Họ là những chiến sĩ tình báo cách mạng chân chính, đã chấp nhận hy sinh tình cảm vợ chồng như chấp nhận lấy vợ mới cho chồng về quê để mình có thời gian toàn tâm toàn ý hoạt động bí mật với cái vỏ bọc "đã phản bội Tổ quốc", để người mẹ già âm thầm chịu mọi nỗi cay đắng vì có con phản bội Đảng và nhân dân đi theo địch như nữ Anh hùng lực lượng vũ trang, Đại tá tình báo Đinh Thị Vân.

Rồi lại có cặp vợ chồng phải nuốt nước mắt vào trong, chấp nhận ly dị theo yêu cầu của tổ chức để chồng mình phải lấy người vợ mới. Mục đích để tạo vỏ bọc thuận lợi hơn khi chồng di cư vào Nam hoạt động trong lòng địch. Ông đã để lại người vợ và các con yêu dấu ở lại hậu phương. Họ phải chịu nhiều nỗi cay đắng, thiệt thòi vì họ "là vợ, là con của kẻ phản bội" như vợ chồng AHLLVT, Thiếu tướng Đặng Trần Đức và bà Nguyễn Thị Thanh.

Có lẽ trên thế giới cũng thật hiếm có những chiến sĩ tình báo của nước nào lại phải hy sinh đến như vậy để làm nhiệm vụ vẻ vang, phụng sự Tổ quốc. Tất cả những ví dụ đó đã làm chúng ta vô cùng khâm phục và tự hào về họ...

Nữ tình báo, Đại tá AHLLVT Đinh Thị Vân (1916-1995)

Bà tên thật là Đinh Thị Mậu. Bà sinh năm 1916 tại làng Đông An, xã Xuân Thành, huyện Xuân Trường, Nam Định. Bà là nữ Đại tá tình báo quân đội nhân dân Việt Nam có cả một đời hy sinh âm thầm vì sự nghiệp cách mạng.

Mới đây, tôi được tỉnh Nam Định và Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội mời tham gia viết quyển 5 (Nhân vật chí) trong bộ Tổng tập Địa Chí Nam Định, vì thế nên càng có dịp tìm hiểu sâu hơn về nữ Anh hùng tình báo nói trên thì thấy bà quả là người phụ nữ quá ư đặc biệt.

Bà Mậu sinh ra được 6 tháng thì người cha bà mất. Anh em bà đều được ông nội là cụ Đinh Mẫn Cấp nuôi nấng và dạy dỗ. Năm 1933, bà được 2 người anh cùng cha khác mẹ là Đinh Lai Hạp và Đinh Thúc Dự (đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương) vận động tham gia hoạt động cách mạng. Bà làm giao thông liên lạc, cất giữ tài liệu bí mật của Đảng... Thời gian này, bà lập gia đình với một người cùng quê. Từ đó, mọi người thường gọi tên bà theo tên chồng là Vân (phong tục vùng quê này là như vậy), tên Đinh Thị Vân được bắt đầu từ đây.

Tháng 8/1945, bà tham gia công tác vận động dân chúng tham gia Tổng khởi nghĩa ở 2 huyện Xuân Trường và Giao Thủy, Nam Định. Sau khi Cách mạng tháng 8 thành công, bà tham gia công tác xây dựng chính quyền mới ở huyện Xuân Trường. Ngày 30/6/1946, bà Đinh Thị Vân được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương và được cử giữ các chức vụ Huyện ủy viên huyện Xuân Trường rồi Hội trưởng Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh Nam Định (1951-1953).

Từ đây, cuộc đời và sự nghiệp của bà Đinh Thị Vân bước sang một trang mới và đó cũng là cả một khúc bi tráng điển hình nhưng đầy cao đẹp, đáng khâm phục của người phụ nữ Việt Nam luôn giỏi chịu đựng và hy sinh hết mình vì đất nước.

Bà Vân từng công tác với chồng ở khu 4, họ sống rất hạnh phúc. Do chồng đau ốm, ở đơn vị không có điều kiện chữa trị nên bà bàn với ông đưa ông về quê để có người chăm sóc. Hoàn cảnh không cho phép bà lo cả việc nhà và việc nước, bà đã suy nghĩ và đi đến quyết định bất ngờ sau cả chục đêm mất ngủ: Ly dị chồng rồi lấy vợ mới cho ông.

Ngày đó, chính ông đã trợn tròn mắt hỏi vợ: "Cô có bị điên không mà quyết định như vậy?". Đây cũng là thời điểm bà nhận nhiệm vụ đặc biệt của tổ chức: Làm việc tại cơ quan tình báo của Bộ Tổng tham mưu, cho dù bà chưa hề qua một ngày đào tạo. Khi hoạt động tình báo, tổ chức đổi tên bà theo một căn cước có sẵn mang tên Trần Thị Mỹ.

Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ giành độc lập, tự do cho dân tộc, người phụ nữ Việt Nam ấy không chỉ anh hùng trong chiến đấu mà còn can trường tuyệt vời khi dám chấp nhận hy sinh cả hạnh phúc cá nhân và duyên phận vì đất nước. Họ có thể hy sinh cả những điều rất khó ai nghĩ nổi: Tìm và cưới vợ mới cho chồng, tránh để chồng chịu tiếng xấu là có vợ đã phản bội Đảng và phản bội chồng.

