Nghệ sĩ Nhân dân dành đam mê cho nghệ thuật chèo

NSND Trần Bảng sinh năm 1926 tại xã Cổ Am, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng. Ông là con trai nhà văn Trần Tiêu và cháu gọi nhà văn Khái Hưng là bác ruột. Ngay từ nhỏ ông đã say mê văn chương, kịch nghệ nước ngoài. Hai mươi tuổi, ông đã đọc được sách Hán Nôm, thông thạo nhiều thứ tiếng.

Sau Cách mạng Tháng Tám, nghệ sĩ tham gia vào cuộc kháng chiến của dân tộc. Năm 1946, Trần Bảng thành lập đội kịch tuyên truyền nhỏ có tên Sao Mai.

Năm 1953, ông phối hợp nghệ sĩ Năm Ngũ, Dịu Hương dựng vở Chị Trầm - vở chèo hiện đại đầu tiên của sân khấu chèo cách mạng. Sau thành công của vở diễn, ông tiếp tục viết nhiều kịch bản khác như Con trâu hai nhà, Đường đi đôi ngả, Cô gái và anh đô vật, Tình rừng, Chuyện tình 80 năm, Máu chúng ta đã chảy...

Năm 1957, Trần Bảng cùng các nghệ sĩ Bùi Đức Hạnh, Hoàng Kiều, Hà Văn Cầu, Hồ Ngọc Cẩn, các nghệ nhân Trùm Thịnh, Cả Tam, Lý Mầm, Năm Ngũ thành lập Ban Nghiên cứu chèo. Ông đi sâu vào nghiên cứu, khai thác và bảo tồn các vở chèo cổ. Nhiều vở chèo cổ như Quan Âm Thị Kính, Súy Vân, Nàng Thiệt Thê được ông dựng lại, chinh phục nhiều thế hệ khán giả Việt.

Nhắc đến nghệ sĩ Trần Bảng, nhiều khán giả nghĩ ngay đến những hình ảnh của Súy Vân, Thị Kính - các nhân vật không chỉ tồn tại trên sân khấu mà đã thực sự sống trong lòng người, đi vào từng câu chuyện... Hơn cả một nghệ sĩ, một nhà nghiên cứu, ông được phong là "ông trùm", là "tượng đài" của môn nghệ thuật chèo - một loại hình sân khấu vừa đậm chất dân gian, vừa giàu chất thơ, chất trữ tình...

Tháng 7/2023, Nghệ sĩ Nhân dân Trần Bảng qua đời ở tuổi 97.

Nghệ sĩ Nhân dân Trần Lực - tài tử nổi danh thập niên 90

NSND Trần Bảng kết hôn với NSƯT Trần Thị Xuân, cũng là một diễn viên chèo. Hai người con của ông là NSND, đạo diễn Trần Lực và họa sĩ, kiến trúc sư Trần Thị Mây.

Sinh ra trong cái nôi của một gia đình giàu truyền thống văn hóa, Trần Lực nhanh chóng bước chân vào lĩnh vực nghệ thuật. Năm 1983, khi vừa 20 tuổi, Trần Lực đã tham gia bộ phim Sẽ đến một tình yêu, sau đó, anh quyết định theo đuổi lớp đạo diễn sân khấu và tu nghiệp 7 năm tại Bulgaria.

Sau khi về nước, Trần Lực chuyển sang điện ảnh và trở thành nam diễn viên nổi tiếng, ghi dấu trong lòng các khán giả truyền hình qua những vai diễn trong các phim: Chuyện tình bên dòng sông, Hoa ban đỏ, Người yêu đi lấy chồng, Nguyễn Ái Quốc ở Hong Kong... Sau này, Trần Lực chuyển sang vai trò đạo diễn và gây ấn tượng qua các phim: Chuyện nhà Mộc, Tết này ai đến xông nhà, Đời chè, Cocktail cho tình yêu...

Năm 2017, Trần Lực bất ngờ quay trở lại với sân khấu thông qua việc thành lập LucTeam - đoàn kịch tư nhân đầu tiên ở phía Bắc. Với nhiều sáng tạo về phong cách thể hiện, LucTeam từng giành được nhiều giải thưởng lớn: Vở Quẫn của Lucteam giành được huy chương Bạc còn Trần Lực được nhận giải "Đạo diễn xuất sắc" tại Liên hoan sân khấu Thủ đô. Sau đó, vở Bạch đàn liễu cũng đã giành giải Vàng ở hạng mục đạo diễn và tác phẩm tại Liên hoan sân khấu Thủ đô 2020.

Chia sẻ với PV Dân Việt về niềm đam mê với sân khấu, đạo diễn Trần Lực từng khẳng định: "Khán giả không bao giờ bỏ sân khấu cả, bởi chúng ta làm chán quá, khán giả mới bỏ đi.

Nghệ thuật sân khấu có sức hấp dẫn riêng biệt, không loại hình nào khác có thể thay thế được. Đó là tính ước lệ cao, đó là những vấn đề xã hội được truyền tải mạnh mẽ, trực tiếp. Khán giả vào xem sẽ luôn cảm nhận được những vẻ đẹp riêng biệt đó.

Trong thời đại công nghệ phát triển, chúng ta phải cạnh tranh bằng cách có sản phẩm hay. Chỗ nào không bán được thì tôi nghĩ nên xem lại mình, đừng đổ cho khán giả. Đừng bao giờ cho rằng khán giả quay lưng, họ muốn xem chứ, vấn đề là anh có gì để cho người ta xem? Đó cũng là lý do tôi quay lại làm sân khấu và luôn cố gắng để mình không đi vào lối mòn".

Ở tuổi 60, Trần Lực tràn đầy khao khát và sáng tạo. Anh cho biết mình luôn sẵn sàng với những thể nghiệm mới và không ngại làm khó chính mình. "Với tôi bây giờ, mỗi ngày đều là một ngày vui", Trần Lực khẳng định.

×