Chuyên gia nông nghiệp Nguyễn Lân Hùng: "Giải thưởng không chỉ của tôi, mà là của tất cả nông dân Việt Nam"

Với loạt bài "Đi tìm nghìn lẻ một cách làm giàu của nông dân", chuyên gia nông nghiệp Nguyễn Lân Hùng đã truyền cảm hứng, tìm ra những mô hình làm giàu thực tế và dễ áp dụng cho bà con nông dân Việt Nam. 

Trong cuộc trò chuyện với phóng viên báo Dân Việt bên lề "Lễ trao giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ II năm 2024" diễn ra tối 10/12 vừa qua, chuyên gia nông nghiệp Nguyễn Lân Hùng đã có những chia sẻ về hành trình viết báo, những câu chuyện đáng nhớ và cảm xúc khi nhận giải thưởng cao quý hày.

Với hơn 50 năm làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp này, không chỉ là chuyên gia, nhà viết sách mà ông còn là người truyền cảm hứng, dẫn dắt những câu chuyện về nông dân, giúp họ làm giàu từ chính mảnh đất của mình. Thưa ông, cảm xúc của ông thế nào khi nhận giải Chuyên đề đặc biệt "Nhà báo của nông dân" năm nay?

- Được thông báo nhận giải thưởng này, tôi thực sự rất xúc động. Đây là một vinh dự quá lớn đối với tôi, nhưng tôi cảm thấy mình còn may mắn hơn khi công việc của mình đã được nhìn nhận. Mấy chục năm qua, tôi chỉ biết cắm đầu vào công việc, không nghĩ đến giải thưởng. 

Giải thưởng này, tôi nghĩ không chỉ là thành quả của cá nhân mình mà là của cả những nhà khoa học, chuyên gia và đặc biệt là của những nông dân Việt Nam, những người đã luôn tin tưởng và thực hiện những mô hình mà tôi giới thiệu. 

Tôi mong rằng giải thưởng này sẽ là động lực để nhiều người cùng tham gia vào việc giúp đỡ nông dân, giúp họ vươn lên, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, khi có những thay đổi mạnh mẽ về chính sách nông nghiệp.

Loạt bài "Đi tìm nghìn lẻ một cách làm giàu của nông dân" (được lấy cảm hứng từ bộ sách 1001 cách làm ăn) có thể nói là một trong những điểm nhấn quan trọng trong sự nghiệp của ông. Điều gì đã truyền cảm hứng cho ông thực hiện loạt bài này?

- Cảm hứng đến từ chính thực tế nông thôn Việt Nam. Tôi ra trường năm 1967 và ngay từ khi đó đã viết báo. Nhưng những năm sau này, khi nhìn thấy bà con nông dân nghèo, tôi càng day dứt. Vào những năm 1990, khi sang Thái Lan, tôi thấy vua của Thái Lan đã chủ trì một dự án viết sách về các nghề cho nông dân. 

Khi về Việt Nam, tôi đã đề xuất với NXB Nông nghiệp thực hiện chương trình viết 100 nghề cho nông dân. Sau đó, với sự ra đời của phong trào OCOP, tôi thấy hàng nghìn nghề mới phát triển và cảm thấy mình có thể tiếp tục nghiên cứu, tìm ra những cách làm mới cho nông dân.

Bộ sách "1001 cách làm ăn" là kết quả của sự cộng tác với các chuyên gia, các nhà khoa học từ nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhưng tôi không chỉ muốn dừng lại ở những cuốn sách, mà còn muốn nông dân Việt Nam có thể dễ dàng tiếp cận những kiến thức này qua báo chí. Loạt bài “Đi tìm nghìn lẻ một cách làm giàu” gồm 8 bài được đăng tải báo Nông thôn Ngày nay chính là để đáp ứng nhu cầu đó. Những bài báo của tôi không chỉ mang tính lý thuyết, mà rất thực tế, dễ hiểu và có thể áp dụng ngay vào thực tế sản xuất của nông dân.

Trong hành trình viết cho người nông dân Việt Nam, ông đã có những kỷ niệm đáng nhớ nào khi tiếp xúc với nông dân và tìm ra những mô hình làm giàu?

- Có rất nhiều câu chuyện khiến tôi nhớ mãi. Một trong những câu chuyện cảm động nhất là về anh Cường ở Hải Dương. Anh là nông dân đầu tiên nuôi ba ba ở Việt Nam. Anh ấy đã đến gặp tôi từ rất sớm, khi chưa có tài liệu gì về nuôi ba ba. Chúng tôi đã phải mày mò nghiên cứu, tìm tài liệu từ nước ngoài, rồi thử nghiệm qua từng bước. 

Tôi nhớ những lần chúng tôi phải đạp xe từ Hà Nội xuống Hải Dương vào cuối tuần để hỗ trợ anh Cường. Chính chúng tôi đã giúp anh xây dựng quy trình nuôi ba ba, và từ đó mô hình này trở thành một phong trào lớn, không chỉ ở Hải Dương mà còn lan rộng ra cả nước.