Tháng 10/1954, trước ngày quân ta kéo về tiếp quản Thủ đô, bà nhận lệnh bí mật tiếp tục vào Nam hoạt động. Để tạo vỏ bọc hợp pháp cho việc di cư vào Nam và phù hợp với hoạt động sau này, bà đã đóng vai “người đi buôn vào Nam kiếm sống” và vận động một số người bà tin tưởng. Họ đang có chức sắc trong chính quyền hoặc quân đội Pháp, vì thế sau này bà có thể khai thác thông tin qua họ…

Để hỗ trợ hoạt động của bà, cấp trên quyết định thông báo: “Đinh Thị Vân đã phản Đảng, bỏ nhiệm vụ chạy trốn vào Nam. Tuyên án tử hình vắng mặt”. Tin dữ ấy được ta khéo léo cho lan truyền rộng, khiến cho anh em, đồng chí, họ hàng, quê hương bà… đều bàng hoàng, sửng sốt. Thân mẫu của bà đã phải chịu cay đắng không nói thành lời cho đến khi nhắm mắt vẫn chưa được minh oan dù cụ rất hiểu con mình đang hoạt động bí mật nên cần phải như thế.

Bà Đinh Thị Vân từng được tặng thưởng 2 Huân chương Độc lập hạng Nhì; 1 Huân chương Kháng chiến hạng Nhất; 1 Huân chương Chiến công hạng Nhất; 1 Huân chương Quân kỳ Quyết thắng và nhiều huân, huy chương cao quý khác. Bà vinh dự được Chủ tịch nước phong danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang rất sớm, ngay từ năm 1970.

Vào Nam, bà trở thành một mắt xích quan trọng của lực lượng tình báo quốc phòng nước nhà. Do sơ suất của một cơ sở trong mạng lưới, năm 1959, bà Vân bị địch nghi ngờ và bắt giam trong chiến dịch thi hành "Luật 10/59". Sau 5 năm bị giam cầm, bà nếm đủ cực hình tra tấn dã man về thể xác, uy hiếp khủng bố về tinh thần... Chúng đưa bà đi biệt giam ở Vân Đồn, trại Lê Văn Duyệt, Sở Thú (Sài Gòn - Gia Định). Cho dù địch dùng mọi thủ đoạn tra tấn dã man, chúng vẫn không tài nào moi được bất cứ tin tức gì ở bà.

Nhân cơ hội địch bộc lộ nhiều sơ hở, tổ chức của ta đã vận động bằng nhiều cách để bà Vân được trả tự do. Với dũng khí của người cộng sản kiên cường, bà đã vượt qua tất cả, tuyệt đối trung thành với Đảng, với cách mạng, bảo vệ trọn vẹn mạng lưới tình báo do bà phụ trách và tiếp tục móc nối, hoạt động trong nội thành.

Sau hoà bình 1975, do đã luống tuổi và bệnh tật nhiều, bà ở vậy một mình cùng một người cháu từ quê lên chăm nom tại phố Cửa Đông, Hà Nội. Nữ cán bộ tình báo Đinh Thị Vân đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quan trọng trong vai "một người lao động bình thường, răng đen, ăn trầu, quanh năm mặc áo bà ba"…

Bà trở thành một huyền thoại sống động trong lực lượng tình báo Quốc phòng Việt Nam với nhiều chiến công oanh liệt. Tên nữ Anh hùng Đinh Thị Vân hiện được TP.HCM, Đà Nẵng và TP Nam Định đặt tên như một cách tri ân công lao to lớn của bà.

Thiếu tướng tình báo huyền thoại Đặng Trần Đức (1922-2004)

Cuộc đời Thiếu tướng Đặng Trần Đức cũng rất đặc biệt. Để tạo vỏ bọc tốt nhất cho mình khi tổ chức yêu cầu ông di cư vào Nam để "chui sâu" vào hang ổ địch thì buộc phải ly dị người vợ yêu dấu cùng việc rời xa các con để lấy vợ mới - người được tổ chức chỉ định.

Vợ, con ông ở lại miền Bắc từ đây "mang tội có chồng, có cha đã phản bội Đảng, phản bội tổ quốc" nên cuộc sống vô cùng cơ cực, thiếu thốn vì bị xã hội nhìn vào bằng con mắt nghiệt ngã đầy cay đắng không thể hé ra nửa lời với ai. Thậm chí có lúc cấp trên của ngành tình báo đã bố trí cho con ông đi học nhưng do lo ngại vì thế có thể sẽ bị lộ nên đành rút lại chủ trương. Con ông cam chịu cảnh thất học "vì có cha theo địch"...

