Đánh giá tác động sơ bộ việc hợp nhất, tinh gọn bộ máy của Chính phủ

Ban Chỉ đạo về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW vừa thống nhất kế hoạch định hướng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Chính phủ.

Ban Chỉ đạo về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW đánh giá, phương án sắp xếp tổ chức, tinh gọn bộ máy của Chính phủ có ưu điểm hoàn thiện mô hình tổ chức Bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực đối với một số lĩnh vực; Đồng thời thực hiện cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nâng cao chất lượng đội ngũ và tinh giản biên chế một cách triệt để gắn với thực hiện chính sách thu hút người có tài năng nào vào khu vực công. Ảnh: Chính phủ

Ban Chỉ đạo về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW đánh giá, việc đề xuất duy trì các Bộ, cơ quan ngang Bộ nêu trên là cần thiết, bảo đảm tính ổn định, kế thừa và phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Với 14 Bộ, cơ quan ngang Bộ định hướng cơ cấu, sắp xếp và hợp nhất. Theo đó, hợp nhất Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính; hợp nhất Bộ Giao thông vận tải và Bộ Xây dựng; hợp nhất Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; hợp nhất Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Khoa học và Công nghệ; hợp nhất Bộ Lao động – Thương binh và xã Hội và Bộ Nội vụ.

Bộ Y tế chủ động phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương trong việc tiếp nhận một số nhiệm vụ của Ban Bảo vệ chăm sóc sức khỏe Trung ương, đồng thời dự kiến tiếp nhận quản lý nhà nước về bảo trợ xã hội, trẻ em, phòng, chống tệ nạn xã hội từ Bộ Lao động – Thương binh và xã hội chuyển sang.

Bộ Ngoại giao chủ động phối hợp để tiếp nhận nhiệm vụ chính của Ban Đối ngoại Trung ương, Uỷ ban Đối ngoại Quốc hội; Bộ Nội vụ chủ động xây dựng phương án sắp xếp Học viên Hành chính quốc gia theo hướng sáp nhập vào Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, đồng thời chủ trì, phối hợp với Bộ Lao động – Thương binh và xã hội xây dựng đề án hợp nhất Bộ Lao động – Thương binh và xã hội với Bộ Nội vụ…

Theo định hướng của Ban Chỉ đạo Trung ương, trên cơ sở thực hiện phương án nêu trên, tổ chức bộ máy của Chính phủ khóa XV và khóa XVI (nhiệm kỳ 2026 – 2031) được tinh gọn giảm 5 Bộ (có 13 bộ, 4 cơ quan ngang bộ); có 4 cơ quan thuộc Chính phủ (giám 4 cơ quan thuộc Chính phủ).

Với tổ chức bên trong thì tiếp tục thực hiện sắp xếp, tinh gọn đầu mối, giảm mạnh các tổng cục, cục, vụ, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Bộ, cục, vụ, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc tổng cục.

Sau khi sắp xếp thu gọn đầu mối, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của các bộ, cơ quan ngang bộ thì về cơ bản khắc phục được những vấn đề còn giao thoa hiện nay.

Theo phương án sắp xếp, tinh gọn bộ máy của Chính phủ, sau sắp xếp, tổ chức bộ máy của Chính phủ khóa XV và khóa XVI (nhiệm kỳ 2026 – 2031) được tinh gọn giảm 5 Bộ (có 13 bộ, 4 cơ quan ngang bộ); có 4 cơ quan thuộc Chính phủ (giảm 4 cơ quan thuộc Chính phủ). Ảnh: TTXVN

Phương án này có ưu điểm hoàn thiện mô hình tổ chức Bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực đối với một số lĩnh vực theo yêu cầu Nghị quyết số 18, 19-NQ/TW, Nghị quyết số 56/2017/QH14, Kết luận số 74-KL/TW, Kết luận số 50, 62-KL/TW, ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm; đồng thời điều chỉnh hợp lý về phân công quản lý nhà nước đối với một số ngành, lĩnh vực, khắc phục chồng chéo, giao thoa về chức năng, nhiệm vụ giữa các Bộ, cơ quan ngang Bộ.

Cùng với việc sắp xếp mô hình tổ chức bộ máy Chính phủ, sẽ thực hiện sắp xếp lại tổ chức bên trong của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Đồng thời thực hiện cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nâng cao chất lượng đội ngũ và tinh giản biên chế một cách triệt để gắn với thực hiện chính sách thu hút người có tài năng nào vào khu vực công theo đúng chủ trương chỉ đạo của Bộ Chính trị, Trung ương Đảng.

Phương án này có hạn chế do số lượng các cơ quan thuộc diện sắp xếp lớn, phạm vi tác động rộng, không tránh khỏi sự tác động đến tư tưởng của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là những người đang giữ chức vụ lãnh đạo.

Thực hiện phương án sắp xếp này thì quy mô, phạm vi của một số Bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực sẽ lớn, đặt ra yêu cầu cao đối với người đứng đầu Bộ và đội ngũ lãnh đạo Bộ. Vì vậy cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trong công tác nhân sự để bảo đảm triển khai phương án đồng bộ, hiệu quả.

Đánh giá tác động, việc sắp xếp tổ chức bộ máy của Chính phủ liên quan đến điều chỉnh tên gọi, chức năng, nhiệm vụ của một số Bộ, cơ quan ngang Bộ đang được quy định tại các luật chuyên ngành.

Khi Quốc hội ban hành Nghị quyết về cơ cấu của tổ chức Chính phủ thì sẽ có quy định điều khoản chuyển tiếp như sau: Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của một số Bộ, cơ quan ngang Bộ đã được quy định tại các luật, pháp lệnh hiện hành, nhưng nay có sự thay đổi về cơ cấu, tổ chức theo Nghị quyết này thì được chuyển giao cho các Bộ, cơ quan ngang Bộ tương ứng kể từ ngày các cơ quan này được sắp xếp lại.

Giao Chính phủ quyết định việc phân định thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ hoặc phân cấp cho chính quyền địa phương quyết định những vấn đề trong các luật chuyên ngành đang giao thẩm quyền cho Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, bảo đảm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ theo quy định của Hiến pháp.

Để hạn chế tác động của việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy đối với cán bộ, công chức, viên chức, cần có chính sách đủ mạnh, nổi trội đối với các đối tượng chịu tác động của quá trình sắp xếp nhằm giảm áp lực về tư tưởng, tâm lý của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và bảo đảm quyền lợi của cán bộ, công chức, viên chức trong quá trình sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy.