Giảm lãi suất toàn cầu: Dòng vốn xoay trục, tìm đến Việt Nam và thị trường mới nổi trong cuộc tái định vị kinh tế mới

Lãi suất đồng loạt hạ – tín hiệu từ những nền kinh tế lớn

Khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) và hàng loạt ngân hàng trung ương châu Á đồng loạt cắt giảm lãi suất trong quý IV/2025, bức tranh kinh tế toàn cầu đang bước sang một giai đoạn mới khi các bên nỗ lực duy trì thế cân bằng giữa tăng trưởng và kiểm soát lạm phát, nhưng rủi ro nợ công và dòng vốn đầu tư đảo chiều ngày càng rõ rệt.

Mới đây, Fed vừa cắt 25 điểm cơ bản tại cuộc họp ngày 29/10/2025, kéo theo các NHTW khác, chẳng hạn Hong Kong Monetary Authority – HKMA, các ngân hàng trung ương tại các quốc gia vùng Vịnh như Central Bank of Saudi Arabia, Central Bank of the United Arab Emirates, Central Bank of Oman, Central Bank of Bahrain cũng điều chỉnh tương ứng.

Làn sóng nới lỏng chính sách tiền tệ hoặc cắt giảm lãi suất đã kéo dài từ giữa năm 2025 đến nay, theo Reuters. Ngày 7/5/2025, Trung Quốc đã cắt lãi suất cơ bản xuống khoảng 1,4% và giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc để bơm thanh khoản.

Theo dữ liệu tổng hợp từ Reuters, Bloomberg và Financial Times, nhìn chung, kể từ đầu tháng 10/2025, ít nhất 15 ngân hàng trung ương trên thế giới đã thực hiện các đợt cắt giảm lãi suất – đánh dấu bước ngoặt sau gần 3 năm thắt chặt tiền tệ nhằm kiềm chế lạm phát hậu đại dịch.

Dưới đây là Bảng tóm tắt mức lãi suất (trước → sau cắt giảm) của một số ngân hàng Trung ương:

Vì sao các ngân hàng trung ương điều chỉnh lãi suất?

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), kinh tế thế giới năm 2025 dự kiến tăng trưởng khoảng 2,8%, thấp hơn trung bình 3,5% của giai đoạn 2010–2019. Việc hạ lãi suất được kỳ vọng sẽ kích cầu tiêu dùng và đầu tư, song giới phân tích cảnh báo hiệu quả có thể không mạnh như trước.

“Các nền kinh tế đang phải đối mặt với mức nợ công và nợ doanh nghiệp cao kỷ lục, khiến chính sách tiền tệ nới lỏng chỉ tạo được tác động hạn chế,” chuyên gia kinh tế trưởng của Morgan Stanley nhận định.

Tại Mỹ, tiêu dùng hộ gia đình vẫn là trụ đỡ chính, nhưng đà tăng đang yếu dần do thu nhập thực giảm và nợ tín dụng gia tăng. Fed hy vọng cắt lãi suất sẽ giúp giảm chi phí vay mua nhà, hỗ trợ thị trường bất động sản vốn đã nguội lạnh suốt hai năm qua.

Cắt giảm lãi suất được đánh giá là nỗ lực “đệm” cho nền kinh tế trước dấu hiệu suy yếu lao động và tăng trưởng trong ngắn hạn có thể giảm chi phí vay, hỗ trợ tiêu dùng và một số khoản đầu tư, tạo tác động ủng hộ GDP trong 1–4 quý. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng rủi ro “hạ cánh cứng” vẫn còn nếu lạm phát lõi không giảm đủ nhanh. Thực tế, nếu Fed tiếp tục cắt giảm lãi suất thận trọng, lợi suất trái phiếu Kho bạc Mỹ giảm, cổ phiếu có thể tăng ngắn hạn nhưng nếu cắt quá nhanh - lạm phát bật lại - Fed có thể phải đảo chiều, gây sốc thị trường.

Ở chiều ngược lại, Trung Quốc đang cố gắng khôi phục niềm tin sau giai đoạn tăng trưởng thấp nhất kể từ đầu thế kỷ. Các phân tích cho rằng, việc PBoC nới lỏng chính sách tiền tệ là cần thiết nhưng có giới hạn, khó giải quyết các vấn đề cơ cấu (đầu tư tư nhân kém, nợ bất động sản. Dù PBoC tiếp tục bơm thanh khoản, nhưng tình trạng nợ xấu và khủng hoảng bất động sản khiến nền kinh tế vẫn trong trạng thái “hồi phục mong manh”.

