Chó lông xanh xuất hiện tại Chernobyl, nghi biến đổi di truyền do phóng xạ

Gần đây, nhóm thiện nguyện Dogs of Chernobyl đăng tải đoạn video ghi lại hình ảnh một con chó với toàn thân phủ màu xanh lam sống gần nhà máy điện Chernobyl. Con vật trông khỏe mạnh, di chuyển linh hoạt và được cho là không có biểu hiện khác thường về hành vi. Người chăm sóc khẳng định bộ lông của nó không mang màu này vào tuần trước, làm dấy lên nghi vấn về tiếp xúc hóa chất hoặc phản ứng sinh học bất thường.

Hiện chưa có kết luận chính thức về nguyên nhân, nhưng nhóm Dogs of Chernobyl đang cố gắng bắt giữ một số cá thể để lấy mẫu xét nghiệm. Mục tiêu là xác định liệu sự thay đổi màu lông này xuất phát từ tiếp xúc hóa học với vật chất ô nhiễm hay là kết quả của biến đổi sinh học sâu hơn liên quan đến phơi nhiễm phóng xạ lâu dài.

Khu vực Chernobyl đã trở thành vùng cấm từ sau vụ nổ lò phản ứng số 4 vào tháng 4/1986. Sự kiện này khiến hàng trăm nghìn người phải sơ tán. Trong khi con người rời bỏ nơi đây, thiên nhiên bắt đầu tái chiếm khu vực rộng hơn 2.600km². Cây cối mọc tràn qua các công trình đổ nát, động vật hoang dã xuất hiện trở lại, và trong số đó có hàng trăm con chó – hậu duệ của những vật nuôi bị bỏ lại – đã sinh sống suốt gần bốn thập kỷ qua.

Tổ chức Dogs of Chernobyl, trực thuộc Clean Futures Fund, đã chăm sóc khoảng 700 con chó trong khu vực, cung cấp thức ăn và chăm sóc y tế định kỳ. Tuy nhiên, sự xuất hiện của nhóm chó mang màu xanh lam đặt ra thách thức mới: liệu đây chỉ là phản ứng vật lý bên ngoài hay là bằng chứng về sự thích nghi ở cấp độ gene?

Từ nhiều năm nay, các nhà khoa học đã theo dõi quần thể chó sống trong khu vực nhiễm phóng xạ ở Chernobyl. Một nghiên cứu do Trường đại học Columbia (Mỹ) công bố năm 2023 trên tạp chí Canine Medicine and Genetics đã phân tích mẫu máu của 116 con chó sống quanh nhà máy. Kết quả cho thấy bộ gene của chúng khác biệt rõ rệt với những quần thể chó ở nơi khác, cho thấy sự hình thành hai quần thể di truyền tách biệt.

Cụ thể, nhóm nghiên cứu phát hiện gần 400 vùng gene có biểu hiện dị biệt so với hệ gene thông thường, trong đó có 52 gene liên quan trực tiếp đến tiếp xúc phóng xạ, kim loại nặng và môi trường ô nhiễm lâu dài. Những thay đổi này có thể xem là phản ứng sinh học thích nghi, tạo nên cơ chế phòng vệ tự nhiên giúp đàn chó sống sót và sinh sản ổn định qua nhiều thế hệ.

Giáo sư Norman J. Kleiman, người đứng đầu nhóm nghiên cứu, cho biết đây là một ví dụ hiếm gặp về sự sống sót và tiến hóa của động vật trong môi trường khắc nghiệt. Hai quần thể chó ở khu vực nhà máy và vùng lân cận vẫn duy trì sự tồn tại trong nhiều năm, bất chấp mức phóng xạ vượt nhiều lần giới hạn cho phép đối với con người.

Việc một số cá thể chó mang màu lông xanh đặt ra thêm nghi vấn về ảnh hưởng sinh học ở cấp tế bào. Một số chuyên gia nhận định có thể chúng đã tiếp xúc với hóa chất hoặc chất thải chứa đồng và hợp chất kim loại trong các công trình công nghiệp bỏ hoang. Các hợp chất này có thể tạo màu khi dính vào lông. Tuy nhiên, cũng không loại trừ khả năng màu xanh phản ánh sự thay đổi cấu trúc lông hoặc sắc tố do biến đổi di truyền.

Các nhà khoa học đang lên kế hoạch phân tích mẫu lông, da và máu để xác định rõ nguyên nhân. Nếu phát hiện có liên quan đến gene hoặc phản ứng sinh học, đây sẽ là phát hiện quan trọng cho lĩnh vực di truyền học và y học môi trường.

×