Cây bạch dương trước tượng Bác và tấm lòng người Việt

Phía sau khu công viên rộng hơn 1ha này, chủ yếu là các rặng tử đinh hương và cây lipa; còn phía trước tượng Người là 3 cây bạch dương, trong đó 2 cây cao chừng chục mét; còn một cây nhỏ phía trái chỉ cao hơn 5 mét, giống như một điểm nhấn trong bố cục một bức tranh phong cảnh. Cây bạch dương non này là câu chuyện nhỏ của một tình cảm lớn đối với vị lãnh tụ kính yêu.

Vì tượng Bác gần sát ngay ga tàu điện ngầm (metro), không dựng hàng rào, do đó hàng ngày có hàng ngàn lượt người qua lại, tạo thành một lối đi tắt bên hai cây bạch dương cao. Và bên cạnh đó, tròn 10 năm trước có một chiếc hố được xây bào bằng gạch lơ thơ cỏ mọc... Một buổi sáng mùa thu, mọi người bỗng thấy một cây bạch dương nhỏ, chỉ có độ dăm cành khẳng khiu, được trồng vào hố và những chiếc cọc đỡ được cắm chắc chắn xung quanh. Người ta bỏ lối mòn và đi vòng phía trước cây bạch dương nhỏ đó ra cửa metro.

Trong lần đi viếng tượng Bác, tôi đã được anh Trương Quang Giáo - người được gọi là “trưởng lão” người Việt ở nước Nga kể câu chuyện xúc động về cây bạch dương trước tượng Bác. Vào tháng 5.2004, trong lịch trình của Đoàn Đại biểu cao cấp của Chính phủ ta sang thăm Liên bang Nga có chương trình đến đặt hoa tượng Bác. Vào thời điểm đó, trong số 3 cây bạch dương thì 2 cây xanh tốt, còn một cây thì bị chết từ mùa đông trước.

Nguyên do là băng đóng quá dày, hàng ngày bên Sở Giao thông đều cho phun muối hóa học để chống trơn trượt và làm tan băng trên các tuyến giao thông. Chính biện pháp này đã làm chết nhiều loại cây, trong đó có cây bạch dương bên tượng Bác.

Trước ngày đoàn ta sang, khi phía Nga kiểm tra vệ sinh môi trường và an ninh, không biết ai hiến kế, người ta cắt vội một cành bạch dương mới trồng vào hố, thay thế cho cây bạch dương bị héo. Nhưng chỉ sau nửa tháng, người ta lại phải nhổ cành bạch dương ấy đi và cái hố trơ lại.

Đã mấy lần, anh Trương Quang Giáo viết thư cho Sở Văn hóa báo về hiện trạng này, nhưng tình hình cũng chẳng có gì biến chuyển, nghĩa là trước tượng Người vẫn còn một ô tròn trơ gạch. Biết chờ đến bao giờ, anh Giáo bàn với chị Xveta - vợ anh, trong chuyến đi ra ngoại ô nhất thiết phải mang bằng được một cây bạch dương về trồng.

Tìm một cây bạch dương ở ngoại ô Mátxcơva không có gì là khó, nhưng đưa được cây về trung tâm thủ đô là một vấn đề lớn. Khu nhà nghỉ của anh cách Mátxcơva gần 100km, mà anh không có ôtô. Sau khi đào cây, bó gốc, bịt cành, vợ chồng anh Giáo phải thay nhau bê cây đi bộ ra đến tận ga tàu Electrika, cẩn trọng như đưa bệnh nhân vào viện. Nhưng mệt đối với anh không thành vấn đề, anh sợ nhất là bị công an môi trường phát hiện, lập biên bản, tìm nguồn gốc, điều tra việc anh đào cây đi mà không có giấy phép.

Ban đầu anh chị phải đi xe buýt, sau đó lại chuyển sang phương tiện khác. Đi xe đã khổ, chuyển sang tàu điện ngầm còn khổ bội phần, vì dù nhỏ, cây bạch dương cũng cao gần 2m. Theo quy định những đồ vật gì dài quá 1,5m đều không được đưa vào tàu điện ngầm. Anh là người nước ngoài, ôm cây bạch dương vào, sẽ lộ ngay, người ta sẽ bắt bỏ lại. Một mình chị lại phải ôm cây đưa vào tàu. Anh phải mang xẻng và toàn bộ đồ dùng cồng kềnh, còn chị thì đặt cây xuống sàn, vòng tay che chắn để tránh hành khách chen làm gẫy.

Rời ngoại ô từ trưa, đến chập tối, anh mới đến được tượng Bác. Hai vợ chồng hì hục đào hố, lấp cây. Sáng hôm sau, anh tìm đến cửa hàng vật liệu xây dựng, mua dây thép nhỏ, một bó cọc và mang theo một bình nước to đến rào quanh thân cây bạch dương...

Mười năm trôi qua, giờ đây, cây bạch dương đã lớn lên và xanh mướt mỗi khi xuân sang, hè đến. Còn anh Trương Quang Giáo mỗi năm tóc thêm bạc và bước đi chậm lại. Nhưng công việc và sinh kế không bao giờ làm nguôi đi ngọn lửa lòng của vị Chủ tịch Hội Người Việt định cư tại Nga. Người ta luôn thấy anh trong những sinh hoạt cộng đồng, trong những lần quyên góp giúp bà con hoạn nạn, trong những cuộc giao lưu ở Sứ quán hoặc ở Hội Người Việt… Còn chị Xveta - người phụ nữ mộc mạc, yêu Việt Nam bằng cả trái tim mình, đã ra đi vĩnh viễn.