Doanh nghiệp Việt ứng dụng AI: Chuyên gia nói đừng để "đốt tiền" vô ích

Doanh nghiệp Việt ứng dụng AI chưa đủ độ sâu

Số liệu khảo sát mới nhất cho thấy khoảng 18% doanh nghiệp trong nước đã triển khai AI (Trí tuệ nhân tạo), tăng từ 13% năm trước (tương đương tốc độ tăng 39%).

Năm 2024 đã có thêm 47.000 doanh nghiệp bắt đầu ứng dụng AI. Những con số này chứng tỏ AI không còn là khái niệm xa lạ mà đang dần đi vào thực tế kinh doanh.

Tuy nhiên, cần nhìn nhận phần lớn doanh nghiệp hiện mới ứng dụng AI ở mức cơ bản, chủ yếu để tự động hóa quy trình, nâng cao hiệu quả vận hành.

Theo khảo sát AWS 2025, 74% doanh nghiệp Việt dùng AI cho các mục tiêu căn bản như tinh giản quy trình, chỉ 17% đạt mức trung cấp và khoảng 9% thật sự bước vào giai đoạn chuyển đổi toàn diện – nơi AI trở thành lõi trong phát triển sản phẩm và mô hình kinh doanh.

Ông Nguyễn Văn Tuyền - Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI (HANOISME) kiêm CEO Trevi Education. Ảnh NVCC

Trả lời PV Dân Việt, ông Nguyễn Văn Tuyền - Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI (HANOISME) kiêm CEO Trevi Education cho rằng doanh nghiệp Việt Nam đã vượt qua giai đoạn “chập chững bắt đầu” và đang tăng tốc trên hành trình ứng dụng AI.

"Tôi cho rằng chúng ta đang ở giai đoạn tăng tốc mạnh mẽ về lượng doanh nghiệp áp dụng AI, nhưng về chất lượng và độ sâu thì chưa nhiều đơn vị chuyển mình sâu rộng thực sự. Nói cách khác, AI ở Việt Nam đã khởi động và tăng tốc, nhưng để đạt chuyển đổi sâu rộng thì còn một chặng đường đáng kể", ông Tuyền chia sẻ.

Theo CEO Trevi Education, hiện nay có một số lĩnh vực nổi lên dẫn đầu về ứng dụng AI. Tài chính – ngân hàng là ví dụ tiêu biểu khi nhiều ngân hàng Việt đã dùng AI để phân tích rủi ro tín dụng, chấm điểm khách hàng, chatbot chăm sóc khách hàng.... Đây đều là những ứng dụng giúp tăng tốc độ và độ chính xác trong dịch vụ.

Ngoài ra, truyền thông số và marketing tận dụng AI mạnh mẽ để cá nhân hóa nội dung quảng cáo, phân tích hành vi khách hàng. Giáo dục là lĩnh vực đáng chú ý khác. Sản xuất công nghiệp (nhất là những doanh nghiệp lớn) cũng ứng dụng AI trong tự động hóa dây chuyền, bảo trì dự đoán cho máy móc thiết bị.

"Phần lớn doanh nghiệp Việt hiện mới dừng ở mức độ ứng dụng cơ bản của AI. Điều này có nghĩa là họ chủ yếu dùng các công cụ AI để tối ưu hiệu suất nội bộ, tự động hóa một số khâu vận hành, hoặc hỗ trợ ra quyết định trong giới hạn nhất định", ông Nguyễn Văn Tuyền nhận định.

Cũng theo ông Tuyền, chỉ một tỷ lệ tương đối nhỏ đã tiến đến mức trung cấp hoặc nâng cao – tức là biết khai thác AI cho những mục tiêu đổi mới hơn. Rất ít doanh nghiệp đạt tầm như các công ty công nghệ lớn trên thế giới, nơi AI được nhúng vào gần như mọi sản phẩm, dịch vụ và quy trình ra quyết định của họ.

Ông Tuyến cho rằng đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội với dư địa rất lớn để nâng cấp từ “dùng AI cơ bản” lên “dùng AI chiến lược” trong thời gian tới.

Thực tế, theo Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI (HANOISME) kiêm CEO Trevi Education, Việt Nam đã có nhiều điển hình thành công khi ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Trong khối tư nhân, Việt Thắng Jean là một ví dụ nổi bật khi doanh nghiệp này “nhúng” AI vào toàn bộ quy trình – từ thiết kế, sản xuất đến bán hàng. Nhờ đó, thời gian và chi phí giảm tới 90%, giúp công ty tăng năng suất vượt bậc và mở rộng thị trường. Tương tự, Techcombank cũng ứng dụng AI để phân tích dữ liệu khách hàng, quản trị rủi ro và ra quyết định nhanh, hiệu quả hơn; được AWS nhắc tới như hình mẫu chuyển đổi số tiêu biểu.

Ở khu vực công, nhiều cơ quan nhà nước đã bắt đầu thử nghiệm AI hiệu quả. Tòa án Nhân dân Tối cao dùng trợ lý ảo tra cứu án lệ; Bộ Khoa học và Công nghệ phát triển AI hỗ trợ rà soát văn bản pháp luật; Quốc hội dùng AI chuyển giọng nói thành văn bản.

