Chủ nhật, ngày 16/11/2025 09:00 GMT+7

Giải mã giống ngựa trắng muốt, được nuôi ở độ cao gần 1000m, "vàng trắng" xứ Lạng

Phạm Hưng Chủ nhật, ngày 16/11/2025 09:00 GMT+7
Từ bao đời nay, ngựa bạch (ngựa trắng) luôn được coi là một giống ngựa quý hiếm. Tại xã miền núi Quan Sơn (tỉnh Lạng Sơn), giống ngựa này không chỉ là một biểu tượng, mà đã trở thành "vàng trắng" theo đúng nghĩa đen, mang lại sinh kế và làm giàu cho hàng trăm hộ dân.

Giống ngựa bạch, sống ở độ cao gần 1000m, được coi là "vàng trắng" xứ Lạng

Video: Giống ngựa bạch sinh sống ở độ cao gần 1000m, được coi là "vàng trắng" xứ Lạng.
Quan Sơn là một xã miền núi thuộc tỉnh Lạng Sơn. Nơi đây sở hữu địa hình lý tưởng với những thung lũng rộng lớn và các triền núi đá vôi bạt ngàn, tạo nên môi trường bán tự nhiên hoàn hảo cho việc chăn thả ngựa. 
Nhiều năm qua, Quan Sơn đã nổi lên như một "thủ phủ" về bảo tồn và phát triển giống ngựa bạch thuần chủng, biến giống vật nuôi quý hiếm này thành một mô hình kinh tế mũi nhọn, giúp người dân "thoát nghèo" và làm giàu.
 Mô hình chăn nuôi ngựa bạch ở Quan Sơn chủ yếu là chăn thả bán tự nhiên. Ngựa được người dân thả theo đàn trên các đồng cỏ, thảo nguyên rộng lớn hoặc các triền núi đá vôi ở độ cao từ 700 - 1000 mét.
Hiệu quả kinh tế được chứng minh qua những câu chuyện làm giàu thực tế. Điển hình là gia đình ông Nông Quốc Mao (xã Quan Sơn). Ông Mao là một trong những hộ đầu tiên nuôi ngựa bạch tại xã. Bắt đầu chỉ với 2 con, nhận thấy giống ngựa bạch thích nghi tốt, dễ nuôi, ông dần mở rộng đàn. Đến nay, ông duy trì ổn định 21 con ngựa sinh sản. Mỗi năm, gia đình ông xuất chuồng bán 12 - 14 con ngựa con, thu về hơn 600 trăm triệu đồng. 
"Nó chính là vàng trắng của chúng tôi đấy. Nhưng vàng này nếu không biết giữ thì cũng sẽ mất. Cái quý nhất chính là giữ được cái gen thuần chủng của nó", ông Mao tự hào chia sẻ.
Hiểu được giá trị đó, nhưng cũng đối mặt với nguy cơ thoái hóa, lai tạp nguồn gen do chăn nuôi tự phát, huyện Chi Lăng (trước đây chưa sáp nhập) đã xây dựng đề án "Bảo tồn và phát triển nguồn gen ngựa bạch thuần chủng". Thay vì chạy theo số lượng, các hộ chăn nuôi tại Chi Lăng, với sự hỗ trợ của các chuyên gia nông nghiệp và chính quyền địa phương, đã tập trung vào "chất lượng".
Có thể nói, việc nuôi ngựa bạch tại Quan Sơn là một mô hình kinh tế thành công điển hình, kết hợp hài hòa giữa việc bảo tồn nguồn gen quý hiếm của địa phương và phát triển kinh tế, nâng cao đời sống cho người dân.
Không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao, mô hình nuôi ngựa bạch còn góp phần tích cực vào công tác giảm nghèo. Được biết, năm 2024, từ chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, xã cũng đã hỗ trợ 11 con ngựa bạch giống cho 11 hộ nghèo tại thôn Suối Mạ với kinh phí trên 400 triệu đồng.
Ông Nông Đức Thơ (thôn Suối Mỏ, xã Quan Sơn) chia sẻ: "Cách đây khoảng 10 năm, gia đình tôi đã nuôi ngựa bạch. Hiện tại, đàn ngựa nhà tôi có 13 con, mới bán 3 con được 150 triệu đồng. Cũng nhờ có ngựa bạch mà gia đình tôi xây được ngôi nhà 2 tầng khang trang và mua được cả xe máy".
Về khó khăn gặp phải khi nuôi ngựa bạch, với kinh nghiệm 10 năm, ông Thơ cho rằng, so với các con vật khác như trâu, bò, nuôi ngựa bạch đỡ vất vả hơn, bởi ngựa chăn thả, ăn cỏ tự nhiên ban ngày, chiều tối mới cho về chuồng nuôi nhốt ăn ngô. Các loại bệnh ngựa bạch chủ yếu gặp phải là tụ huyết trùng và giun sán thì chỉ cần tiêm vacxin theo khuyến cáo là được.
Tuy nhiên, điều làm ông Thơ băn khoăn nhất là nguồn giống tốt còn hạn chế, kỹ thuật chăn nuôi chưa được đồng đều, đầu ra chủ yếu phụ thuộc vào thương lái, khiến người dân dễ bị ép giá. 
Ông Nguyễn Văn Vui - Phó Chủ tịch Hội nông dân xã Quan Sơn cho biết hiện nay, tổng số ngựa trên địa bàn xã có 2748 con. Các hộ dân tham gia dự án được chuyển giao toàn diện 7 quy trình công nghệ, từ chọn lọc nhân giống, chăm sóc ngựa đực giống, ngựa cái sinh sản, đến kỹ thuật phòng trị bệnh và xử lý chất thải. Đặc biệt, dự án còn xây dựng mô hình tự chủ thức ăn rộng hơn 10.000 m2 (cỏ, ngô sinh khối, chuối) và hướng dẫn kỹ thuật chế biến, dự trữ thức ăn cho mùa đông.
Bên cạnh đó, xã Quan Sơn còn có định hướng phát triển du lịch gắn với đàn ngựa và đồng cỏ. Tuy nhiên, hạ tầng giao thông còn hạn chế. Tuyến đường từ Quốc lộ 1 vào địa bàn xã vẫn khó đi. Người dân xã Quan Sơn hy vọng, trong thời gian tới, tuyến đường ĐT.250 sẽ sớm được đầu tư, nâng cấp để khai thác hết tiềm năng sẵn có. 
Mời các bạn đồng hành cùng báo Dân Việt trên mạng xã hội Facebook để nhanh chóng cập nhật những tin tức mới và chính xác nhất.