Đà Nẵng: Gia đình hiếm hoi còn giữ nghề làm đầu lân, thiên cẩu thủ công ở Hội An

Cha truyền nghề, con gái nối lửa

Hơn 35 năm trước, chàng trai trẻ Nguyễn Hưng (SN 1973) mê mẩn những màn múa lân, thiên cẩu trong ngày hội Rằm tháng Tám. Từ sự tò mò và niềm say mê, anh tự mày mò dựng khung tre, bồi giấy, tạo ra chiếc đầu lân đầu tiên. Cũng từ đó, nghề thủ công này trở thành nghiệp sống, gắn bó với gia đình anh suốt hơn ba thập kỷ.

Ngày nay, xưởng nhỏ ở phường Hội An Tây (TP.Đà Nẵng) là “ngôi nhà nghề” của cả gia đình. Vợ anh vừa là hậu phương, vừa lo đơn hàng. Con gái đầu tham gia khâu bồi giấy, dán vải. Con gái thứ, Nguyễn Huyền My (SN 1996) đã có gần 15 năm gắn bó với nghề, phụ trách phần vẽ và hoàn thiện sản phẩm.

Trước kia, gia đình anh còn làm đầu lân nhỏ bán cho trẻ em, nhưng nay anh tập trung vào các đơn đặt hàng lớn, từ lân chuẩn quốc tế cho đến phục chế lân truyền thống Việt Nam.

“Một bộ đầu lân đầy đủ có giá từ 5 đến 10 triệu đồng, loại đặc biệt có thể gần 15 triệu đồng”, anh Hưng cho biết.

Mỗi mùa Trung thu, xưởng anh hoàn thiện khoảng 40 đầu lân theo đơn hàng từ nhiều địa phương. Con số này không lớn so với sản xuất công nghiệp, nhưng với một cơ sở thủ công, đó là khối lượng công việc dày đặc, đủ mang lại nguồn thu nhập ổn định.

Anh Hưng thừa nhận, nghề làm đầu lân không còn thịnh như trước, thị trường cạnh tranh nhiều, khó làm giàu. Song, nhờ sự bền bỉ và tình yêu nghề, gia đình anh vẫn nuôi con cái ăn học và giữ được lối sống thong dong, vững chãi giữa lòng phố Hội.

Khác biệt lớn nhất của xưởng Nguyễn Hưng là mỗi chiếc đầu lân, thiên cẩu đều có thần thái riêng, không chiếc nào giống chiếc nào. Tùy theo tâm trạng và cảm xúc, người thợ “thổi hồn” vào ánh mắt, nụ cười và từng đường nét.

Cũng chính vì vậy, nhiều hội quán, đội lân sư rồng khắp nơi tìm đến đặt hàng, sẵn sàng trả giá cao và chờ đợi lâu để có được sản phẩm ưng ý.

Niềm tự hào thiên cẩu phố Hội

Niềm tự hào lớn nhất của nghệ nhân Nguyễn Hưng chính là chế tác đầu thiên cẩu, linh vật dân gian chỉ có ở Hội An.

Thiên cẩu Hội An khác biệt với Trung Quốc, bởi mắt, mũi, miệng đều chồm ra phía trước, màu sắc sơn theo ngũ hành với năm màu tươi sáng, cầu kỳ. Để hoàn thiện một đầu thiên cẩu, người thợ phải trải qua hàng chục công đoạn: dựng khung, phủ giấy vải, vẽ màu, đắp lông… Trong đó, anh Hưng còn đưa vào cải tiến để sản phẩm vừa bền vừa nhẹ.

Không chỉ khác biệt về tạo hình, thiên cẩu còn đặc biệt ở cách múa. Nếu lân thường chỉ cần 2 người, thì thiên cẩu cần tới 4 người phối hợp nhịp nhàng.

Trong số ít nghệ nhân còn giữ bí quyết chế tác thiên cẩu, anh Hưng là người duy trì đều đặn mỗi năm. Anh không chỉ làm cho các hội thi Lân – Sư – Rồng – Thiên Cẩu, mà còn mong muốn truyền nghề cho lớp trẻ.

“Nghề này ngày càng mai một, lớp trẻ ít mặn mà. Tôi may mắn khi có 2 con gái nối nghiệp, dù vẫn còn nhiều điều phải học. Mong mỏi lớn nhất của tôi là sau thế hệ mình, con cháu sẽ tiếp tục giữ nghề, bởi đây là di sản cha ông để lại, nét văn hóa đặc trưng của Hội An”, anh Hưng bộc bạch.

Năm 2023, UBND tỉnh Quảng Nam (cũ) đã công nhận anh Nguyễn Hưng là Nghệ nhân trong lĩnh vực thủ công làm đầu lân và mặt nạ – phần thưởng xứng đáng sau hơn 30 năm bền bỉ giữ nghề. Với anh Hưng, nghề không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là cách giữ lại ký ức Trung thu xưa, để mỗi mùa Rằm tháng Tám, tiếng trống lân rộn rã và hình ảnh thiên cẩu tung hoành lại gợi nhớ một Hội An đậm đà bản sắc.

×