Đặc biệt, Tây Ninh tiên phong ứng dụng AI trong dịch vụ công và giám sát giao thông thông minh. Những mô hình này cho thấy, nếu triển khai bài bản, AI có thể giúp Việt Nam nâng cao hiệu quả quản trị, minh bạch và năng suất trong cả khu vực tư và công.

Doanh nghiệp Việt ứng dụng AI cần tránh loạt sai lầm để không bị "đốt tiền" vô ích

Theo ông Tuyền, nhiều doanh nghiệp khi triển khai AI thường mắc những sai lầm cơ bản. Đầu tiên là thiếu chiến lược rõ ràng khi chạy theo trào lưu mà không xác định mục tiêu cụ thể gắn với bài toán kinh doanh.

"Vì vậy, nhiều dự án chỉ dừng ở giai đoạn thử nghiệm rồi “chết yểu”. Thống kê cho thấy, 70–85% ý tưởng AI không vượt qua bước thử nghiệm, chỉ khoảng 15% đạt được lợi tức đầu tư như kỳ vọng. Nguyên nhân chủ yếu do khâu định hướng và xác định ROI chưa rõ ràng", vị Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI (HANOISME) nói.

Sai lầm thứ hai là thiếu chuẩn bị về dữ liệu và hạ tầng kỹ thuật. AI cần dữ liệu chất lượng và hệ thống tính toán đủ mạnh, nhưng nhiều doanh nghiệp Việt vẫn dựa vào dữ liệu rời rạc, hạ tầng cũ kỹ, khiến mô hình hoạt động trong phòng lab tốt nhưng thực tế hiệu quả chỉ đạt 50–60%. Khi mở rộng quy mô, chi phí công nghệ và dữ liệu tăng mạnh, dễ khiến lãnh đạo nản lòng và cắt ngân sách giữa chừng.

Một lỗi khác theo ông Tuyền là bỏ quên yếu tố con người. Nhiều nơi mua giải pháp AI hiện đại nhưng nhân viên không được đào tạo, không hiểu cách sử dụng, dẫn đến “đắp chiếu”. Thậm chí, có lãnh đạo coi AI là công cụ thay thế con người, gây tâm lý lo sợ, phản kháng trong nội bộ.

Ông Tuyền trong chương trình đào tạo ứng dụng AI trong hoạt động ngân hàng. Ảnh NVCC

Vậy làm sao để tránh “đốt tiền” vô ích với AI? Theo ông Tuyền, doanh nghiệp cần làm tốt 4 việc cốt lõi.

Thứ nhất, phải bắt đầu bằng chiến lược và mục tiêu rõ ràng. Trước khi chi một đồng cho AI, hãy xác định AI sẽ giải quyết vấn đề cụ thể gì cho doanh nghiệp – tăng trải nghiệm khách hàng, tối ưu chi phí hay mở rộng thị phần?.

Thứ hai, chuẩn bị dữ liệu và hạ tầng đầy đủ. Doanh nghiệp nên đầu tư xây dựng dữ liệu sạch, hạ tầng máy chủ hoặc cloud đủ mạnh, đảm bảo “nuôi” được các mô hình AI. Nên nhớ “đằng sau AI là cả một hệ sinh thái công nghệ và dữ liệu”, nếu hạ tầng rời rạc, dữ liệu thiếu thì triển khai AI sẽ rất chật vật.

Thứ ba, đừng quên con người. Doanh nghiệp cần đào tạo nhân sự hiểu về AI, có kỹ năng sử dụng công cụ mới; đồng thời truyền thông nội bộ tích cực để mọi người thấy AI là bạn đồng hành, không phải “kẻ thay thế”. Lãnh đạo phải đóng vai trò “huấn luyện viên”, truyền cảm hứng học hỏi AI cho nhân viên. Nếu cần, thuê chuyên gia hoặc đối tác có kinh nghiệm để cùng triển khai, hướng dẫn đội ngũ mình.

Thứ tư, triển khai AI từng bước nhỏ nhưng nghĩ lớn. "Tôi khuyên nên bắt đầu bằng dự án AI quy mô nhỏ (pilot) trong một bộ phận để thử nghiệm và đo lường hiệu quả. Khi chứng minh được giá trị (ví dụ tiết kiệm X% chi phí, tăng Y% doanh số), hãy xây dựng lộ trình mở rộng rõ ràng", Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI (HANOISME) nhấn mạnh.

Trong quá trình đó phải theo dõi sát ROI, nếu kết quả chưa như mong đợi thì kịp thời hiệu chỉnh mô hình hoặc thậm chí dừng dự án sớm để tránh “sa lầy”. Tinh thần là linh hoạt thử nghiệm, học nhanh thất bại nhanh, mở rộng có kiểm soát.

"Có chiến lược, có dữ liệu, có người giỏi và biết làm từng bước như vậy, tôi tin chắc doanh nghiệp sẽ giảm thiểu rủi ro đốt tiền vô ích và gặt hái thành công thực sự với AI". ông nhấn mạnh.

×