“Đi để Viết” với một Nguyễn Đông Bắc xông pha và nhiều trăn trở

“Đọc xong cả cuốn sách, người ta có thể thấy được rất rõ ràng một mạch nguồn chân thật, lặng lẽ mà bền bỉ chảy qua từng câu chữ. Đó không phải là những phóng sự mang màu sắc phô trương hay những chân dung kiểu "tô vẽ", mà là những lát cắt tinh tế, nhân văn, thấm đẫm cái nhìn từ bên trong. Người viết không chỉ ghi chép sự kiện, không đơn thuần kể lại hành trình của nhân vật, mà thực sự sống cùng họ, hiểu họ, và nhẫn nại tìm kiếm những chi tiết đời thường nhưng có sức gợi mạnh mẽ”, lời giới thiệu đầu sách của Nhà xuất bản Văn học viết.

“… Những bài phóng sự của Nguyễn Đông Bắc như "Khuổi Lầy, lầy trong cái khó", "Nước mắt dưới tán rừng", "Đào núi về xuôi", "Nước mắt Lệ Chi", "90 ngày trong "tổ quỷ"... khiến tôi hứng thú từ tít bài cho… đến hết bài. Đông Bắc viết như kể chuyện, viết vừa có tính cảnh báo lại vừa có giá trị nhân văn sâu sắc. Tôi có thể nhìn thấy giọt nước mắt của anh sau những trang phóng sự, nỗi xót xa của một nhà báo khi chứng kiến cận cảnh lâm tặc, buôn người... mà "lực bất tòng tâm". Không ít những phóng sự trong "Nơi sâu thẳm vùng biên" đã khiến tôi rơi nước mắt vì thật quá, tình quá như "Nước mắt dưới tán rừng già", "Hoang lạnh nhà tắm "lão trư", "Nơi lốc xoáy đi qua"...” - nhà báo Quỳnh Thu (Báo Ninh Bình) nhận xét.

Trong phần “tựa” cho cuốn sách, nhà báo Đỗ Doãn Hoàng, một “cây phóng sự” có nhiều thành tựu, một đồng nghiệp lâu năm sát cánh cùng nhà báo Nguyễn Đông Bắc, đã trân trọng nhận định:

“Thời gian trôi nhanh, niềm vui và sóng gió cuộc đời, thoắt cái chúng tôi đều đã ngoài 50 tuổi (anh Bắc hơn tôi vài tuổi), Nguyễn Đông Bắc trở thành lãnh đạo các cơ quan báo, đài ở tỉnh Lạng Sơn từ khá lâu, còn tôi thì vẫn đi và viết, không có gì hơn thế. Tôi không nhớ mình gặp Nguyễn Đông Bắc ra sao, từ khoảng một phần tư thế kỷ trước. Chỉ nhớ là anh rất yêu nghề và nhiệt thành với bạn bè. Mỗi lần tôi lên Lạng Sơn, anh Bắc đều đón và xông pha đi giày thể thao, trang phục giản dị, khi lái xe máy, lúc mượn ô tô dã chiến, chúng tôi như thanh nam châm bị hút về phía sự kiện, nhân vật, vấn đề đầy nhiệt huyết.

Có khi lội ruộng bản Tày với người dân, có khi cảm khái trước cái tan hoang của mùa vụ khi tuyết rơi trên đỉnh Mẫu Sơn xứ Lạng. Tôi và anh đứng trong một triền đồi hoa cỏ hiu hắt mà nghĩ về: bên này vẻ đẹp băng tuyết tinh khôi cho người ta đi chụp ảnh tự sướng, bên kia là mùa vụ thất bát, gia súc gia cầm ngã bệnh quay lơ. Có khi chúng tôi thừa sống thiếu chết xâm nhập những cánh rừng bị tàn sát với đám “chim lợn” bảo kê đầy gió bụi biên thuỳ. Có cả cảnh người dân đi cạo trọc thiên nhiên quê mình, lấy cây tai ngựa bán ra nước ngoài - đa dạng sinh học sẽ đi về đâu?

Anh Bắc đặt hộ tôi cái tít phóng sự rất gợi đăng trên Báo Lao Động: “Cả làng đi chặt tai ngựa”. Có khi, gã nọ giả đò tử tế đầu tư đường vào thôn bản, rồi “đổi” lấy quyền lợi khai thác một cánh rừng già trăm tuổi, không làm thế được! Đặc biệt là thảm hoạ người điên xẻ thịt và làm những điều không thể nào kể ra đây được, trong nước mắt chứa chan và ám ảnh suốt đời, cảnh sát bủa vây khắp núi rừng, tôi và Nguyễn Đông Bắc ngẫm: người điên làm điều kinh dị với cháu bé Hoàng Thị D. và bản làng ấy, thì lỗi do người tỉnh chứ, chúng ta phải làm sao đây? Bài học về quản lý bệnh nhân tâm thần là gì và lơ là điều này thì chúng ta sẽ đi về đâu? Người tâm thần - kẻ thủ ác hôm nay, họ chính là nạn nhân của đủ điều vô cảm khác của người tỉnh.

Các phân tích sắc sảo, phản biện đầy tâm huyết, các bài viết kịp thời và đặc biệt là lăn lộn dấn thân “từ thực tế cuộc sống” của Nguyễn Đông Bắc đã ảnh hưởng tới tôi rất nhiều. Tôi nghĩ, những tiếng nói ấy xứng đáng để cơ quan chức năng coi là tài liệu quý, là các kiến nghị đích đáng để xử lý tình hình thực tế, thậm chí để chỉnh sửa các bất cập trong quản lý, nâng cao thực thi pháp luật (nếu cần). Đó cũng là cách ý nghĩa nhất để một nhà báo - người viết thể hiện sự đóng góp của mình cho thực tế cuộc sống, vì một cộng đồng tốt đẹp - nhân văn hơn.

Mình đầy bùn đất và lắm lúc cảm kích trước thiên nhiên núi rừng quá đẹp, với lòng người vùng biên ải rộng mở đón khách xa, lắm lúc tê tái nhìn thảm cảnh, lắm lúc lại thấy các vấn đề phóng sự của mình đưa ra được đi vào cuộc sống với hiệu ứng tích cực, khi ấy, tôi và anh Nguyễn Đông Bắc càng có thêm động lực đi và viết. Các bài học thực tế, sự quyến rũ của đồng rừng miền biên ải ấy, đã làm tôi và anh thân nhau.

Hôm nay, nhìn bản bông của cuốn “Đi để Viết”, cuốn sách thứ 3 của một nhà báo bận rộn, làm Tổng Biên tập Báo và Đài PTTH Lạng Sơn, làm “quan” rồi mà vẫn đau đáu với từng con chữ. Đau đáu với từng con chữ bao năm rồi mới làm “quan báo”, tôi nghĩ đó là một Hạnh Phúc của anh và cộng sự của anh”.

Sách do NXB Văn học ấn hành, tháng 6 năm 2025 – Nhân dịp kỷ niệm 100 Báo chí Cách mạng Việt Nam.

×