Mô hình nuôi biển “khép kín” không sử dụng kháng sinh, tương lai của ngành thủy sản an toàn

Kiểm soát chặt chẽ từ trong trứng, xây dựng mô hình cá giống 2 cấp

Ông Lương Viết Cường chủ trại giống Vạn Tín, xã Đại Lãnh, tỉnh Khánh Hòa cho biết: Theo phương pháp truyền thống, hộ nuôi sẽ lấy nguồn cá giống tại các trại đã ương sẵn và mang ra hệ thống lồng bè đến khi đạt kích thước thương mại.

Theo cách làm trước đây, các sản phẩm cá, tôm giống ngay từ khâu ương trứng có thể đã cho tỉ lệ nở không cao. Đồng thời, tại các trại giống, kỹ thuật xử lý nguồn nước, tầm soát dịch bệnh chưa được tối ưu. Do đó, khi con giống gặp vấn đề, tình trạng lạm dụng thuốc kháng sinh diễn ra phổ biến.

Hình thức này ban đầu có thể đem lại hiệu quả trước mắt như tôm, cá giống sạch bệnh trong nhất thời, tỷ lệ sinh tồn ở trại tương đối cao. Tuy nhiên, rủi ro khi khi sử dụng các loại kháng sinh sẽ vô cùng nguy hại và kéo dài.

Đối với người nuôi biển, ngay trong ngắn hạn những con cá giống với kích thước nhỏ từ 4 – 5cm ban đầu sạch bệnh nhưng sức đề kháng kém khi ra môi trường tự nhiên có tỷ lệ tử vong cao.

Với các chủ trang trại giống, việc tỷ lệ cá hao hụt nhiều cũng đi kèm với trách nhiệm bù đắp cho người nuôi dẫn tới thiệt hại về kinh tế. Trên hết, sản phẩm thủy sản lạm dụng kháng sinh sẽ để lại dư lượng chất nguy hại, tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe đối với người dùng và không đáp ứng điều kiện xuất khẩu.

Trước tình trạng trên, các đơn vị nuôi biển, doanh nghiệp ngành thủy sản đã có nhiều thay đổi trong cách làm. Tại một số địa phương giáp biển tỉnh Khánh Hòa, người dân đã thực hiện khép kín chăn nuôi từ khâu chọn con giống cho đến thức ăn và áp dụng quy trình nghiêm ngặt tránh ảnh hưởng đến môi trường.

Điển hình, trước đây, các giống như cá chim, cá mú khi đạt kích thước khoảng 4 – 5cm sẽ được xuất trại và đưa ra nuôi tại các lồng bè và thường gặp tình trạng hao hụt lớn.

Hiện cá giống đã được ươm và nuôi qua 2 cấp để đạt kích thước an toàn khi ra môi trường tự nhiên và đảm bảo an toàn về chất lượng.

Ông Lương Viết Cường cho biết thêm: Hiện tại đơn vị này đang triển khai nuôi con giống kháng bệnh bằng pháp sử dụng vi sinh sinh học an toàn, không sử dụng các loại kháng sinh.

Theo đó, trang trại gồm 4 cơ sở với diện tích 12ha đã thực hiện một cuộc “cách mạng” khi đã thay thế toàn bộ cách nuôi truyền thống. Thay vào đó, quy trình công nghệ vi sinh được áp dụng từ khâu xử lý nước đầu nguồn cho đến môi trường ươm trứng, nuôi cá con.

“Nguồn trứng từ cá bố mẹ được chúng tôi thu từ lồng bè ngoài biển, sau đó, lựa chọn và đưa vào trang trại. Quy trình khởi tạo hệ vi sinh sẽ được áp dụng từ khâu lọc nước đầu nguồn nhằm loại bỏ các chất, vi khuẩn có hại.

