Hồ sơ mật

Johan van Hulst – mất ngày 22.3.2018 khi ông 107 tuổi – là một nhân tố chính trong mạng lưới những người hùng giúp đỡ giải cứu ít nhất 600 em bé và trẻ em Hà Lan thoát khỏi bàn tay tội ác của Đức Quốc xã trong Chiến tranh thế giới lần 2.

Họ là 2 trong số những phụ nữ nổi tiếng nhất trên thế giới - Jacqueline Kennedy Onassis và em gái Lee Radziwill. Đã không biết bao nhiêu cuốn sách, bài báo viết về cuộc đời của họ nhưng cuốn sách mới có tựa đề “Jackie, Janet và Lee” của J. Randy Taraborrell lại khai thác những điều chưa được biết đến về mối quan hệ phức tạp của 2 người trong sự ghen tị, đua tranh đến phút cuối đời.

Là một nhân viên kỳ cựu, với 20 năm gắn bó với Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) nhưng sự nghiệp của Richard W. Miller đã đột ngột chấm dứt khi ông ta trở thành đặc vụ đầu tiên của cơ quan này bị kết tội làm gián điệp.

Trong nửa thế kỷ làm việc tại Cục tình báo trung ương Mỹ (CIA), Charles Allen (Charlie Allen) đã chứng kiến nhiều bí mật của CIA và chính phủ, từ Chiến tranh lạnh đến cuộc chiến chống Al-Qaeda sau sự kiện khủng bố 11.9.2001.

Ngày 12.3.1930, Mahatma Gandhi và một nhóm những người ủng hộ đã bắt đầu cuộc Hành trình Muối (Salt March) kéo dài gần 400km qua phía tây Ấn Độ. Gandhi đã nảy ra ý tưởng về cuộc đi bộ này như một hành động trong cuộc biểu tình bất bạo động chống lại sự độc quyền muối của chính quyền thực dân Anh.

Tàu chở hàng mang tên Grandcamp mang cờ Pháp, đăng ký tại Marseille vốn là một tàu vận tải thế hệ Liberty đóng mới năm 1943, được Mỹ chuyển giao cho Pháp trong chương trình tái thiết châu Âu sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Con tàu dài 135 mét có tải trọng 10.000 tấn đã bỏ neo tại cầu cảng số 0 cảng Texas City để nhận hàng là phân bón hóa học nitrat amôn (NH4NO3) cho dự kiến hành trình kế cận là Dunkes và Marseille.

1,5 thế kỷ đã trôi qua kể từ khi Tổng thống Mỹ thứ 16 Abraham Lincoln (1809-1865) bị mưu sát, cũng là vị nguyên thủ quốc gia đầu tiên trong lịch sử Hợp Chúng quốc Hoa Kỳ thiệt mạng do bị ám sát khi đang tại nhiệm.

Để “nắn gân” tướng Kỳ, ngay sau Tết nguyên đán 1966, giá gạo đang từ 5,5 đồng/kg bỗng nhiên tăng lên 6 đồng rồi 7 đồng trong lúc lương của một lao động chân tay vào khoảng 8 đồng/ngày. Khá nhiều hồi ký của một số tướng tá Sài Gòn xuất bản ở hải ngoại kể lại rằng: Biết là có bàn tay thao túng của những ông "vua không ngai" Chợ Lớn, tướng Kỳ lập tức ra tối hậu thư cho họ bằng cách triệu tập 7 người Hoa đứng đầu ngành mua bán lúa gạo tại miền Nam đến văn phòng.

Đêm 14 rạng ngày 15.2.1916, khoảng 300 hội viên Thiên Địa hội ở Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn, Biên Hòa, Thủ Dầu Một, tất cả đều mặc áo đen, quần trắng, cổ quấn khăn trắng, được uống rượu có pha một lá bùa đã đốt thành tro, cổ đeo dây pháp chú, bí mật dùng ghe, thuyền cập bến neo đậu ở chân cầu Ông Lãnh rồi chia làm ba nhóm. Một hướng về Khám Lớn Sài Gòn cứu Phan Xích Long, một chiếm dinh Thống đốc Nam Kỳ và một đánh phá kho đạn, phá nhà máy điện...

Mặc dù đánh giá Thiên Địa hội tại Nam Kỳ chưa đến nỗi nguy hiểm như ở Trung Quốc, nhưng người Pháp thỉnh thoảng cũng tổ chức các cuộc ruồng bố và trục xuất những Hoa kiều không đăng ký trong sổ bộ. Tuy vậy, Thiên Địa hội vẫn không ngừng phát triển. Tháng 5.1882, ở tổng Định Chí, tỉnh Sóc Trăng, tất cả người Hoa, người Minh Hương và người Việt ở 18 làng trong tổng đều theo Thiên Địa hội. Ở Cần Thơ, làng nào cũng có Thiên Địa hội mà người đứng ra tổ chức là những người Hoa từ Chợ Lớn về.