Hồng Nhân Can - em họ Hồng Tú Toàn: Kẻ cứu rỗi Thái Bình Thiên Quốc bất thành

Trong lịch sử cuộc khởi nghĩa Thái Bình Thiên Quốc (1851 – 1864), khi nhắc đến các nhân vật chủ chốt, người ta thường nhớ ngay đến Hồng Tú Toàn, Dương Tú Thanh, Tiêu Triều Quý hay Lý Tú Thành. Còn cái tên Hồng Nhân Can, dù mang họ Hồng và lại là em họ của Thiên vương Hồng Tú Toàn, lại rất ít được nhắc tới trong những năm tháng đầu huy hoàng. Thế nhưng, chính con người tưởng chừng mờ nhạt ấy lại trở thành nhân vật nổi bật khi cơ nghiệp Thái Bình Thiên Quốc bước vào giai đoạn suy tàn, là một trong những người cuối cùng nỗ lực cứu vãn tàn dư của phong trào.

Hồng Nhân Can - Xuất thân thân tộc nhưng mờ nhạt trong thời lập quốc

Hồng Nhân Can vốn thuộc thân tộc họ Hồng, là em họ của Hồng Tú Toàn. Xuất thân như vậy đủ để đảm bảo cho ông một vị trí nhất định trong hàng ngũ Thái Bình Thiên Quốc ngay từ những ngày đầu. Thế nhưng, lịch sử lại ghi nhận rằng trong suốt thời kỳ hình thành và mở rộng lực lượng, vai trò của ông gần như không đáng kể.

Trong khi những thân tín khác của Hồng Tú Toàn được giao trọng trách quân sự hoặc hành chính để mở rộng ảnh hưởng, Hồng Nhân Can không được trao quyền lực lớn. Có thể do tính cách, tài năng quân sự hoặc tầm ảnh hưởng của ông không đủ để cạnh tranh với các nhân vật kiệt xuất lúc bấy giờ. Điều này khiến tên tuổi ông mờ nhạt giữa ánh hào quang của những vị “vương” khác trong triều đình Thái Bình.

Tình thế thay đổi khi Thái Bình Thiên Quốc rơi vào khủng hoảng. Sau hơn một thập kỷ tồn tại, từ chỗ kiểm soát một vùng rộng lớn ở miền nam Trung Quốc, triều đình này bắt đầu bị quân Thanh cùng các lực lượng thân Thanh, đặc biệt là quân Tương do Tăng Quốc Phiên tổ chức, liên tiếp đánh bại.

Những năm cuối cùng, Thiên Kinh (Nam Kinh) – thủ đô của Thái Bình Thiên Quốc – rơi vào tình trạng bị bao vây và kiệt quệ. Mâu thuẫn nội bộ, mất mát lãnh thổ và sức ép quân sự khiến các “vương” từng oai hùng hoặc bị giết, hoặc đầu hàng, hoặc bị thất sủng. Chính trong bối cảnh ấy, Hồng Nhân Can bất ngờ bước lên vũ đài lịch sử.

Ông được phong tước Can vương gia, giữ trọng trách bảo vệ hoàng thất, đặc biệt là người kế vị – Hồng Thiên Quý Phúc, con trai nhỏ của Hồng Tú Toàn. Đây là thời điểm Hồng Tú Toàn đã suy yếu cả thể xác lẫn tinh thần, rồi qua đời trong hoàn cảnh thành trì bị vây hãm khốc liệt.

Tháng 7 năm 1864, quân Thanh dưới quyền Tăng Quốc Thuyên (em trai của Tăng Quốc Phiên) mở trận tấn công quyết định vào Thiên Kinh. Cuộc công phá này mang tính hủy diệt: tường thành bị phá, chiến sự diễn ra khắp nơi, máu nhuộm đỏ từng con phố. Giữa hỗn loạn ấy, Hồng Nhân Can cùng một số tướng lĩnh trung thành như Mông Đắc Ân đã tổ chức một cuộc rút lui tuyệt vọng.

Họ mang theo tiểu Thiên vương Hồng Thiên Quý Phúc – khi ấy còn là một đứa trẻ – rời khỏi hoàng cung. Đoàn người vừa chạy vừa chiến đấu, đối mặt với sự truy sát ráo riết của quân Thanh, đặc biệt là lực lượng do Tăng Quốc Thuyên trực tiếp chỉ huy. Nhiều cận vệ ngã xuống, đường rút bị chặn liên tục, nhưng Hồng Nhân Can vẫn kiên quyết tìm mọi cách đưa hậu duệ nhà Hồng thoát khỏi vòng vây.

Từ hy vọng mong manh đến tàn lụi tất yếu

Sau khi thoát khỏi Thiên Kinh, Hồng Nhân Can và Mông Đắc Ân dẫn tàn quân cùng tiểu Thiên vương tìm cách tập hợp lực lượng. Ý định của họ là dựng lại một căn cứ kháng chiến, khôi phục phần nào thế lực đã mất. Tuy nhiên, thời điểm ấy, các thành trì lớn của Thái Bình Thiên Quốc đã lần lượt thất thủ; những tàn quân còn lại phân tán, thiếu lương thực và vũ khí.

Các địa phương, vốn từng hưởng ứng phong trào, nay hoặc đã bị quân Thanh kiểm soát, hoặc đã chán nản với cuộc chiến kéo dài. Nỗ lực của Hồng Nhân Can vì thế không thể tạo ra sức bật đủ mạnh. Cuối cùng, những nhóm tàn quân này bị truy quét, tan rã hoặc phải chạy sang các vùng xa xôi hẻo lánh.

Điều khiến Hồng Nhân Can được lịch sử nhớ đến không phải là những chiến công rực rỡ, mà là vai trò trong thời khắc bi thương nhất của Thái Bình Thiên Quốc. Khi nhiều nhân vật quyền lực từng một thời sát cánh cùng Hồng Tú Toàn đã bỏ cuộc, đầu hàng hoặc quay lưng, ông vẫn liều mạng bảo vệ huyết mạch hoàng thất.

Trong văn hóa truyền thống Trung Hoa, lòng trung thành với quân chủ và dòng tộc là một đức tính cao quý. Dù Thái Bình Thiên Quốc bị nhiều nhà sử học phê phán về tính chất cực đoan và tàn bạo, thì hành động của Hồng Nhân Can vẫn được nhìn nhận như một minh chứng của tình thân và nghĩa tận trung.

Tư liệu lịch sử về những năm cuối đời của Hồng Nhân Can không nhiều. Một số ghi chép cho rằng sau khi lực lượng tan rã, ông lưu lạc trong cảnh bôn ba, rồi qua đời ở một nơi hẻo lánh, không được mai táng theo nghi lễ của một “vương”. Cuộc đời ông, từ khởi đầu mờ nhạt đến lúc nổi bật rồi lại lụi tàn, gói gọn số phận chung của cả phong trào Thái Bình Thiên Quốc.

×