Khi trứng nở, cá con sẽ được liên tục tầm soát, kiểm tra dịch bệnh, thực hiện chế độ cho ăn bằng thức ăn chăn nuôi được kiểm định. Quá trình nuôi cá giống sẽ phòng và chữa bệnh bằng các loại vi sinh đường ruột và bảo vệ bên ngoài đến khi cá đạt kích thước 3 – 5cm thì chuyển đến trang trại cá giống cấp 2”, ông Cường chia sẻ.

Để tăng sức đề kháng tự nhiên cho cá, đơn vị này sử dụng các chủng vi sinh đường ruột hấp thụ vào hệ thống nội tạng giúp đẩy nhanh quá trình tiêu hóa. Người nuôi có thể cho cá ăn nhiều bữa trong ngày mà không lo bị sình bụng, sinh bệnh.

Ngoài ra, các chủng vi sinh bên ngoài sẽ bám lên bề mặt thân, vây của cá nhằm tránh vi khuẩn có hại như các loại nấm sinh sôi gây các bệnh ngoài da. Đồng thời, việc sử dụng vi sinh đúng cách sẽ tạo môi trường tốt, giảm các loại độc tố có hại cho cá như NH3, NO2, H2S,…

Đa phần các chất này sản sinh ra từ một số thành phần hữu cơ có trong chất thải của cá, thức ăn thừa, xác cá chết,… Nếu không xử lý tốt, chúng có thể ô nhiễm môi trường nước, giảm lượng oxy hòa tan, gây căng thẳng, bệnh tật và hao hụt cá.

“Tiêu chí sản xuất của chúng tôi là cá giống kháng bệnh chứ không chỉ đơn thuần là sạch bệnh như trước đây. Khi tách đàn tại trại, các dòng cá giống được sản xuất theo phương pháp không sử dụng kháng sinh sẽ có hệ miễn dịch tự nhiên, tăng sức đề kháng, có thể tồn tại tốt trong môi trường nuôi lồng bè ngoài biển.

Trước đây, khi nuôi cá theo hình thức sạch bệnh chỉ đảm bảo ở trại nuôi, tỷ lệ cá hao hụt sau khi đưa ra biển cao. Hiện tại phương pháp nuôi an toàn tuy có chi phí đầu tư cao hơn nhưng tỷ lệ cá khỏe mạnh cũng lớn, do đó, hiệu quả kinh tế bước đầu đạt được rất tích cực”, ông Cường cho biết.

Ngoài ra, sau 6 tháng áp dụng phương pháp nuôi mới, vị chủ trang trại Vạn Tín cũng đánh giá hiệu quả cao khi không phải làm công tác “bảo hành” với sản phẩm nhiều.

“Đề giữ uy tín, khi bà con lấy giống nếu có hao hụt tôi sẽ bù thêm với lượng thích hợp, trước đây, tỷ lệ phải bù rất cao do cá hao hụt nhiều khi lên tới 40 – 50%.

Hiện tại, lượng cá có thể sinh tồn tốt khi ra lồng bè đạt hơn 90%, bà con thu mua rất phấn khởi và trang trại cũng không tốn thêm kinh phí”, ông Cường phấn khởi chia sẻ.

Không chỉ dừng lại ở khâu ương giống giai đoạn đầu, ông Trần Quang Ngọc, chủ trang trại cá giống cấp 2 tại xã Đông Hòa, tỉnh Đắk Lắk cũng đã áp dụng quy trình nuôi an toàn không kháng sinh vào mô hình của mình.

Theo chia sẻ của ông Ngọc, trước đây, khi chưa áp dụng các công nghệ vi sinh, thức ăn chăn nuôi đạt chuẩn, cá giống khi đưa ra nuôi biển có tỷ lệ hao hụt cao. Do đó, việc xây dựng trang trại cá giống cấp 2 áp dụng công nghệ an toàn sẽ giải quyết tình trạng trên.

“Đối với sản phẩm cá mú, tiêu chuẩn để xuất trại hiện là 100gr/con, trong quá trình nuôi lên từ cấp 1 (4 – 5cm),  chúng tôi tiếp tục áp dụng các quy trình an toàn từ xử lý nước đầu nguồn cho tới xây dựng hệ thống sinh thái, chăn nuôi sinh học.

