Loại cây dại trồng hàng rào, tưởng không ăn được, ngờ đâu vừa là đặc sản vừa là vị thuốc Đông Y quý

Cây chùm bao hay còn được gọi là cây lạc tiên là loại cây dại ở hàng rào, bên bờ suối. Thậm chí, ở một số nơi, người dân còn mở rộng quy mô trồng rau chùm bao để cung ứng ra thị trường.

Đặc biệt, cây chùm bao còn là một loại thảo dược được dùng trong điều chế các bài thuốc Đông y với nhiều mục đích sử dụng khác nhau. 

Ở nước ta, loại cây này phân bố chủ yếu ở các khu vực các vùng núi cao phía Bắc như Quảng Ninh, Bắc Giang, Hòa Bình, Yên Bái. Đôi khi, cây chùm bao cũng có thể xuất hiện ở một số vùng đồng bằng như Thái Bình, Hải Dương hay Bình Phước.

Trong dân gian, loại cây dại này có thể được gọi bằng các tên khác như dây bầu đường, cây đèn lồng, dây nhãn lồng, cây lạc tiên hay tây phiên liên. 

Có lẽ, những cái tên ấy xuất phát từ hình dạng bên ngoài của chúng. Đây là một loại dây leo dài từ 5-7m và có tua cuốn xung quanh. Lá cây hình tim, dài khoảng 5-8cm và mọc đối xứng. Xung quanh cả thân và lá đều phủ một lớp lông tơ.

Cây chùm bao ra hoa vào khoảng tháng 4 đến tháng 6 hàng năm. Hoa có 5 cánh màu trắng pha tím nhạt. Nụ hoa to, mỗi bông có đường kính khoảng 5,5cm. 

Sau khoảng 1 tháng, cây bắt đầu kết trái. Quả có hình tròn tựa như quả trứng, dài khoảng 2-3cm và được bao quanh bởi các tua lá, nhìn như những chiếc đèn lồng. 

Khi chín, quả sẽ chuyển sang màu vàng đậm, mọng nước và có thể ăn được. Quả khi non sẽ có vị hơi chua, tuy nhiên chúng sẽ ngọt hơn khi chín. Bên trong quả có rất nhiều hạt.

Còn với trẻ con ở quê, quả chùm bao khi chín có thể ăn sống, vị ngọt thanh, gắn với tuổi thơ của nhiều người.

Ngoài ra, tại nhiều vùng miền trên khắp cả nước, từ lâu người dân đã sử dụng lá cây chùm bao làm rau ăn, đọt non có thể xào hoặc nấu canh với tôm, thịt, cá..

Rau chùm bao ăn sống cũng rất hấp dẫn, có vị đắng nhẹ.

Bác sĩ Hoàng Thị Lan Hương - nguyên là giảng viên cấp cao của trường Học viện YHCT Tuệ Tĩnh chia sẻ: "Theo ghi chép của Đông y, loại thảo dược này có thể chữa được rất nhiều bệnh khác nhau. Trong đó, phổ biến nhất là việc điều trị chứng mất ngủ, suy nhược thần kinh và các bệnh lý về tim mạch. Bên cạnh đó, nhờ khả năng thanh nhiệt, giải độc của chúng, ngoài ra còn giúp điều trị các chứng bệnh về gan và giải quyết tốt các vấn đề về da liễu như mụn, viêm da, ghẻ ngứa, ghẻ lở. Ngoài ra, chúng cũng chữa trị tốt các bệnh lý khác như ho phế quản, đau bụng, nhiệt, táo bón,…

Như vậy, có thể nói, lạc tiên chính là một loại thảo dược tuy không hiếm nhưng lại rất quý, bởi nó có thể chữa trị rất nhiều bệnh lý khác nhau. Tuy nhiên, phải sử dụng loại thảo dược này như thế nào để đem lại hiệu quả cao thì không phải ai cũng biết. Chính vì vậy cần phải tham khảo ý kiến của các bác sĩ trước khi sử dụng các loại thảo dược này, tuyệt đối không được sáng tạo công thức". 

Ngoài ra, lạc tiên cũng được thu hái, phơi khô và pha trà uống, có tác dụng thanh nhiệt giải độc.

Một điều thú vị là rau chùm bao có chứa chất saponin, gặp nước sẽ sủi bọt, ai không biết sẽ lầm tưởng đang ngâm rau với xà phòng.

Vài năm trở lại đây, rau chùm bao xuất hiện ở thành phố, được bán ở các cửa hàng rau sạch hoặc trên chợ mạng. Rau chùm bao tươi có giá 100.000 đồng/kg còn loại phơi khô thì giá đắt hơn.

Một số nơi, người dân còn mở rộng quy mô trồng rau chùm bao để cung ứng ra thị trường.