Đấu đá bản quyền Ngoại hạng Anh: Ai là đối tượng chịu thiệt?

Khi nói đến chuyện giá bản quyền giải Ngoại hạng Anh (EPL) sẽ tăng trong đợt đấu thầu các mùa 2016-2019, chúng ta sẽ thấy ngay con số rất lớn ngoại tệ được chi trả cho đối tác nước ngoài đang giữ quyền phân phối bản quyền. Và tất nhiên, nguồn tiền nào để trả cho chi phí đó nếu không lấy thuê bao, tức người tiêu dùng Việt Nam.

Cuộc chiến bản quyền Premier League tại Việt Nam vẫn chưa ngã ngũ. Ảnh: IT.

1. Nhưng cần phải làm rõ, vấn đề ở đây không phải là giá cả, mà là: Mua hay không mua.

Phải hiểu cho chính xác thế này: Bản quyền truyền hình luôn tăng theo thời gian kể cả việc chúng ta mua trực tiếp tại BTC EPL hay mua qua nhà phân phối. Đừng vội vã kết luận mùa qua nhà phân phối thì sẽ bị thiệt thòi bởi đây là bài toán về kinh doanh, nếu họ không bán được thì sẽ bị thua lỗ nên có khi phía các nhà đài Việt Nam mà biết cách thương lượng lại nhận được giá tốt. Tóm lại, ai mua cũng thế, kiểu gì cũng phải trả một cái giá cao hơn trước thì người hâm mộ mới có thể xem được giải ngoại hạng một cách hợp pháp.

Lựa chọn duy nhất nếu muốn không mất ngoại tệ: Không mua.

2. Đấy mới là vấn đề chính, là cơ sở để xác định: Ai thiệt? Trong việc mua bản quyền EPL.

Thuê bao truyền hình có thiệt không? Theo chúng tôi biết thì không. Thứ nhất, người tiêu dùng có quyền lựa chọn. Thứ hai, trên thực tế giá thuê bao truyền hình trả tiền có xu hướng giảm khi các đài liên tục tung khuyến mãi. Không có cơ sở nào cho thấy người tiêu dùng sẽ thiệt thòi cả.

Các đài truyền hình có thiệt không? Có thể khẳng định ngay: không. Đây là một bài toán kinh doanh và các đài đều là doanh nghiệp. Nếu có kinh doanh thua lỗ thì cũng chẳng thể xem là thiệt hại bởi việc sở hữu bản quyền EPL có nhiều mục đích khác nhau chứ không đơn thuần chỉ là bỏ 1 đồng để thu lại 2 đồng. Ví dụ như K+, họ xem việc độc quyền EPL là điều kiện tiên quyết để phát triển thuê bao, là đòn bẩy cho chất lượng các chương trình, là lợi thế cạnh tranh và thậm chí, còn được xếp vào chi phí hợp lý trong hoạt động tiếp thị. Theo chúng tôi, các đài khác nếu thật sự muốn có bản quyền EPL, có lẽ tính toán như K+ thôi. Không nên vội kết luận là các đài nếu tốn tiền mua bản quyền thì sẽ bù lại bằng việc đẩy giá thuê bao lên cao.

Vậy thì ai thiệt?

3. Nếu không mua bản quyền thì tình trạng vi phạm bản quyền chắc chắn sẽ diễn ra tại Việt Nam khi mà người hâm mộ sẽ tìm đủ mọi cách để xem trực tiếp các trận đấu trên internet, điều đó ảnh hưởng xấu đến hình ảnh quốc gia. Hơn nữa, đây cũng là một yếu tố thị trường, nhu cầu có thì phải có cung, trong khi thị trường truyền hình trả tiền phát triển cạnh tranh thì người tiêu dùng chỉ được lợi.

Nhưng khi mua thì đương nhiên, chúng ta mất một lượng ngoại tệ lớn, một số tiền mà nếu không chi cho bản quyền thì có thể được dùng để chăm sóc khách hàng, sản xuất thêm các chương trình, phát triển chất lượng phát sóng …

Thế nên, sự thiệt hại trong việc để cho giá bản quyền EPL tăng theo từng giai đoạn đấu thầu đó chính là thị trường truyền hình trả tiền. Nhu cầu độc quyền đã đẩy các nhà đài vào một cuộc chiến mà ngày càng trở nên “xấu xí”. Không phải tự nhiên mà giá bản quyền tăng cao nếu không có những nhu cầu rất lớn từ các đài khiến cho các đơn vị phân phối nắm được điểm yếu. Cũng sẽ không có chuyện nhà phân phối “bình chân như vại” mà không sợ thua lỗ nếu như họ không biết chắc là trước sau cũng sẽ có một đài mua.

Bản chất sự việc nằm ở chỗ đa số các đài trả tiền đều xem bản quyền EPL là “cú đấm chủ lực” trong việc phát triển thuê bao. Giả sử như các đài đều chủ động nội dung riêng, có chương trình hay và có phân khúc khách hàng riêng thì liệu họ có quá lo sợ việc K+ hay một đối thủ nào đó độc quyền EPL hay không?