Một ngày với Taliban 2.0 (kỳ 2): Phụ nữ đâu?

Osama Bin Javaid của hãng thông tấn Al Jazeera là phóng viên quốc tế đầu tiên vượt biên bằng đường bộ và đưa tin từ bên ngoài thủ đô Kabul. Sau đây là những gì Javaid chứng kiến.

Phụ nữ đâu?

 Trên đường phố, chỉ có lác đác vài bóng phụ nữ Afghanistan trong số đông nhộn nhịp là những nam giới. Những người đàn ông mà chúng tôi nói chuyện cho biết đó là do sự sợ hãi cố hữu đối với Taliban. Những người cầm quyền mới nói rằng phụ nữ sợ hãi vì những tuyên truyền sai trái và hình ảnh tàn bạo của Taliban trong 20 năm qua.

Tại Bệnh viện Khu vực Nangarhar, chúng tôi đã gặp một nhóm phụ trách điều hành, những người  này đã ở đó trước khi Taliban tiếp quản. Tiến sĩ Nargas Talash đồng ý gặp chúng tôi tại khu phụ nữ, nơi thường là khu vực cấm dành cho nam giới. 

Bà giải thích: "Chúng tôi rất sợ Taliban khi chúng tiếp quản vì chúng tôi nghĩ rằng chúng sẽ giống như Taliban tàn bạo mà chúng tôi đã thấy 20 năm trước. "Nhưng bây giờ chúng tôi đã thoải mái hơn với Taliban. Họ đến và cam đoan sẽ quay lại làm việc mà không gặp bất kỳ vấn đề gì và cảm ơn Chúa là họ đã ủng hộ. "

Nhưng đồng nghiệp của bà Talash là Tiến sĩ Rubina Stanakzai, chưa mấy tin vào những thay đổi đó.  Nói từ văn phòng của mình, Tiến sĩ Rubina Stanakzai đã lo lắng. "Trong hai tuần, chúng tôi chưa thấy điều gì tồi tệ nhưng tôi có thể nói với bạn rằng họ không có những người có năng lực và tài năng cao. Muốn điều hành đất nước thì phải có những người có phẩm chất cao, chân chính với dân tộc ", bà nói. 

"Bây giờ, quy tắc của Taliban nhắc nhở chúng tôi về quá khứ. Chúng tôi nhớ rằng họ đã cho nổ tung nhà của chúng tôi và giết chết những người anh em của chúng tôi trước mặt chúng tôi - làm sao tôi phải tin tưởng họ?

"Điều chúng tôi sợ là tính hai mặt của những người mặc trang phục tôn giáo và những bản chất của những con quỷ ẩn náu bên trong. Điều chúng tôi không muốn là họ phá hoại nền kinh tế của chúng tôi và các chị, các mẹ của chúng tôi buộc phải đi ăn xin trên đường phố. Chúng tôi không có vấn đề gì với Taliban, chúng tôi muốn họ bảo vệ các nguồn tài nguyên của đất nước. Chúng tôi cũng là những người theo đạo Hồi. Allah không chỉ là của họ - Ngài cũng là của chúng tôi. Họ không có một hợp đồng đặc biệt nào với Chúa ".

Cả hai bác sĩ đều lo ngại về tin đồn rằng Taliban sẽ không cho phép phụ nữ rời khỏi nhà mà không có nam giới giám hộ. Chúng tôi đưa câu hỏi của họ đến một học giả Taliban, người nói với chúng tôi rằng phụ nữ sẽ chỉ cần đi cùng với một người giám hộ nam trong những chuyến hành trình kéo dài hơn ba ngày. Ông nói thêm rằng có rất nhiều sự nhầm lẫn phát sinh từ tuyên truyền và giả định của người dân.

Các nhà quản lý tại Bệnh viện khu vực Nangarhar xác nhận không có sự gián đoạn nào trong các dịch vụ y tế cho bệnh nhân và họ có đủ nguồn cung cấp y tế để sử dụng trong vài tháng. Tiến sĩ Saeed Alfridi, người đã làm việc tại cơ sở này 22 năm và hiện đang điều hành Văn phòng Giáo dục Y tế Sau Đại học, giải thích rằng việc phân biệt giới tính đã được thực hiện tại bệnh viện - và đã lâu trước khi Taliban trở lại nắm quyền. "Ở đất nước tôi, văn hóa là như thế này," anh nói. "Tất cả phụ nữ cũng đang đến làm việc với một chiếc khăn trùm đầu."

Còn giáo dục thì sao?

Taliban đã thông báo rằng nam sinh và nữ sinh sẽ bị phân chia tách biệt từ trường học đến trường đại học. Taliban giải thích rằng họ không chống lại giáo dục đối với phụ nữ mà chống lại sự pha trộn giữa hai giới tính.

Chúng tôi đã đến nhiều trường công lập trước khi đến được Sở Giáo dục của tỉnh này. Ở đây cũng vậy, chính những người đang điều hành công việc hàng ngày như đã làm trước khi Taliban tiếp quản. Vấn đề là hầu hết các công chức không được trả lương trong nhiều tháng. Trong số đó có 2.300 giáo viên nữ - nhiều người cảnh giác khi làm việc dưới sự cai trị của Taliban. 

