Giải báo chí "tam nông": Nửa năm kỳ công thực hiện loạt bài "Nông dân miền Tây hụt hơi sau cuộc đua năng suất"

Đó là chia sẻ của nhà báo Đoàn Huy Phong (Báo điện tử VnExpress) khi biết tin loạt bài "Nông dân miền Tây hụt hơi sau cuộc đua năng suất" là 1 trong 42 tác phẩm đoạt giải tại Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ II năm 2024. 

Cùng thực hiện loạt bài này với anh Phong còn có các nhà báo Nguyễn Ngọc Tài, Hoàng Duy Khánh, Phùng Tiên, Trương Thanh Tùng, đang công tác tại Văn phòng báo VnExpress tại TP.Hồ Chí Minh. 

Nhà báo Huy Phong cho biết, ý tưởng thực hiện loạt bài nói trên đã có từ rất lâu và nằm trong kế hoạch triển khai nhiệm vụ của Ban Thời sự phía Nam trong năm 2024. "Từ lúc lên ý tưởng, xây dựng đề cương, góp ý về cách thức triển khai mất khoảng 2 tháng, sau đó nhóm chúng tôi trình kế hoạch chi tiết lên lãnh đạo Ban Thời sự và Ban Biên tập. Sau khi Ban Biên tập góp ý, chúng tôi tiếp tục thảo luận để đi đến thống nhất triển khai thực tế", anh Huy Phong kể.

Theo anh Phong, đề tài nông dân trồng lúa ở miền Tây không mới, rất nhiều bạn bè đồng nghiệp, cơ quan báo chí đã phản ánh ở nhiều góc độ trong thời gian qua. Tuy nhiên, nhóm phóng viên của báo điện tử VnExpress vẫn quyết tâm chọn triển khai vì năm 2024 là thời điểm hợp lý để nhìn lại bức tranh toàn cảnh của 50 năm ngành lúa gạo Việt Nam.

"Người nông dân miền Tây từ chỗ khai hoang phục hoá để trồng lúa lấy gạo ăn, cho tới lúc tăng năng suất, bắt đầu xuất khẩu gạo và sau đó, chính họ đưa vùng ĐBSCL không những trở thành "nồi cơm" của cả nước mà còn đưa Việt Nam trở thành nước xuất khẩu gạo lớn nhất nhì thế giới... Song sau cuộc đua năng suất, những vấn đề, thách thức đặt ra đối với người trồng lúa miền Tây lại càng nặng nề hơn bao giờ hết, đòi hỏi phải đưa ra giải pháp tháo gỡ để người nông dân thực sự khá giàu trên mảnh đất của mình" - anh Phong chia sẻ về lý do triển khai đề tài. 

"Đặc biệt trong năm 2024, Chính phủ bắt đầu đẩy mạnh triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao gắn với giảm phát thải, với mục tiêu giúp nông dân miền Tây phá bỏ "lời nguyền" làm lúa không giàu. Theo đó, để loạt bài có sức thuyết phục và lan toả, chúng tôi đã chờ các mô hình thí điểm của mô hình 1 triệu ha lúa triển khai trong thực tế, chờ cây lúa được thu hoạch để xem nông dân được hưởng lợi ra sao. 

Chỉ riêng công tác thu thập tư liệu, chúng tôi mất ròng rã 4 tháng. Bản thảo viết ra, mọi người tiếp tục góp ý chỉnh sửa để hoàn thiện, cuối cùng thì loạt bài 5 kỳ đã được đăng tải trên báo điện tử VnExpress. Các bài báo phát hành đúng thời điểm đã gây sự chú ý lớn của độc giả cũng như ngành chức năng, địa phương liên quan" - nhà báo Huy Phong cho biết thêm. 

Từ bài đầu tiên của loạt bài "Nông dân miền Tây hụt hơi sau cuộc đua năng suất" cho tới bài cuối phỏng vấn Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan (Phải thay đổi lời nguyền trồng lúa), độc giả đều bị ấn tượng bởi phong cách trình bày hiện đại, đẹp mắt, cùng những bức ảnh chụp cận cảnh toát lên đầy tự sự của nông dân miền Tây trước thách thức "càng trồng lúa càng nghèo". 

Về điều này, đại diện nhóm tác giả loạt bài cho biết: "Điều này đã được chúng tôi xác định ngay từ ban đầu, đó là thực hiện loạt bài phải đậm chất báo chí hiện đại, kết hợp đa phương tiện, nhằm cung cấp cho độc giả bức tranh toàn cảnh về sự chuyển mình ở vựa lúa ĐBSCL. Theo đó, chúng tôi không chỉ kể những câu chuyện mang tính điển hình mà còn thể hiện bằng các đồ hoạ, con số, video sống động về sự phát triển của vựa lúa ĐBSCL trong 50 năm qua...". 

Khi hỏi về những điều ấn tượng trong quá trình thực hiện loạt bài, nhà báo Huy Phong chia sẻ: "Điều chúng tôi nhớ mãi chính là tình cảm nồng nhiệt của người dân ĐBSCL dành cho mình. Những nhân vật chúng tôi gặp gỡ, trò chuyện đều bày tỏ sự vui mừng khi chúng tôi đến tận nhà họ tìm hiểu về cuộc sống, lắng nghe họ nói về tâm tư, nguyện vọng cũng như những khó khăn, vướng mắc họ đang gặp phải trong sản xuất lúa. 

Khi ra về, họ còn tặng chúng tôi người thì nải chuối, người con cá, bao gạo… Đó là những kỉ niệm, là món quà vô cùng quý giá của những người làm báo khi viết về nông nghiệp, nông dân, nông thôn". 

Nhà báo Huy Phong cũng cho biết, ngay sau khi Giải Báo chí toàn quốc viết về nông nghiệp, nông dân, nông thôn lần I được tổ chức, anh đã nhận thấy sức lan toả của giải rất lớn, thu hút đông đảo đồng nghiệp tham gia, đặc biệt là có cả các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo ngành nông nghiệp cùng đóng góp tiếng nói.

"Loạt bài của VnExpress được giải là niềm vinh dự lớn cho nhóm tác giả, chúng tôi xin chân thành cảm ơn Ban Tổ chức giải đã tạo ra sân chơi ý nghĩa và mong sân chơi này tiếp tục được duy trì, mở rộng để các tác giả tiếp tục tham gia, đầu tư hơn nữa về chuyên môn nhằm đóng góp thêm tiếng nói cho một nền nông nghiệp xanh, sạch, chất lượng..." - anh Phong nói. 

Bài 1: Nông dân trồng lúa miền Tây

Bài 2: Sau cuộc đua năng suất

Bài 3: Thế bế tắc của ruộng lúa

Bài 4: Phá bỏ lời nguyền

Bài 5: Phải thay đổi lời nguyền trồng lúa