Financial Times nhận định, việc hạ lãi suất chỉ là “thuốc giảm đau tạm thời,” trong khi Bắc Kinh cần cải cách sâu hơn để giải quyết vấn đề cơ cấu.

Châu Á – khu vực đi đầu trong chu kỳ nới lỏng

Các nền kinh tế Đông Nam Á như Thái Lan, Malaysia, Indonesia và Philippines đang đi trước trong chu kỳ hạ lãi suất. Lý do chính là lạm phát khu vực này đã giảm về mức mục tiêu 2–3%, trong khi tăng trưởng đang chậm lại rõ rệt.

Bloomberg Economics ghi nhận, Indonesia đã chứng kiến dòng vốn đầu tư gián tiếp (portfolio inflows) tăng 12% chỉ trong tháng 10, nhờ kỳ vọng lợi suất trái phiếu chính phủ sẽ giảm. Trong khi đó, Thái Lan kỳ vọng kích thích du lịch và tiêu dùng nội địa, hướng tới mục tiêu tăng trưởng 3,5% năm 2026.

“Các nước Đông Nam Á đang tận dụng cơ hội lãi suất thấp để thu hút vốn đầu tư nước ngoài và phục hồi xuất khẩu, nhất là trong lĩnh vực điện tử và du lịch”, chuyên gia của Nomura Research Institute nhận định.

Dòng vốn toàn cầu: Đang âm thầm xoay trục

Khi lãi suất an toàn giảm, các nhà đầu tư sẽ tìm lợi suất ở tài sản rủi ro -cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp, thị trường mới nổi (EM). Điều này có thể mang lại làn sóng vốn đầu tư đổ vào Nam Á, Đông Nam Á.

Theo dữ liệu của Institute of International Finance (IIF), sau chu kỳ thắt chặt 2022–2024, lượng vốn đầu tư chảy về các thị trường mới nổi đã bắt đầu tăng trở lại, đặc biệt là khu vực Đông Nam Á và Nam Á.

Mức lợi suất trái phiếu Mỹ giảm nhanh khiến các nhà đầu tư toàn cầu tìm kiếm lợi nhuận ở những nền kinh tế đang nới lỏng mạnh và có mức độ ổn định vĩ mô tương đối cao như Việt Nam, Indonesia, Ấn Độ và Malaysia.

Giới phân tích của Goldman Sachs nhận định: “Việc Fed hạ lãi suất đánh dấu thời điểm đảo chiều dòng vốn toàn cầu. Tiền đang quay lại các thị trường mới nổi, đặc biệt là châu Á, nơi tăng trưởng thực còn dương và rủi ro chính trị thấp hơn châu Âu".

Tuy nhiên, dòng vốn vào EM thường ít bền - chỉ cần Fed thay đổi kỳ vọng hoặc xuất hiện cú sốc địa-chính trị (thuế quan, chiến tranh, đứt gãy chuỗi cung ứng), dòng vốn có thể rút nhanh, tạo biến động tỷ giá và tài sản.

Thế giới bước vào “giai đoạn thử lửa”

Việc cắt giảm lãi suất ngay lập tức khiến chi phí vay mượn giảm. Các ngân hàng thương mại thường điều chỉnh lãi vay, thẻ tín dụng và thế chấp theo hướng giảm tương ứng. Nhờ đó, doanh nghiệp có thêm động lực mở rộng sản xuất, đầu tư vào máy móc, tuyển dụng và nghiên cứu sản phẩm mới. Người tiêu dùng cũng có xu hướng tăng chi tiêu cho nhà ở, ô tô hoặc các khoản vay lớn khác.

Hiệu ứng cộng hưởng này giúp kích thích hoạt động kinh tế trong thời kỳ tăng trưởng chững lại. Tuy nhiên, Fed và các chuyên gia cũng thừa nhận đây là “con dao hai lưỡi”: lãi suất thấp kéo dài có thể khiến giá cả tăng trở lại, làm phức tạp thêm nhiệm vụ kiểm soát lạm phát. Nếu lạm phát quay lại, các ngân hàng trung ương sẽ gặp thế “tiến thoái lưỡng nan”.

“Đây là lần đầu tiên sau khủng hoảng 2008, gần như toàn bộ các nền kinh tế lớn cùng hạ lãi suất trong bối cảnh lạm phát chưa hoàn toàn kiểm soát. Câu hỏi lớn nhất là liệu tăng trưởng có thực sự phục hồi hay thế giới chỉ đang mua thêm thời gian trước một cuộc khủng hoảng nợ mới", The Economist viết.

×