Nghệ sĩ Nhân dân tài hoa, đa đoan, vội vĩnh biệt trần thế ở tuổi 50

Nghệ sĩ Nhân dân từng thi đỗ Đại học Y, sau đó trở thành Thủ khoa trường nhạc

Nghệ sĩ Nhân dân Lê Dung tên thật là Đoàn Lê Dung, sinh năm 1951 tại Quảng Ninh. Xuất thân trong một gia đình không có truyền thống nghệ thuật và điều kiện vật chất còn thiếu thốn, song Lê Dung sớm bộc lộ năng khiếu âm nhạc đặc biệt.

Năm tám tuổi, bà được nhạc sĩ Đức Huyên phát hiện và dìu dắt vào con đường ca hát. Chính ông là người đưa cô bé Lê Dung khi ấy đến Câu lạc bộ Thiếu nhi Hạ Long, cho đi biểu diễn, thu thanh tại Đài Tiếng nói Việt Nam, và tham gia nhiều chương trình lớn nhỏ ở địa phương.

Năm 17 tuổi, nghệ sĩ Lê Dung chính thức bước vào con đường nghệ thuật chuyên nghiệp khi gia nhập Đoàn Văn công Quân khu Tả Ngạn. Dù từng thi đỗ Đại học Y, bà đã gác lại con đường đó để theo đuổi niềm đam mê ca hát. Năm 1976, bà về công tác tại Đoàn Ca múa Tổng cục Chính trị và có một năm theo học Thanh nhạc tại Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam). Tới năm 1982, sau khi đạt danh hiệu Thủ khoa, tên tuổi Lê Dung bắt đầu được đông đảo công chúng yêu nhạc biết đến.

Với chất giọng nữ cao trữ tình hiếm có, tròn đầy và chuẩn mực, Nghệ sĩ Nhân dân Lê Dung thể hiện xuất sắc ở nhiều thể loại, từ opera, bán cổ điển, nhạc tiền chiến, nhạc cách mạng đến cả nhạc nhẹ. Những ca khúc gắn liền với tên tuổi bà như Người Hà Nội (Nguyễn Đình Thi), Trường ca sông Lô (Văn Cao), Xa khơi (Nguyễn Tài Tuệ)… đã trở thành dấu ấn sâu đậm trong lòng nhiều thế hệ khán giả.

Trong sự nghiệp, Nghệ sĩ Nhân dân từng đoạt nhiều giải thưởng quốc tế danh giá, như Giải Tư cuộc thi Những nghệ sĩ hát opera trẻ quốc tế tại Sofia (Bulgaria), Giải Mùa xuân tại Bình Nhưỡng (CHDCND Triều Tiên) và Giải Người hát dân ca hay nhất trong cuộc thi âm nhạc quốc tế tại Liên Xô (cũ).

Nhạc sĩ Phú Quang từng dành cho bà những lời trân trọng: “Ở Lê Dung hội tụ quá nhiều điểm hoàn hảo: phát âm tiếng Việt chuẩn, giọng hát đẹp và kỹ thuật bậc thầy. Theo quan điểm của tôi, Lê Dung là ca sĩ có học nhất Việt Nam".

Năm 1984, ở tuổi 33, Lê Dung được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú. Chín năm sau, bà trở thành Nghệ sĩ Nhân dân ở tuổi 42.

Dù thành công rực rỡ trên sân khấu, đời sống riêng của Nghệ sĩ Nhân dân Lê Dung lại nhiều trắc trở. Trong cuộc hôn nhân đầu, bà có một người con trai, nhưng hai vợ chồng sớm chia tay. Năm 1991, bà kết hôn lần hai với nhà thơ Hồng Thanh Quang, song mối duyên ấy cũng khép lại sau sáu năm.

Nhà thơ Hồng Thanh Quang từng chia sẻ với Dân Việt rằng tình yêu giữa ông và Lê Dung khởi đầu giữa nhiều ý kiến phản đối, nhưng đó là một mối tình đầy chân thành: "Tôi bắt đầu mối tình ấy ai cũng phản đối, cả dư luận xã hội và những người yêu quý mình. Hồi đấy tôi chơi thân với hai người là anh Đăng Bảy (dịch giả lúc ấy đang làm ở báo Văn Nghệ) và anh Quốc Dũng (học ở Cuba về, hồi đấy là người dịch tiếng Tây Ban Nha). Anh Đăng Bẩy kể lại với tôi là khi anh Bẩy nói về việc tôi yêu Lê Dung (và bị nhiều người can ngăn) thì anh Dũng bảo: "Chúng mày buồn cười nhỉ, ngăn cái gì, đời mình chắc gì hạnh phúc hơn mà ngăn nó".

Tức là, tôi mới hiểu con người ta, ai cũng thế thôi, trong khi chúng ta sống theo những quy luật đời thường thì trong trái tim chúng ta le lói một điều, biết đâu vẫn có hạnh phúc khác thường. Và khi nhìn thấy một thằng bé là tôi lúc đấy làm rất chân thành, ai cũng muốn may ra nó thành công thì sao. Tất nhiên cũng như mọi thí nghiệm xã hội cao cả khác, cuối cùng đến lúc nào đó phải quay trở về đời thường. Nhưng điều đó không có nghĩa rằng những bột phát, những dâng hiến, những hứng khởi của thời thanh xuân là vô nghĩa".

Ca sĩ Ngọc Anh, học trò của bà, cũng từng nói rằng chính cuộc đời cô giáo là một lời nhắc nhở sâu sắc: “Cô Lê Dung yêu để chết, còn tôi yêu để sống. Cô yêu quá say đắm, dốc hết tâm sức nên dẫn đến đau tim, đau não. Cô ra đi vì huyết áp tăng, nhưng tôi biết, nỗi đau tình yêu mới là nguyên nhân sâu xa khiến cô gục ngã.”

Tháng 1 năm 2001, đúng mùng 6 Tết, Nghệ sĩ Nhân dân Lê Dung qua đời do tai biến mạch máu não, hưởng dương 50 tuổi. Sự ra đi đột ngột ấy khiến giới nghệ thuật và công chúng bàng hoàng, tiếc thương. Trong lễ tang diễn ra tại Nhà tang lễ Quân y viện 108, tiếng hát của bà lại vang lên qua bản thu, khiến những người tiễn biệt không khỏi xúc động, nghẹn ngào.

×