Mỹ thông báo rút khỏi UNESCO

Trong thông cáo ngày 22/7, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Tammy Bruce nói rằng “UNESCO thúc đẩy các vấn đề văn hóa và xã hội gây chia rẽ, và quá tập trung vào các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc – một chương trình nghị sự mang tính toàn cầu hóa, mang tính ý thức hệ, đi ngược lại chính sách đối ngoại 'Nước Mỹ Trên Hết' của chúng tôi”.

Động thái này là một đòn giáng vào UNESCO - tổ chức toàn cầu có trụ sở tại Paris, được thành lập sau Thế chiến II nhằm thúc đẩy hòa bình thông qua hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục, khoa học và văn hóa.

Quyết định rút khỏi UNESCO là một phần trong chiến dịch nhiệm kỳ hai của Tổng thống Trump nhằm đưa Mỹ ra khỏi hàng loạt tổ chức toàn cầu, bao gồm việc rút khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ngừng tài trợ cho Cơ quan Cứu trợ Người tị nạn Palestine (UNRWA), và rút khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc.

Việc Mỹ rút khỏi UNESCO, sẽ có hiệu lực từ tháng 12/2026, được dự báo sẽ ảnh hưởng đến các chương trình giáo dục, văn hóa và chống phát ngôn thù hận của tổ chức này. Tuy nhiên, giới chức tại trụ sở UNESCO ở Paris đã chuẩn bị cho kịch bản Mỹ rời khỏi tổ chức trong nhiệm kỳ hai của ông Trump.

Mỹ đóng góp khoảng 8% ngân sách của UNESCO, mức độ ảnh hưởng tài chính vì thế không quá nghiêm trọng như đối với WHO – nơi Mỹ là nhà tài trợ lớn nhất.

Phó phát ngôn viên Nhà Trắng, Anna Kelly, nói với New York Post: “Tổng thống Trump quyết định rút Mỹ khỏi UNESCO - tổ chức ủng hộ các vấn đề văn hóa và xã hội 'thức tỉnh' đầy chia rẽ, hoàn toàn không phù hợp với các chính sách hợp lý mà người dân Mỹ đã lựa chọn trong cuộc bầu cử tháng 11”.

Hồi tháng Hai, Nhà Trắng từng công bố một cuộc rà soát kéo dài 90 ngày đối với tư cách thành viên của Mỹ trong UNESCO, tuyên bố rằng tổ chức này “thất bại trong việc cải tổ, liên tục thể hiện thái độ chống Israel trong suốt thập kỷ qua, và không giải quyết các mối lo ngại về khoản nợ ngày càng tăng”.

UNESCO, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc, nổi tiếng với vai trò công nhận các Di sản Thế giới như hẻm núi Grand Canyon (Mỹ) hay thành phố cổ Palmyra (Syria). Tổ chức này cũng có các chương trình văn hóa – giáo dục lớn nhằm thúc đẩy đối thoại liên văn hóa.

Lần thứ ba rút khỏi UNESCO

Mỹ là thành viên sáng lập UNESCO từ năm 1945, nhưng việc rút lui lần này đánh dấu lần thứ ba Mỹ rời khỏi tổ chức.

Lần đầu tiên là năm 1983 dưới thời Tổng thống Ronald Reagan, khi chính quyền cáo buộc UNESCO có thành kiến chống phương Tây và “chính trị hóa hầu hết mọi chủ đề mà tổ chức xử lý”. Mỹ quay lại UNESCO năm 2003 dưới thời Tổng thống George W. Bush sau khi đánh giá rằng tổ chức đã cải cách.

Ông Trump đã rút nước Mỹ khỏi UNESCO một lần trước đó vào năm 2017, với lý do “nợ đọng ngày càng tăng, cần cải tổ triệt để và thiên vị chống Israel”.

Mỹ gia nhập trở lại UNESCO vào năm 2023 dưới thời Tổng thống Joe Biden, với lý do cần thiết để đối trọng với ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc – nước đã trở thành nhà tài trợ lớn nhất của UNESCO khi Mỹ vắng mặt. Để được tái kết nạp, Mỹ đã cam kết chi trả khoảng 619 triệu USD tiền nợ và đóng góp vào các chương trình như phổ cập giáo dục tại châu Phi, tưởng niệm Holocaust và bảo vệ an toàn cho nhà báo.

Năm 2011, UNESCO đã bỏ phiếu công nhận Palestine là thành viên – điều mà Mỹ và Israel không công nhận – dẫn đến việc chính quyền Barack Obama cắt tài trợ, khiến Mỹ nợ tổ chức này hàng triệu USD.

Tổng Giám đốc UNESCO, bà Audrey Azoulay, phát biểu: “Mặc dù đáng tiếc, nhưng thông báo này đã được lường trước và UNESCO đã chuẩn bị sẵn sàng”.

Bà Azoulay cho biết bà “vô cùng tiếc nuối” về quyết định rút lui của ông Trump, khẳng định động thái này “đi ngược lại các nguyên tắc cốt lõi của chủ nghĩa đa phương”.

Bà bác bỏ các lý do mà Mỹ đưa ra, cho rằng chúng “mâu thuẫn với thực tế về các nỗ lực của UNESCO, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục về Holocaust và chống bài Do Thái”.

Bà cũng nói UNESCO đã thực hiện các cải tổ cấu trúc và đa dạng hóa nguồn tài chính, vì vậy “tác động từ việc Mỹ đóng góp ít dần đã được bù đắp”. UNESCO không có kế hoạch cắt giảm nhân sự vì sự rút lui này, bà khẳng định.

×