Khu tái định cư Thủ Thiêm khác với phê duyệt của Thủ tướng thế nào?

Đẩy khu tái định cư ra xa trung tâm Thủ Thiêm

Ngày 22.2.2002, Thủ tướng Chính phủ có công văn hỏa tốc 190/CP-NN cho phép UBND TP.HCM thu hồi 160ha tái định cư chỉ thuộc các phường An Khánh, Bình An, Bình Khánh, An Lợi Đông và Thủ Thiêm (quận 2)... nhằm ngăn chặn việc lấn chiếm, mua bán đất trái luật đang diễn ra tại đây. Công văn còn ghi “…việc triển khai phải phù hợp với Quyết định 367/TTg của Thủ tướng phê duyệt”.

Tuy nhiên, UBND TP.HCM đã chuyển địa điểm khu tái định cư ra xa và chia thành 6 địa điểm tại các phường Bình Khánh, An Phú, An Khánh, Thạnh Mỹ Lợi, Cát Lái. Sau đó, UBND thành phố lại điều chỉnh việc tái định cư 12.500 căn hộ tại phường Bình Khánh, An Phú, An Khánh và tại Khu trung tâm ĐTM Thủ Thiêm.

Việc triển khai xây dựng khu tái định cư khác với phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ thể hiện bằng các công văn, văn bản chỉ đạo của lãnh đạo TP.HCM, cụ thể:

Ngày 6.3.2002, UBND TP.HCM có công văn 718/UB-ĐT (do ông Vũ Việt Hùng - Phó chủ tịch UBND TP.HCM ký) gửi Ban quản lý xây dựng Thủ Thiêm, Sở Nhà đất… với nội dung: Giao trách nhiệm cho Sở Địa chính-Nhà đất, Kiến trúc sư trưởng, quận 2… xác định rõ địa điểm, diện tích và ranh giao đất của 930ha (bao gồm 770ha xây dựng Khu ĐTM Thủ Thiêm và 160ha xây dựng tái định cư).  Đặc biệt, công văn nêu rõ: “Nếu thiếu cho phép điều chỉnh diện tích đất các dự án trên địa bàn quận 2 để đảm bảo đủ diện tích theo phê duyệt của Chính phủ”.

Hình ảnh Khu ĐTM Thủ Thiêm nhìn từ quận1 vẫn còn dở dang sau hơn 20 năm.

Đến ngày 22.3.2002, UBND TP.HCM lại có công văn 77/TB-VP (do Phó văn phòng UBND TP.HCM Huỳnh Kim Phát ký) truyền đạt ý kiến của Chủ tịch UBND TP.HCM Lê Thanh Hải điều chỉnh diện tích Khu trung tâm Thủ Thiêm. Công văn có ghi: “Giao Kiến trúc sư trưởng thành phố, Giám đốc Sở Địa chính-Nhà đất có trách nhiệm cắm mốc giao đủ 770ha đất của khu trung tâm, theo giải pháp bổ sung diện tích khu tái định cư Bình Khánh vào Khu trung tâm ĐTM Thủ Thiêm (hơn 40ha); đồng  thời, rà soát lại quỹ đất trên địa bàn quận 2 đề xuất phạm vi giao đủ 160ha tái định cư…”.

Và thêm công văn hỏa tốc 78/TB-VP thông báo kết luận của Chủ tịch UBND TP.HCM Lê Thanh Hải cùng ngày 22.3.2002 ghi: “Xác định diện tích đất dành cho khu tái định cư (160ha)… không nhất thiết nằm tại một địa điểm, có thể bố trí từ 3, 4 địa điểm trên địa bàn quận 2… chỉ có một khu vực khoảng 10-20ha tái định cư gần Khu đô thị Thủ Thiêm".

Một chuyên gia ngành xây dựng (đề nghị giấu tên) và ông Lê Văn Lung, cư dân Thủ Thiêm, cũng là đại diện của hàng chục hộ dân Thủ Thiêm cho rằng: “Đây là một trong những điều chỉnh khiến 160ha tái định cư theo Quyết định 367 của Thủ tướng Chính phủ là “Tái định cư phải sát hoặc liền kề khu trung tâm” đã biến mất. Thay vào đó, đất tái định cư được chia nhỏ ra nhiều phường, không nằm trong quy hoạch ban đầu, lấn ranh chồng chéo gây bức xúc cho người dân”.