900 cơ sở giáo dục của tỉnh Nangarhar mở cửa vào ngày 15 tháng 9, nhưng khi chúng tôi đang lái xe qua thành phố, chúng tôi phát hiện một số trẻ em mặc đồng phục - những cô bé và cậu bé đang chơi trên đường từ một trường tư thục gần đó về nhà.

Chúng tôi đã gặp hiệu trưởng của trường và hỏi liệu chúng tôi có thể nói chuyện với một số nhân viên nữ không. Lúc đó là cuối buổi chiều và Mushkan Babri 23 tuổi là người cuối cùng ở lại vì công việc giảng dạy và vì cô ấy muốn giúp đỡ quầy lễ tân. Cô là sinh viên y khoa và đi làm thêm để phụ giúp gia đình vì bố cô là kỹ sư đã mất việc từ lâu.

Là một người nói tiếng Anh tự tin, Babri đã chọn từ ngữ của mình một cách cẩn thận. Cô trở nên xúc động khi nhớ lại hình ảnh những người Afghanistan bám vào máy bay, cố gắng rời khỏi đất nước một cách tuyệt vọng. Cô giải thích rằng thật đau đớn khi xem. Cô đồng cảm với nỗi sợ hãi của họ nhưng muốn người Afghanistan phục vụ đất nước, bất kể ai điều hành.

 "Mọi người đã sợ hãi. Bây giờ Taliban đã đến, an ninh và xã hội của chúng tôi đang tốt ". Khi tôi hỏi Babri có định rời Afghanistan không, cô ấy kiên quyết rằng cô ấy sẽ ở lại. "Tôi sẽ ở lại Afghanistan khi tôi trở thành một bác sĩ để tôi sẽ giúp đỡ đất nước và người dân của mình. Hy vọng lớn của tôi là hòa bình trên đất nước của chúng tôi, "cô trả lời.

'Taliban 2.0'

Trời đã muộn và chúng tôi phải đến cửa khẩu Torkham trước khi đóng cửa. Nhưng chúng tôi vẫn cần giấy phép cho nhiều trạm kiểm soát mà chúng tôi sẽ băng qua trên đường cao tốc 75 km (47 dặm) giữa Jalalabad và Torkham. Vì vậy,  chúng tôi vẫn phải trở lại văn phòng thống đốc để lấy giấy thông hành một lần nữa.

Khi chúng tôi đi qua cánh cửa chống nổ và bước vào các phòng máy lạnh của văn phòng thống đốc, anh trai của thống đốc chào đón chúng tôi bằng một nụ cười  - như một phần mà Taliban muốn trưng ra để khẳng định sự thân thiện của họ.

Ông ấy cười nhạo khi tôi tỏ ý phàn nàn về văn hóa trà xanh của Jalalabad - nó được phục vụ vào bữa sáng, bữa trưa, bữa tối và lúc uống trà còn có cả cà phê sữa và cà phê sữa được sản xuất tại Iran. Khi tôi hỏi liệu những thứ này cũng đã bị bắt, tất cả những người trong phòng đều mỉm cười và nói với tôi rằng sôcôla và cà phê ở nhà thống đốc đã nhanh chóng hết sạch.

Chúng tôi đã thảo luận về mọi thứ, từ an ninh đến thương mại biên giới và việc Taliban khẳng định rằng đầu tư của Trung Quốc sẽ là chìa khóa để ổn định nền kinh tế. Có những người khác trong phòng, các chỉ huy Kandahari từ phía nam và Balkhis từ phía bắc - tất cả đều đan xen vào bộ máy mới của  Taliban. 

Họ giải thích rằng họ có quân đội độc nhất thế giới vì không binh sĩ nào của họ được trả lương. Tôi hỏi chuyện gì xảy ra với gia đình và con cái của họ. Afghanistan là một xã hội bộ lạc với hệ thống gia đình chung, vì vậy đại gia đình thường chăm sóc hộ gia đình của chiến binh, họ trả lời.

Mỗi chiến binh Taliban dành một khoảng thời gian nhất định được chỉ huy đơn vị yêu cầu, rồi về nhà. Đối với những chiến binh nghèo nhất, Các Tiểu vương quốc Hồi giáo cung cấp một khoản tiền dưới 50 đô la cho gia đình, một hoặc hai lần mỗi năm. Taliban tuyên bố đây là cách họ có thể đánh bại đội quân được trang bị tốt nhất và được trả lương cao nhất thế giới, những kẻ đã gây chiến ở đất nước của họ trong 20 năm.

Chúng tôi đã nói về những người đàn ông mặc quần đùi, nỗi sợ hãi của phụ nữ, âm nhạc và luật Hồi giáo. Chỉ vào tôi, họ nói rằng một số hành động của các chỉ huy - những vụ bắt quả tang và các hình phạt khác - trong những năm 1990 đã bị giới truyền thông thổi phồng một cách thất thường. Nhưng Taliban chính xác là những gì trước đây, họ giải thích. Họ không coi mình là Taliban 2.0. Họ giải thích rằng đó là ống kính của thế giới là 2.0; Taliban vẫn vậy.