Đối với thức ăn, tôi sử dụng nguồn thức ăn công nghiệp và bổ sung thêm các chủng vi sinh có lợi cho hệ tiêu hóa của con cá. Môi trường nước cũng được xử lý bằng vi sinh để ức chế các loại độc tố có hại, nước thải được đưa ra bể lắng, xử lý chất hữu cơ trước khi về môi trường”, ông Ngọc cho hay.

Nuôi trồng thủy sản an toàn từ những khâu nhỏ nhất

Để có được những mô hình thủy sản an toàn, không thể thiếu các chế phẩm sinh học, thức ăn chăn nuôi an toàn đang được các doanh nghiệp trong ngành nghiên cứu, phát triển.

Trao đổi với PV Dân Việt, bà Nguyễn Thị Phỉ, Chủ tịch Công ty Syaqua-ADN cho biết, đơn vị này đã kết hợp với các nhà khoa học, kỹ sư thủy sản nghiên cứu và xây dựng nên giải pháp nuôi trồng khép kín mang tên Syaqua-ADN.

Theo đó, giải pháp này ra đời với mục tiêu “định hình” lại ngành thủy sản, an toàn cho người sử dụng trong nước và mở rộng xuất khẩu. Bên cạnh việc cung cấp chế phẩm vi sinh chất lượng cao từ Alken-Murray (USA), Syaqua-ADN còn là gói công nghệ toàn diện.

Trong đó, người nuôi biển sẽ được cung cấp các kỹ thuật, kiến thức về cải tạo và xử lý môi trường nuôi theo chuẩn sinh học, phác đồ khởi tạo và sử dụng hệ vi sinh ổn định kết hợp dinh dưỡng nhằm tăng năng suất và sức đề kháng tự nhiên cho sản phẩm,…

“Trước đây, người dân khi nuôi biển chỉ tập trung vào việc cho cá, tôm ăn và nghĩ hàm lượng đạm càng cao sẽ giúp con vật sinh trưởng nhanh. Suy nghĩ như vậy là rất sai lầm vì phải xác định được thành phần đạm là gì? Cùng với đó là nhu cầu của từng loài.

Ngoài ra, người dân cũng sử dụng kháng sinh rất “tùy tiện”, chủ yếu là truyền tai nhau, nhiều khi không cần cũng dùng. Qua khảo sát, tôi nhận thấy việc sản xuất như vậy, vừa không hiệu quả, rủi ro cao, chi phí lớn lại làm ô nhiễm môi trường”, bà Phỉ chia sẻ.

Với những trăn trở trên, vị lãnh đạo Công ty Syaqua-ADN đã quyết định xây dựng mô hình giải pháp toàn diện từ cải tiến kỹ thuật ươm giống, thức ăn, tầm soát dịch bệnh, môi trường nước.

Đặc biệt, bà Phỉ đánh giá, vấn đề lớn nhất nằm ở việc phải thay đổi tư duy sản xuất hiện tại. Thay vào đó, từng chiếc lồng bè nuôi biển đều có sự hỗ trợ tư vấn giám sát của đơn vị có chuyên môn, các loại thức ăn chăn nuôi, chế phẩm sinh học khi được sử dụng có tính toán.

“Chúng tôi tin rằng, với nền tảng khoa học vững chắc, sự tận tâm trong từng khâu kỹ thuật và bám sát thực tiễn của nông hộ, giải pháp Syaqua-ADN sẽ mang lại hiệu quả cao, bền vững, và giảm thiểu rủi ro tối đa cho người nuôi. Qua đó, sản phẩm thủy sản của Việt Nam xuất khẩu sẽ không còn bị ấn tượng xấu về hàm lượng chất cấm cũng như môi trường ô nhiễm trong quá trình nuôi”, bà Phỉ nhấn mạnh.

×