Vào Nam, vợ mới là bà Ngô Thị Xuân cũng biết ông Đặng Trần Đức (tức Ba Quốc) đã có vợ ở ngoài Bắc và bà Xuân là vỏ bọc hoàn hảo nhất do bà không phải gia đình cách mạng. Bà Xuân xuất thân trong gia đình trí thức có cha là công chức của Chính phủ bảo hộ. Thế nên tổ chức rất cần đến bà Xuân. Nhưng với 24 năm trong lòng địch, sống trong hoàn cảnh có chồng làm việc cho chính quyền Sài Gòn để phụng sự cách mạng thì bà Xuân trở thành trợ thủ bất đắc dĩ cho chồng mình khi biết ông là người của cách mạng, đang hoạt động trong lòng địch.

Theo lời Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, trong cuốn sách "Ông tướng tình báo và những điệp vụ siêu hạng" của tác giả Hoàng Hải Vân - Tấn Tú viết về tướng Đặng Trần Đức, trong 24 năm chung sống với ông Ba Quốc, bà Xuân luôn trong tình trạng nơm nớp lo sợ vì lúc nào chồng bà cũng có thể bị bắt.

"Vậy mà cô ấy vẫn sống được, vẫn im lặng và để chú làm cách mạng. Tôi nghĩ sự hy sinh ấy của người phụ nữ là không thể đo đếm được. Nó là đặc thù của ngành tình báo như chúng tôi”, ông Ba Quốc từng tâm sự.

Có lần tôi cũng nói với chú rất thật lòng: "Chú là người đàn ông được cả hai cô rất yêu quý, chung thủy. Họ đều có thể hy sinh vì chú. Nhưng nếu chú đi làm việc khác thì sẽ không ai hy sinh cho chú như vậy đâu!".

Phải chăng vì thế mà Tướng Ba Quốc nói ông nợ bà nhà ông một cuộc đời và một mạng sống?" (lời tướng Vịnh- sách đã dẫn).

Ông có hơn 21 năm hoạt động đơn tuyến tại Sở Nghiên cứu chính trị xã hội (cơ quan Mật vụ của chế độ Ngô Đình Diệm rồi sau này là Phủ Đặc ủy Trung ương Tình báo Sài Gòn của chế độ Việt Nam Cộng hoà) và chưa kể 3 năm hoạt động bí mật trong lòng địch trước khi vào Nam. Ông đã thực hiện nhiều điệp vụ siêu hạng phục vụ đắc lực cho kháng chiến, góp phần giảm thiểu xương máu trong chiến tranh.

Ông đã cứu Hoàng thân Campuchia Norodom Sihanouk thoát chết trong một vụ ám sát, đã cứu ông Nguyễn Văn Linh thoát hiểm khi bị vây bắt (sau này là Tổng Bí thư) khi ông Linh đang là Bí thư Đặc khu ủy Sài Gòn - Gia Định...

Ông cũng góp phần xoá sạch 7 ổ gián điệp Mỹ cài cắm ở miền Bắc trong bộ hồ sơ mang tên Stay behind in North Viet Nam. Sau đó, vào một lần khác, khi ông Ba Quốc có chức phận là người làm nhiệm vụ mà Cục trưởng giao riêng, ông cũng giúp chúng ta "hốt" trọn 35 ổ gián điệp nữa...

Ông Ba Quốc còn là vị chỉ huy tình báo trong chiến tranh bảo vệ biên giới sau năm 1975. Ông cũng là người phát hiện sớm nhất âm mưu, thủ đoạn thâm hiểm của bè lũ Pol Pot và quan thầy, giúp Tổng hành dinh chúng ta sớm định ra chiến lược và triển khai kịp thời các chiến dịch bảo vệ biên giới; giải phóng Campuchia thoát nạn diệt chủng, giúp nhân dân Campuchia xây dựng chính quyền, ổn định cuộc sống.

Ông vinh dự được Chủ tịch nước phong danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân năm 1978 và phong hàm Thiếu tướng năm 1990. Ông cũng từng được đưa lên làm Tổng cục trưởng Tổng cục Tình báo, Bộ Quốc phòng nhưng đã từ chối vì lý do tuổi tác. Tuy vậy ông vẫn vui vẻ giữ cương vị Cục trưởng và giới thiệu thuộc cấp tin cậy của mình là ông Nguyễn Chí Vịnh lên làm Tổng cục trưởng. Đồng thời ông nhận lời làm cố vấn cho Tướng Vịnh trước khi nghỉ chế độ...

Tên vị Anh hùng đó mới đây đã được thành phố Hà Nội đặt tên tại một con phố thuộc quận Hoàng Mai để nhớ ơn ông với đất nước.

Cuộc đời của những nhà tình báo vĩ đại ấy thật vô cùng kính trọng. Họ đã một lòng, một dạ hy sinh hạnh phúc cá nhân mình cho sự thắng lợi chung của dân tộc. Điều đó quả là đáng quý.

Chúng ta luôn biết ơn họ và cả những người thân yêu của cố Đại tá Đinh Thị Vân và cố Thiếu tướng Đăng Trần Đức, những nhà tình báo huyền thoại của Quân đội Nhân dân Việt Nam chúng ta. Tổ quốc ghi công họ cùng gia đình họ và các thế hệ chúng ta cũng không bao giờ được phép quên họ!

×