"Đại thụ" giữa đại ngàn Trường Sơn: Già làng Bríu Pố - Người Cơ Tu gieo mầm no ấm từ 'cây của trời' (Bài 1)

LTS: Trong suốt hành trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đội ngũ già làng, trưởng bản, người có uy tín luôn là những “cột mốc sống” nơi vùng cao, vùng sâu, vùng xa.

Bằng tiếng nói chân thành và tinh thần nêu gương sáng, họ đã gắn bó, đồng hành cùng cấp ủy, chính quyền, góp phần củng cố “thế trận lòng dân” vững chắc. Không chỉ là những người từng dũng cảm, kiên trung trong kháng chiến, họ còn là lực lượng tiên phong vận động bà con xóa đói giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hóa mới, bài trừ hủ tục, giữ gìn an ninh trật tự thôn làng.

Mới đây tại TP Đà Nẵng, Công an thành phố phối hợp Ủy ban MTTQ Việt Nam TP tổ chức buổi gặp mặt, tuyên dương 120 điển hình tiên tiến và 102 cá nhân tiêu biểu trong phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Nhân dịp này Báo Dân Việt có loạt bài "Đại thụ" giữa đại ngàn Trường Sơn để khắc họa về những tấm gương tiêu biểu, những con người binh dị mà cao quý. Với tinh thần trách nhiệm, tận tụy và lòng nhiệt huyết, họ đã âm thầm đóng góp giữ cho sự bình yên của quê hương.

Sáng sớm ở vùng núi Tây Giang, tỉnh Quảng Nam cũ (nay là xã Tây Giang, TP Đà Nẵng), sương vẫn còn giăng khắp triền rừng. Giữa làn sương mờ ảo, bóng dáng một người đàn ông tóc bạc phơ, dáng đi chậm rãi nhưng đôi mắt sáng lấp lánh hiện lên giữa những luống ba kích tím. Đó là già Bríu Pố, người Cơ Tu đầu tiên mang “cây của rừng” về trồng trong vườn nhà, người đã dành trọn cuộc đời mình để gieo những hạt mầm no ấm giữa đại ngàn.

Người học “con chữ của Bác Hồ” nơi rừng sâu

Sinh năm 1949 ở vùng đất Tây Giang xa xôi, Bríu Pố lớn lên giữa núi rừng bạt ngàn, nơi quanh năm mây phủ. Nhưng khác với nhiều người cùng bản, ông sớm nuôi trong mình một khát vọng lớn: học cái chữ để hiểu, để thoát khỏi lối sống lạc hậu, nghèo khó.

“Ngày ấy, tôi nghĩ đơn giản: nếu mình biết chữ, mình sẽ giúp được nhiều người hơn. Người Cơ Tu mình phải có người học để dẫn đường”, ông kể, giọng trầm ấm.

Sau nhiều năm miệt mài đèn sách, năm 1977, Bríu Pố trở thành người Cơ Tu đầu tiên có bằng cử nhân sau khi tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên. Tấm bằng không chỉ là thành quả của riêng ông, mà còn là niềm tự hào của cả cộng đồng Cơ Tu. Năm 1984, ông được kết nạp vào Đảng. Sau khi tốt nghiệp, ông chọn trở về quê nhà, với một khát vọng duy nhất: “Mang tri thức của mình để xây dựng quê hương, để dân mình không còn khổ.”

Từ cán bộ Phòng Giáo dục huyện Hiên (cũ) đến vị trí Hiệu trưởng, rồi cán bộ phòng văn hóa, năm 1989, Bríu Pố được bầu làm Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã. Ở cương vị nào, ông cũng hết lòng vì dân. Nhưng càng gắn bó, ông càng thấm thía nỗi gian truân của đồng bào mình.

“Cái nghèo như cái bóng, đuổi mãi không hết. Mình là đảng viên, là người lãnh đạo, mà dân vẫn đói, tôi thấy đau trong lòng,” ông trăn trở.

Năm 2005, ở tuổi 56, khi đang là Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã, ông Bríu Pố xin nghỉ hưu sớm – một quyết định khiến nhiều người bất ngờ. Ông nói giản dị: “Tôi nghỉ để còn sức mà giúp dân thoát nghèo.” Từ đó, ông trở lại làm “người của bản”, ngày ngày cùng bà con tìm hướng đi mới.

