Nguyên nhân chủ yếu là do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và diễn biến thời tiết trên biển phức tạp, khó lường, với tần suất cao và cấp độ lớn (bình quân mỗi năm cả nước có 9 cơn bão); tàu thuyền khai thác thủy sản vẫn chủ yếu được đóng theo kinh nghiệm dân gian; máy lắp đặt trên tàu quá cũ, chưa thực hiện nghiêm túc các quy trình sử dụng máy tàu; công tác bảo quản, bảo dưỡng máy kém, ngư dân còn chủ quan.
Trước thực trạng tai nạn lao động, tai nạn tàu bè nhiều, các chuyên gia của Tổng cục Thủy sản cho rằng cần đưa chương trình đào tạo an toàn lao động vào chương trình đào tạo thuyền trưởng. Trong mỗi tổ đội sản xuất trên biển, cần tối thiểu một trưởng nhóm/đội được đào tạo trình độ thuyền trưởng từ sơ cấp, đến trung cấp và tiến tới đạt trình độ cao đẳng, đại học và có kiến thức về an toàn lao động. Ngoài ra, các thuyền viên cũng cần có kỹ năng sơ cứu tai nạn.