Dê – loài vật tò mò và thông minh

Đây là loài vật được thuần hóa lâu đời nhất: khoảng 10.000 năm trước, với những di tích được phát hiện tại vùng Ganj Dareh ở Iran. Tại các địa điểm khảo cổ ở Jericho ChogaMami Djeitun và Çayönü Tây Á, xương dê nhà cũng đã được tìm thấy có 8.000 – 9.000 năm trước đây.

Các công trình nghiên cứu gần đây về gen loài này khẳng định củng cố kết quả khảo cổ cho rằng loại dê Bezoar Ibex hoang dã của dãy núi Zagros là nguồn gốc của đa phần các giống dê nhà. Ngày nay có khoảng 300 giống dê với khoảng 924 triệu con (theo Tổ chức Lương Nông Liên Hợp Quốc năm 2011). Các giống dê khá đa dạng về hình thù, đặc biệt là bộ sừng, tầm vóc. Giống nhỏ con nặng 20-27 kg, nhưng giống lớn con nặng đến 140kg. Đa phần các giống dê đều có 2 sừng với hình dạng, to nhỏ khá khác nhau.

Chúng là loài nhai lại duy nhất có khả năng leo trèo và thăng bằng ở những vị trí bấp bênh nhất.

Dê là loài vật cực kỳ tò mò và thông minh. Để chui qua hàng rào, chúng tìm kiếm lỗ hổng trên hàng rào. Và lỗ hổng này được chúng dùng để qua lại nhiều lần. Chúng cũng là những con vật có tính cách mạnh mẽ. Chúng luôn tìm hiểu bất cứ điều gì mới hoặc không quen thuộc trong môi trường xung quanh.

Bằng môi trên và lưỡi chúng liếm, cắn tất cả những đồ vậy nhỏ như các nút chai lọ, máy ảnh, thậm chí ăn cả quần áo. Dê không có thói túm tụm như cừu. Khi kiếm ăn trên bãi rộng, nếu không có mối uy hiếp nào chúng sẽ đi tản ra các hướng. Khi có tranh chấp chúng thường quay mặt lại với nhau bằng những trận đánh. Chúng cũng sẵn sàng húc luôn người. Dê sống đến 12-15 năm, thậm chí đã có con sống đến 24 năm.

Dê – vật tế thần 

Rèm lông dê được sử dụng trong các lều chứa các nhà tạm. Sừng của nó có thể được sử dụng thay cho sừng cừu làm ghế tựa. Tại lễ Yom Kippur (Lễ chuộc tội – của người Do thái), hai con dê được dâng hiến. Chúng được “bốc thăm”.

Một con bị giết. Còn con khác được thả vào rừng, với biểu tượng là nó mang đi những tội lỗi của cộng đồng. Thuật ngữ "Vật tế thần" có nguồn gốc từ đây. Một nhà lãnh đạo hay vị vua đôi khi cũng được so sánh với một con dê đực đầu đàn. Trong Tân Ước, Chúa Giêsu giảng đạo có nói một câu chuyện ngụ ngôn của cừu và dê.

Một số truyền thuyết dân gian của người Thiên Chúa giáo ở châu Âu liên quan đến quỷ Satan (ma vương) với hình ảnh của dê. Một chuyện mê tín dị đoan phổ biến trong thời Trung cổ là các con dê luôn thì thầm những lời nói dâm tục trong tai của các thánh.

Nguồn gốc của niềm tin này có lẽ là hành vi của dê đực lúc “làm tình”, một hình ảnh thu nhỏ của sự ham muốn tình dục. Bức họa phổ biến ở thời Trung cổ về kẻ độc ác (Devil) là một “bộ mặt dê” có sừng và râu “dê”. Thánh Lễ Đen (The Black Mass), có thể là "Thánh lễ Satanic" huyền bí, được cho là có liên quan đến một con dê đen, hiện thân của Satan…

 

Con dê đã có một mối liên hệ dài với tôn giáo Satan và đa giáo từ xưa và thậm chí đến cả ngày nay. Các ngôi sao 5 cánh để ngược, một biểu tượng được sử dụng trong Satan, được cho là có hình đầu con dê.

 

Thần tượng gọi là "Baphomet của Mendes" được xem là một hình ảnh giống con dê từ một thuyết huyền bí có ở thế kỷ thứ 19.

 

Thần tượng này là lý do mà các hiệp sĩ Thập tự chinh (Knight Templar) đã bị cáo buộc vì tôn thờ và bị kết tội bởi các toà án dị giáo trong những năm đầu thế kỷ 14.