Hoàn trả nguyên trạng
“Chúng tôi yêu cầu sớm tháo dỡ công trình vi phạm, hoàn trả lại nguyên trạng”, ông Phạm Xuân Phúc, Phó Chánh Thanh tra Bộ VHTTDL cho biết như vậy vào sáng 6/3. Đoàn Thanh tra bộ này gồm Thanh tra Bộ VHTTDL, Cục Di sản Văn hóa có buổi làm việc hôm 5/3 với UBND tỉnh Ninh Bình, Sở VHTT, Sở Du lịch Ninh Bình, UBND huyện Hoa Lư. Cuộc làm việc nhằm làm rõ sai phạm của công trình “Tràng An cổ”-đường dẫn lên núi Cái Hạ gồm hơn 2 nghìn bậc, dài khoảng 1km- do Cty CP Du lịch Tràng An xây dựng. “Căn cứ Luật Di sản và văn bản của Sở Du lịch Ninh Bình, chúng tôi có thể khẳng định công trình đường lên núi Cái Hạ là công trình trái phép ngay trong vùng lõi di sản, vi phạm điều 13 Luật Di sản văn hóa”, ông Phúc khẳng định.
Khi được hỏi liệu sau khi tháo dỡ, công trình này còn ảnh hưởng thế nào tới di sản, ông Phạm Xuân Phúc cho rằng “chắc chắn vẫn ảnh hưởng” bởi khối lượng khổng lồ nguyên vật liệu, quá trình thi công khoan cắt vào núi đá, chặt cây cối nhưng hy vọng sau một quá trình, khu vực này sẽ dần phục hồi. Đoàn Thanh tra yêu cầu Sở Du lịch Ninh Bình khẩn trương báo cáo UBND tỉnh, gửi các địa phương có di tích trên địa bàn sớm bàn phương án tháo dỡ, hoàn trả nguyên trạng. “Vùng lõi di sản cần được quản lý nghiêm ngặt theo Luật Di sản, Công ước của UNESCO”, ông Phúc nói.
Đoàn thanh tra của Bộ VHTTDL còn phát hiện một loạt sai phạm của Cty CP Du lịch Tràng An do ông Nguyễn Văn Son làm giám đốc: Sử dụng hướng dẫn viên không có thẻ hành nghề, sử dụng xuồng đò đón khách nhưng đội ngũ lái đò chưa được tập huấn và đào tạo dẫn đến tiềm ẩn nguy cơ cho du khách. Công ty này tự ý phát hành vé và thu của khách 45 nghìn/người khi chưa được phép của cơ quan có thẩm quyền về phí và lệ phí cho phép. Tự ý nhân bản đĩa DVD tuyên truyền quảng bá du lịch nhưng nội dung đĩa chưa được cơ quan thẩm quyền cho phép, đĩa không dán tem lưu hành. Đăng bảng biển có nội dung giới thiệu khu vực này là Tràng An cổ, tuy nhiên không xuất trình được hồ sơ và tư liệu khoa học chứng minh. Ông Nguyễn Văn Son cho lắp đặt hàng chục tủ kính trưng bày đồ sành sứ, ngoài tủ ghi chú niên đại từ các thời Đinh-Lê, Nguyễn tuy nhiên không có hồ sơ do cơ quan chuyên môn thẩm định. Vì vậy, thanh tra yêu cầu địa phương sớm đình chỉ hoạt động của công ty này.
Truy trách nhiệm
Công trình đường lên núi này được xây dựng từ giữa năm 2017, hoàn thành cuối năm ngoái và đang thu hút khá đông du khách nhưng dường như địa phương làm ngơ? Ông Phạm Xuân Phúc giải thích, ngay khi phát hiện BQL Di tích danh thắng Tràng An (trực thuộc Sở Du lịch Ninh Bình) đã kiểm tra và lập biên bản báo cáo Sở này. Sở Du lịch có văn bản gửi UBND huyện Hoa Lư đề nghị UBND huyện chỉ đạo, yêu cầu dừng thi công công trình, thu dọn nguyên vật liệu để trả lại nguyên trạng. UBND huyện Hoa Lư chỉ đạo UBND xã Trường Yên suốt từ tháng 8 tới tháng 12/2017, cả thảy năm văn bản thông báo gửi đến công ty này yêu cầu dừng thi công và trả lại nguyên trạng. Tuy nhiên, phớt lờ mọi chỉ đạo, văn bản thông báo và yêu cầu, công ty này vẫn hoàn thành công trình và đưa vào hoạt động.
Khu Di tích danh thắng Tràng An là di tích quốc gia đặc biệt, di sản thiên nhiên do UNESCO công nhận nhưng Sở Văn hoá và Thể thao Ninh Bình không hề có tiếng nói. “Dù là di sản thế giới, di tích đặc biệt cấp quốc gia nhưng theo quy định đều phân cấp cho địa phương quản lý, di sản này do UBND tỉnh Ninh Bình quản lý. UBND tỉnh giao BQL di tích danh thắng Tràng An trực thuộc Sở Du lịch Ninh Bình quản lý nhà nước, đồng thời UBND tỉnh có quyết định số 83 quy định tạm thời về quản lý trật tự xây dựng giao cho UBND huyện Hoa Lư. Đây là công trình vi phạm ở vùng lõi, nên trách nhiệm chính và trước hết thuộc UBND huyện”, ông Phạm Xuân Phúc nói. Ông cũng khẳng định sự phối hợp giữa UBND huyện Hoa Lư, hai Sở VHTT và Sở Du lịch Ninh Bình thiếu chặt chẽ, có dấu hiệu buông lỏng. Công trình này chưa phải sai phạm nghiêm trọng duy nhất tại các di tích, di sản trong thời gian qua. Tuy nhiên dường như chưa có cá nhân nào bị truy trách nhiệm tới cùng.
Theo Thanh tra Bộ, ngoài xử phạt theo Nghị định 158, thanh tra còn có thể áp dụng mức phạt bổ sung là yêu cầu trả lại nguyên trạng của di sản. Bộ VHTTDL đang chờ UBND tỉnh Ninh Bình họp kiểm điểm với sở, ngành, địa phương để làm rõ trách nhiệm và đề xuất giải pháp.
