Bữa cơm Tết Độc lập ở bản Khe Ván

Đó là lời Già Bàn Phúc Cung ở bản văn hóa Khe Ván (xã Quang Minh, huyện Văn Yên, Yên Bái) vuốt chòm râu bạc, khoe bằng giọng tự hào.

Bữa cơm đoàn kết

Cán bộ bản Khe Ván và bà con trên ruộng lúa. Ảnh: Hồng Vân

Khe Ván ngày trước là bản vùng xa thuộc xã đặc biệt khó khăn Quang Minh, hầu hết bà con là người dân tộc Dao. Khe Ván giờ đã là bản văn hóa cấp tỉnh, tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn dưới 10%. Hầu hết các hộ trong bản đều đã sắm được ti vi, đài, điện thoại; 100% hộ có xe máy. Toàn bản đã có 35 máy cày bừa, 7 máy xay xát, 9 máy đập lúa, 6 ô tô vận tải...

Cuộc sống người dân đã dần đi vào ổn định, bộ mặt của bản đã thay đổi nhiều so với trước. Điều đặc biệt là khoảng 10 năm trở lại đây, bên cạnh ngày Tết cổ truyền của dân tộc, người Dao ở Khe Ván còn có thói quen tổ chức bữa cơm đoàn kết để mừng ngày Tết Độc lập (2.9).

Không tổ chức ăn uống linh đình, tốn kém mấy ngày liền, người Dao nơi đây đón ngày lễ trọng đại của đất nước một cách đầm ấm nhưng trang nghiêm. Từ ngày 1.9, sau tiếng loa thông báo từ nhà văn hóa của ông Lý Phúc Chu - Trưởng bản, nhà nào cũng treo cờ đỏ sao vàng trước ngõ, rồi cắt cử các thành viên vệ sinh nhà cửa, sân vườn sạch sẽ. Khâu quan trọng nhất là chuẩn bị cho bữa cơm gia đình vào ngày mùng 2.9 để các nhà đón con cháu, anh em ruột thịt từ xa về quần tụ.

Bữa cơm ấy là bữa cơm đoàn kết gia đình, chỉ có những người thân thiết. Nhà có điều kiện thì thịt 1 con lợn, còn đa phần bà con ăn đụng lợn với nhà hàng xóm và thịt đúng đêm 1.9. Sáng mùng 2.9, nhà nhà làm mâm cỗ cúng tổ tiên. Các con trai gái, dâu rể dù đi làm ở xa thì sáng ngày này cũng sắp xếp công việc để về thăm cha mẹ và dự bữa cơm đoàn kết. 

Mặc dù đã 95 tuổi nhưng cụ bà Bàn Tị Tỵ vẫn bảo năm nay sẽ chống gậy đi khắp bản để uống rượu mừng Tết Độc lập. Cụ vừa vui, vừa xúc động khi kể về những ngày nghèo khó đã xa khi cả bản Khe Ván này không nhà nào dư dả để xếp một mâm cơm cúng mừng Tết Độc lập.

Giờ đây, kinh tế đã khấm khá, đường giao thông được mở rộng, điện về đến tận mái sàn, nhờ ti vi, mạng Internet mà người Dao ở Khe Ván có thể nghe, biết được đồng bào khắp nơi đón mừng ngày 2.9 ra sao. Cụ Tỵ bảo, người Dao có được cuộc sống như hôm nay là nhờ ơn Đảng, Bác Hồ. Do đó, người già trong bản luôn nhắc nhở cháu con rằng: Ngày Tết Độc lập phải được ghi nhớ, phải được tổ chức dù tiết kiệm nhưng phải thật ý nghĩa và vui vẻ...

Giữ vững danh hiệu bản văn hóa

Tính đến đầu năm 2016, bản Khe Ván đã giữ vững vị trí 6 năm liền là điển hình dẫn đầu của xã Quang Minh trong phong trào xây dựng nông thôn mới, trở thành gương sáng để 5 bản còn lại trong xã học tập. Anh Triệu Thiều Thăng - Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc xã Quang Minh, nguyên là Phó Bí thư chi bộ kiêm Trưởng bản Khe Ván nhớ lại: “Thời gian đầu tiên đi vận động cho phong trào, chúng tôi gặp không ít khó khăn.

Cũng may người Dao vốn trọng truyền thống gia đình và dòng họ nên việc phát huy uy tín của người già và cán bộ đảng viên dần có tác dụng. Các dòng họ Đặng, họ Bàn, họ Triệu đã bảo nhau cùng đóng góp ngày công, vật liệu, tiền để xây dựng nhà văn hoá. Số tiền gần trăm triệu đồng cùng nhiều vật liệu như gỗ, lá, tre nứa và hàng trăm ngày công đã không chỉ làm xong nhà văn hoá bản mà còn dư để dựng trường mầm non cho các cháu trong bản...”. Những quy ước về ma chay, cưới xin, giữ gìn vệ sinh thôn bản, an ninh trật tự, giữ rừng... đã dần dần làm thay đổi nếp nghĩ, nếp sinh hoạt của người Dao Khe Ván.

Cứ vào ngày 15 mỗi tháng, lãnh đạo bản lại tập trung bà con đến nhà văn hoá để tổ chức sinh hoạt cộng đồng với các nội dung như: Phổ biến kiến thức, kỹ thuật sản xuất; chăm sóc sức khoẻ sinh sản, kế hoạch hoá gia đình; kiểm điểm tình hình bản trong tháng đã qua và đặt ra kế hoạch tháng tiếp theo... Nhờ đó, nhân dân trong bản đều có ý thức tự giác sống theo pháp luật, theo quy ước, không để tệ nạn xã hội xâm nhập, lây lan. Chi bộ bản Khe Ván nhiều năm liền giữ vững danh hiệu "Trong sạch vững mạnh", "Làng văn hóa cấp tỉnh"...