Kể chuyện làng: Làng tôi, thời… kem mút

Vào cuối thập niên 70 đầu thập niên 80 của thế kỷ trước, quê tôi còn nghèo và lạc hậu lắm. Thời kỳ hợp tác xã. Đi làm theo kẻng. Ăn chia theo công điểm. Đàn ông thì cày, đàn bà thì cấy. Đúng kiểu: “Chồng cày, vợ cấy, con trâu đi bừa”. Hiệu suất công việc không cao, năng suất thấp. Thóc lúa được chia không đủ ăn. Tháng ba ngày tám (giáp hạt) nhà nào cũng phải ăn độn khoai sắn. Một phần cơm ba phần độn. Ăn chưa đủ no áo chưa đủ mặc chứ chưa nói gì đến cơm no áo ấm - ăn ngon mặc đẹp.

Thường thì trong gian khó tình làng nghĩa xóm đầm ấm hơn. Mọi người yêu thương đùm bọc nhau. Xóm nhà tôi khi ấy mới có trên dưới ba chục nóc nhà. Ở túm tụm vào nhau. Mang tiếng đất rộng người thưa nhưng mỗi nhà cũng chỉ vẻn vẹn chưa đầy sào ruộng. Suốt ngày í ới gọi nhau. Từ sân nhà này nói vọng sang nhà kia. Đặc biệt những ngày mưa dầm gió bấc không đi làm được, họ tập trung ở một nhà để xay bột gạo nấu bánh đúc. Món ăn thật giản dị. Bột gạo đem quấy lên cho ít nước vôi và vài hạt lạc. Nhưng đó là món phổ biến khi đó vì nó vừa dễ ăn, vừa dễ làm và không cầu kỳ. Cả xóm vang tiếng cười đùa…

Không như bây giờ mọi người ở tản ra. Họ khai phá, làm nhà, làm trang trại chăn nuôi cả trong những rìa rừng. Có nhà vườn rộng cả hecta.

Tôi nhớ như in những năm gian khó đó. Quê tôi chưa có điện. Tối tối thắp sáng bằng đèn dầu (gọi là đèn Hoa Kỳ - giờ nói đến bọn trẻ thường không biết) tù mù leo lét như ma trơi. Chứ chưa biết đến công nghệ IT, 4.0 như giờ.

Vào mùa hè năm đó, lần đầu tiên có người mang kem từ dưới xuôi lên bán. Cả làng không hiểu nó là cái gì? Chỉ biết là có một chú trung tuổi đi xe đạp chở đằng sau một thùng bằng gỗ, tay cầm một quả bóng cao su có gắn cái loa kèn. Mỗi lần chú bóp phát ra tiếng “Kem mút - kem mút “ rất vui tai. Trẻ con như chúng tôi hiếu kỳ đã đành, đến cả các cụ cao niên cũng thắc mắc tò mò.

Mọi người ra xem rất đông, xì xào bàn tán và không biết nó là cái gì? Có ăn được không? Ngon không? Họ đã mua và thử, trong đó có tôi cũng được mẹ cho mấy hào để mua. Lần đầu tiên cầm que kem đưa lên miệng một cảm giác khó tả. Nó vừa lành lạnh, vừa hơi ngọt pha lẫn vị đắng và một chút mằn mặn (chắc chỉ có nước pha với một chút đường hoá học  cắm cái que và cho vào đông đá - còn vị mặn là do cho muối vào để nhanh đông hơn).

Có đôi vợ chồng già (chắc cũng tuổi xưa nay hiếm) khi nghe âm thanh kem mút cũng tò mò:

Cụ bà hỏi cụ ông: Ông có  biết nó là gì không?

Cụ ông trả lời: Lần đầu tiên tôi nghe thấy bà nó ạ. Tôi với bà ra xem thử thế nào nhé.

Rồi hai cụ chống gậy dắt nhau ra xem. Thấy mọi người cầm que kem ăn, Cụ ông bảo: Tôi có mấy hào đây, tôi mua cho bà thử nhé. Nói rồi làm ngay. Ông mua hai chiếc đưa cho bà một mình một. Trước khi đưa lên miệng cụ ông cẩn thận nhắc cụ bà: Bà thổi trước khi ăn kẻo bị bỏng nhé (do hơi lạnh bốc lên như khói nên cụ tưởng nó... nóng hihihi). Cụ bà làm theo càng thổi thì nước càng nhỏ xuống do kem bị tan chảy. Một lúc cụ mới dám cắn một miếng thì há hốc mồm và nhả ra ngay vì quá lạnh (lạnh rụng răng tôi rồi ông ơi). Cả làng được một trận cười bể bụng và sau này thành một giai thoại mỗi khi mọi người ôn nghèo kể khổ.

Kem được đựng trong một thùng làm bằng gỗ bên trong lót một lớp xốp để giữ nhiệt. Lâu ngày cái thùng xốp két bẩn đen xì. Nếu như bây giờ có lẽ chẳng ai dám ăn vì sợ bẩn. Nhưng khi đó chúng tôi cũng chẳng quan tâm đến vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm. Chỉ biết là nó rất ngon và là niềm khao khát mong chờ chú bán kem vào những buổi trưa hè nóng nực ấy. Để có được que kem vào những buổi trưa hè đó, lũ trẻ con chúng tôi đã có ý thức kiếm tiền bằng cách khi đi chăn trâu hoặc kiếm củi tranh thủ hái chè xanh (những bụi chè xanh khi xưa là của hợp tác xã còn sót lại, sau này họ đã phá đi để trồng khoai sắn thay thế) đem bán tích cóp.

Đến giờ có rất nhiều loại kem ngon, hấp dẫn đủ màu sắc, loại hình thể hiện và đảm bảo ATVSTP nhưng tôi không thể quên được vị kem đầu đời ấy.