Trước bức xúc của người dân, Thanh tra TP.HCM đã tiến hành thanh tra và có kết luận vào ngày 1.10.2008, trong đó có nội dung tại mục 7: Về khu tái định cư 160ha theo phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định 367/TTg…, UBND TP.HCM đã xác định khu tái định cư 42ha bố trí về phía Đông để tái định cư giai đoạn đầu. Nhưng sau đó, 38/42ha đất này lại được bổ sung vào diện tích đất Khu trung tâm ĐTM Thủ Thiêm, còn trên địa bàn 5 phường không xác định được vị trí của khu tái định cư 160ha…

Còn tại mục 8, kết luận thanh tra có ghi: Trước áp lực giải phóng mặt bằng Khu ĐTM Thủ Thiêm… và thực tế không đủ đất để bố trí tái định cư như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn 190/CP-NN, lẽ ra các sở ngành chức năng phải tham mưu cho UBND TP báo cáo Thủ tướng Chính phủ để kiến nghị điều chỉnh vị trí tái định cư cho phù hợp với tình hình thực tế, nhưng lại tham mưu để UBND TP chỉ đạo “…có thể bố trí từ 3 đến 4 địa điểm trên địa bàn quận 2” theo thông báo số 78/TB-VP ngày 22.3.2002 của UBND TP.HCM là chưa phù hợp với nội dung tại Công văn 190/CP-NN của Thủ tướng Chính phủ.  

Nhiều người dân Thủ Thiêm vẫn bám trụ trên đất của mình. 

Vẫn giao đất cho dự án sau khi có chỉ đạo của Thủ tướng

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, UBND TP.HCM đã vi phạm các quy định của pháp luật trong việc lập, trình, phê duyệt quy hoạch và thu hồi đất trong phạm vi Khu tái định cư 160ha thuộc 5 phường đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo đó, đã phê duyệt quy hoạch, chấp thuận chủ trương tạm giao, thu hồi và giao đất cho 51 dự án với tổng diện tích 144,6ha để đầu tư kinh doanh nhà ở, văn phòng, khu vui chơi, giải trí, công trình công cộng… sau khi Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch khu tái định cư. Hậu quả là không đủ đất để bố trí tái định cư theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 367/TTg và Công văn số 190/CP-NN, dẫn đến, làm phá vỡ quy hoạch được phê duyệt.

Còn kết luận của Thanh tra TP.HCM nêu rõ hơn: “Trong 55 dự án được giao đất có 42 dự án có quyết định giao đất của UBND TP.HCM hoặc Thủ tướng sau khi có Quyết định số 367/TTg ngày 4.6.1996 về phê duyệt quy hoạch Khu ĐTM Thủ Thiêm. Đặc biệt, kết luận còn ghi “…có 10 dự án được giao đất sau khi có Công văn số 190/CP-NN đã xác định khu tái định cư 160ha thuộc các phường An Khánh, Bình An, Bình Khánh, An Lợi Đông và Thủ Thiêm…” là thực hiện không đúng phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ.

Hình ảnh khu tạm cư của người dân Thủ Thiêm khi bị giải tỏa.

Rõ ràng, việc giao đất cho dự án dẫn đến hậu quả thiếu đất tái định cư và từ đó dẫn đến việc bố trí xây dựng khu tái định cư không đúng phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ liên quan nhiều đến ban ngành, cả những lãnh đạo chủ chốt. Tuy nhiên, trong phần kiến nghị của kết luận của Thanh tra TP.HCM lại chỉ đề cập đến bộ phận tham mưu, kiến nghị Chủ tịch UBND TP.HCM chỉ đạo Giám đốc Sở Quy hoạch-Kiến trúc; Sở TN-MT; Trưởng Ban quản lý dự án Thủ Thiêm; Chủ tịch UBND quận 2 và các phòng ban có liên quan của UBND TP.HCM… tổ chức kiểm điểm nghiêm túc và xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân sai phạm.