Một câu chuyện khác là về anh Sơn ở Hà Bắc. Anh ấy mua ếch từ Trung Quốc về, nhưng không biết nuôi thế nào. Chúng tôi đã giúp anh ấy nghiên cứu và tìm ra cách huấn luyện ếch ăn mồi tĩnh, từ đó đưa ra một quy trình nuôi ếch thành công. Những mô hình này không chỉ giúp nông dân có thu nhập cao, mà còn là động lực để nhiều người khác tiếp tục học hỏi và làm theo.

Ông có thể chia sẻ về quá trình viết báo của mình, từ những ngày đầu cho đến hôm nay? Những yếu tố nào đã giúp ông thành công trong việc viết cho nông dân?

- Tôi bắt đầu viết báo từ rất sớm, ngay từ năm 1967, khi tôi viết cho tờ Thiếu niên Tiền Phong về những câu chuyện khoa học kỹ thuật thú vị. Lúc ấy, chưa có Đài truyền hình, chỉ có Đài Tiếng nói Việt Nam, và tôi cũng viết cho chuyên mục "Mỗi tuần một chuyện lý thú" của Đài này. Những câu chuyện khoa học mà tôi viết không chỉ dành cho thiếu nhi, mà cả người lớn cũng rất yêu thích. Sau này, tôi viết cho nhiều tờ báo lớn như Tiền Phong, Quân đội Nhân Dân, Nhân Dân,... những trải nghiệm này đã giúp tôi trau dồi khả năng viết.

Lúc đầu, tôi cũng nhận được nhiều góp ý, trong đó có một lời dạy rất quý giá từ nhà báo Vũ Hùng, người đã bảo tôi: "Anh viết hay đấy nhưng câu hơi dài." Thực ra, do chúng tôi học tiếng Nga, nên câu văn của tôi thường dài dòng. Sau đó, tôi cố gắng điều chỉnh, nếu câu quá dài hơn 15 từ thì tôi cắt thành câu ngắn hơn, dễ hiểu hơn. Tôi nghĩ viết báo cho nông dân phải đơn giản, dễ hiểu, ngắn gọn, không thể dài dòng hay dùng những công thức chuyên sâu, vì như vậy sẽ làm họ khó tiếp cận.

Chính Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng dạy rằng, viết phải ngắn gọn, sáng sủa và dễ hiểu, đặc biệt là viết cho nông dân. Tôi luôn nhớ điều đó và áp dụng trong công việc viết của mình. Có những bài báo tôi viết, người đọc không chỉ hiểu mà còn thấy dễ chịu, thậm chí họ bảo rằng bài của tôi giống như một câu chuyện tiểu thuyết. Điều đó làm tôi vui, vì tôi biết mình đã thành công trong việc làm cho nông dân không chỉ đọc mà còn thích đọc, hiểu được và sẵn sàng áp dụng những gì tôi chia sẻ trong bài viết.

Ông có thể chia sẻ về những thách thức trong việc đưa những câu chuyện của nông dân đến gần hơn với độc giả?

- Thách thức lớn nhất là làm sao để các bài viết của mình không chỉ là lý thuyết, mà phải thực sự gần gũi và dễ áp dụng. Các bài báo của tôi không dùng những thuật ngữ khó hiểu mà chỉ viết sao cho bà con nông dân có thể dễ dàng áp dụng vào công việc của mình. 

Bởi vậy, tôi luôn cố gắng viết ngắn gọn, dễ hiểu và phải mang tính ứng dụng cao. Những câu chuyện về nông dân không chỉ là những mô hình thành công, mà còn là những bài học, những kinh nghiệm thực tế, giúp họ có thể thay đổi cách làm, tăng thu nhập từ chính mảnh đất quê hương.

Báo chí có vai trò vô cùng quan trọng trong việc truyền tải thông tin và kiến thức cho nông dân. Nó không chỉ giúp bà con tiếp cận những mô hình sản xuất mới, mà còn là cầu nối để các chuyên gia, nhà khoa học chia sẻ những nghiên cứu, phát minh mới nhất trong nông nghiệp. Báo chí có thể giúp thay đổi nhận thức và tư duy của người nông dân, giúp họ áp dụng các phương pháp sản xuất hiện đại, từ đó cải thiện năng suất và thu nhập.

Cuối cùng, với những thành công đã đạt được, ông có kế hoạch gì trong tương lai để tiếp tục hỗ trợ nông dân và phát triển nền nông nghiệp, nông thôn Việt Nam bền vững?

- Trong tương lai, tôi sẽ tiếp tục viết báo và nghiên cứu những mô hình nông nghiệp mới, đặc biệt là nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ. Tôi cũng mong muốn góp phần xây dựng một phong trào lớn, trong đó nông dân Việt Nam có thể tự chủ về sản xuất, cải thiện thu nhập và chất lượng sống. Nền nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn, và tôi hy vọng sẽ tiếp tục được đồng hành cùng bà con, hỗ trợ họ phát triển bền vững và vươn lên mạnh mẽ.

Xin cám ơn những chia sẻ thú vị của ông!