó khăn. Vì vậy, bảo vệ nguồn vốn tín dụng cần nhiều giải pháp quản lý rủi ro, trong đó bảo hiểm là công cụ hiệu quả để phân tán rủi ro. Agribank là ngân hàng 100% vốn nhà nước vì thế bảo vệ nguồn vốn là bảo vệ tài sản nhà nước

Xem hợp đồng bảo hiểm rủi ro (đặc biệt thiên tai, thảm họa) là biện pháp bảo đảm vốn vay, đồng thời nâng hạn mức vay với lãi suất ưu đãi. Kết hợp bảo hiểm với các gói tín dụng nông nghiệp sẽ giảm thiểu rủi ro tín dụng, bảo vệ vốn vay ngân hàng và giúp nông dân yên tâm vay vốn tái đầu tư sản xuất.

Đồng thời, cho phép giảm lãi suất vay để tạo điều kiện khách hàng tham gia đầy đủ bảo hiểm; Cho phép TCTD được phép cho vay phí bảo hiểm nếu khách hàng có nhu cầu (tương tự các nước phát triển) để tăng khả năng tham gia bảo hiểm.

Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Nông nghiệp (Bảo hiểm Agribank) không chỉ là một doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ thông thường. Được hình thành trong hệ sinh thái của Agribank – ngân hàng dành riêng cho khu vực nông nghiệp, nông thôn và nông dân (Tam nông) – Bảo hiểm Agribank mang trên mình sứ mệnh đặc biệt là đưa dịch vụ bảo hiểm đến tận vùng sâu, vùng xa, hỗ trợ người nông dân phòng tránh rủi ro thiên tai, dịch bệnh, giúp ổn định cuộc sống và phát triển sản xuất.

Ra đời với mục tiêu đồng hành cùng Tam nông – nông nghiệp, nông dân và nông thôn – Bảo hiểm Agribank không ngừng mở rộng mạng lưới, đưa các sản phẩm bảo hiểm đến gần hơn với bà con vùng sâu, vùng xa. Trong khi nhiều doanh nghiệp bảo hiểm khác tập trung vào thị trường đô thị, Bảo hiểm Agribank kiên định lựa chọn hướng đi đặc thù: bảo vệ người lao động nông thôn, hộ sản xuất nhỏ lẻ – nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trước thiên tai, rủi ro và biến động kinh tế.

Các sản phẩm bảo hiểm tại khu vực Tam nông như bảo hiểm mùa vụ, bảo hiểm vật nuôi, bảo hiểm người vay vốn… là những giải pháp thiết thực không chỉ giúp bà con yên tâm sản xuất mà còn góp phần ổn định an sinh xã hội, giảm bớt gánh nặng cho ngân sách nhà nước trong công tác hỗ trợ thiên tai. Từ đó, Bảo hiểm Agribank thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm xã hội qua từng chính sách, từng gói sản phẩm triển khai.

×