Độc đáo trang phục của đồng bào dân tộc Co

đồng bào Co đã góp phần không nhỏ vào kho tàng văn hóa vật thể - phi vật thể trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Theo một số người già lớn tuổi dân tộc Co huyện Bắc Trà My kể lại: Xưa, trang phục dành cho phụ nữ Co thì có váy. Váy của phụ nữ thường là một tấm vải thổ cẩm có màu chàm đen. Chiều rộng khoảng từ 80 cm đến 1m, chiều dài khoảng 1m. Váy khi dệt xong được khâu lại làm cho váy có dạng hình ống. Tùy vào từng lứa tuổi mà phần chân váy được thêu thêm nhiều tua màu sặc sỡ. Và khi mặc vào, phụ nữ Co dùng dây thắt lưng quấn vào lưng để cho váy khỏi bị tuột.

Trang phục phụ nữ dân tộc Co huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam

Đi kèm váy là áo cộc tay màu trắng bạc. Khi dệt, hai tấm rời nhau rồi họ dùng chỉ khâu lại với nhau dạng chui đầu và xẻ cổ. Dọc theo thân áo là những đường viền hoa văn rất đẹp. Đây là loại áo rất được các thiếu nữ Co chưa chồng rất thích mặc. Còn đối với phụ nữ có chồng hoặc những người già lớn tuổi, họ thường mặc một tấm vải cũng màu trắng bạc gọi là yếm, có dáng chữ V. Khi mặc vào họ thắt dây quàng qua cổ và có dây thắt lưng.

Trang sức bằng cườm được xem là một trong những đặc điểm nổi bật của phụ nữ dân tộc Co. Cườm có nhiều loại lớn nhỏ khác nhau và có nhiều màu sắc nhưng màu hơn trội vẫn là màu xanh da trời được đính vào tua đầu dài của khố, cườm được xâu thành chuỗi vòng quấn nhiều vòng quanh qua trán, quanh cổ tay, cổ chân, và hông đối với phụ nữ. Ngoài trang sức bằng cườm ra, ở phụ nữ dân tộc Co họ còn dung đồ trang sức bằng đồng, bạc như vòng tay,vòng cổ, làm hoa tai…

Về trang phục đàn ông, nam giới Co đóng khố, ở trần. Có khố thường (tanon), khố lễ (tanon nhau). Khố là trang phục dành cho đàn ông Co có chiều rộng khoảng từ 25 đến 30 cm và có chiều dài khoảng 3m5 đến 4m tùy thuộc vào mỗi người. Khố đàn ông Co được dệt trên nền chàm đen, dọc theo thân khố là những dãy hoa văn như đỏ, vàng, xanh và hai bên chân khố được kết nối với những tua màu vàng. Khi đàn ông Co mặc vào có dáng hình chữ T.

Vào các dịp lễ hội hoặc mùa lạnh có thêm tấm choàng (ra mak). Tấm choàng của người Co cũng được dệt trên nền vải thổ cẩm, có chiều rộng khoảng từ 0,8m đến 1m với trang trí nhiều dải hoa văn với các màu đỏ, vàng, trắng, hoa văn hình răng cưa hay hình học chạy song song theo chiều dài của tấm choàng.

Khi người đàn ông Co khoát tấm choàng vào toát lên vẽ mạnh mẽ trông thật hoang dã. Ngoài ra, tấm choàng của đàn ông Co cũng có thể được họ sử dụng như một tấm đắp che thân khi mùa đông ở vùng Trường Sơn-Tây Nguyên lạnh giá.

Trang phục truyền thống của người Co còn hàm chứa giá trị sáng tạo, giá trị văn hóa, giá trị thẩm mỹ và cả giá trị nhân văn của cộng đồng. Trang phục truyền thống của họ còn ẩn chứa tâm lý, tình cảm của tộc người và mối quan hệ của tộc người với môi trường thiên nhiên xung quanh được đúc kết từ đời sống hằng này, từ lao động sản xuất và cốt cách mang đặc trưng văn hóa truyền thống của cộng đồng dân tộc Co Quảng Nam.

Thiếu nữ dân tộc Co xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam trong trang phục truyền thống.

Đàn ông Co luôn sử dụng tấm choàng che thân khi mùa đông ở vùng Trường Sơn-Tây Nguyên lạnh giá.

Vào mùa lễ hôi, chúng ta thường gặp bà con dân tộc Co trong trang phục truyền thống.

Anh Dương Lai và già làng Trần Văn Hành dân tộc Co hiện ở thôn 2A xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My tỉnh Quảng Nam trong trang phục lễ hội.

Trang phục lễ hội của dân tộc Co huyện Bắc Trà My (Quảng Nam) tại Festival cồng chiêng quốc tế - Gia Lai 2009 (ảnh: Dương Lai).