Mang “cây của trời” về trồng giữa bản

Năm 2006, trong một chuyến đi rừng, Bríu Pố phát hiện cây ba kích tím mọc dày đặc dưới tán rừng già. “Tôi nghĩ, cây đã sống được ở rừng thì tại sao không thể sống trong vườn nhà mình?", ông kể lại.

Thế là ông quyết định mang về trồng thử. Nhưng việc làm ấy khiến nhiều người nghi ngại, thậm chí có người chê cười: “Cây của trời sao người dám trồng? Người chỉ trồng được lúa, ngô, sắn thôi!”. Mặc cho những lời dị nghị, Bríu Pố vẫn kiên trì. Ông cùng vợ con làm đất, cắt dây, đánh dấu từng đoạn gốc, ngọn rồi giâm xuống đất.

Hơn 100 gốc ba kích đầu tiên bén rễ, đâm chồi, trổ lá xanh mướt. Nhìn luống cây vươn mình giữa nắng sớm, Bríu Pố mừng rơi nước mắt. Ông biết, con đường mình chọn là đúng.

Không dừng lại ở đó, ông mở rộng diện tích trồng lên hàng nghìn gốc. Khi ba kích cho củ, giá bán lên tới 500.000 đồng/kg, gấp nhiều lần so với các cây truyền thống. Từ đó, người dân bắt đầu tin, tìm đến học hỏi. Báo chí viết bài, gọi ông bằng những cái tên đầy trân trọng: “Vua ba kích Tây Giang”, “Người bảo tồn giống quý bản địa”.

Không giữ riêng thành quả cho mình, già Pố đi khắp thôn bản, vận động bà con cùng trồng. “Nói nhiều không bằng làm. Thấy tôi trồng được, bà con mới tin,” ông cười hiền.

Ông hướng dẫn tỉ mỉ từng hộ từ chọn đất, cắt giống đến cách ươm cây. Nhờ sự tận tâm ấy, cây ba kích đã bén rễ trên khắp núi rừng Tây Giang. Chính quyền huyện sau đó nhân rộng mô hình, hỗ trợ cây giống, bao tiêu sản phẩm. Nhiều hộ thoát nghèo, có người còn xây được nhà mới.

Hiện nay, gia đình già Bríu Pố có 1,3 ha ba kích, thu nhập mỗi năm khoảng 100 triệu đồng – một con số đáng mơ ước giữa núi rừng xa xôi.

Người giữ màu xanh đại ngàn, xoá hủ tục

Không chỉ dừng ở trồng cây, già Bríu Pố còn là người “giữ rừng”. Ông luôn nhắc bà con: “Rừng là mẹ, là nguồn sống. Rừng mất thì người cũng khổ.”

Trong các buổi sinh hoạt cộng đồng, ông lồng ghép thông điệp bảo vệ rừng qua những bài hát lý, nói lý – cách truyền đạt đặc trưng của người Cơ Tu. Bằng lời nói uy tín và hành động cụ thể, ông giúp bà con hiểu rằng rừng không chỉ cho gỗ hay dược liệu, mà còn giữ đất, giữ nước, giữ bình yên cho bản làng. Nhờ đó, tình trạng phá rừng, đốt nương đã giảm rõ rệt. Tây Giang hôm nay xanh hơn, sạch hơn – như minh chứng cho công sức của người già đáng kính.

Già Bríu Pố còn được biết đến là người tiên phong xóa bỏ hủ tục mê tín trong cộng đồng. Ông kiên trì thuyết phục bà con từ bỏ quan niệm “cây thiêng”, “chim thiêng”, hướng tới lối sống văn minh, tiến bộ. “Bà con mình phải học, phải làm, không thể mãi tin vào những điều vô hình mà đói khổ,” ông nói.

Nhờ sự kiên trì ấy, nhiều phong tục lạc hậu dần bị xóa bỏ, nhường chỗ cho tinh thần mới – tinh thần Cơ Tu tự chủ, sáng tạo và đoàn kết phát triển.

Ở tuổi ngoài 70, già Bríu Pố vẫn miệt mài cùng bà con ra rẫy, vẫn nói về cây, về rừng, về niềm tin rằng người Cơ Tu sẽ sống no ấm trên chính mảnh đất này.

“Rừng cho ta hơi thở, ba kích cho ta cái ăn, cái mặc. Tôi chỉ mong bà con mình biết quý, biết giữ – thế là hạnh phúc rồi,” ông cười hiền từ, đôi mắt sáng như ánh lửa giữa chiều sương Tây Giang.

(Còn nữa)

×