Nông nghiệp Tuyên Quang: Từ gian khó đến kỷ nguyên xanh và hội nhập

Khởi nguồn lịch sử – Gian khó trên vùng đất cách mạng

Từ đại ngàn Tuyên Quang – thủ đô Khu giải phóng, thủ đô kháng chiến – ngành nông nghiệp Việt Nam đã có những bước đi đầu tiên đầy lịch sử. Ngày 14/11/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh 71 thành lập Bộ Canh Nông. Từ năm 1952 đến 1954, Bộ Canh Nông đã đặt trụ sở làm việc tại xã Thái Bình, Tuyên Quang, xây dựng nền móng quan trọng cho cải cách ruộng đất, củng cố hợp tác xã, phát triển sản xuất phục vụ kháng chiến.

Trong những năm trường kỳ chống thực dân và đế quốc, nông dân Tuyên Quang – Hà Giang đã đóng góp hàng nghìn tấn lương thực, trở thành hậu phương vững chắc cho chiến dịch Điện Biên Phủ và cho miền Nam ruột thịt trong kháng chiến chống Mỹ. Cũng tại đây, các mô hình tổ đổi công, hợp tác xã nông nghiệp đầu tiên hình thành, tạo nền tảng cho sản xuất tập trung, “một người làm việc bằng hai” hướng về tiền tuyến.

Sau ngày đất nước thống nhất (1975), hai tỉnh được sáp nhập thành Hà Tuyên. Những cán bộ nông nghiệp đầu tiên băng rừng, vượt suối lên vùng cao khôi phục sản xuất, phát triển cây công nghiệp, đảm bảo an ninh lương thực cho nhân dân. Việc triển khai khoán 100 rồi khoán 10 đã khơi dậy tiềm năng của người dân, giúp diện tích gieo trồng tăng hơn 70.000 ha, lương thực tăng 1,6 lần chỉ sau 10 năm.

Năm 1991, Hà Tuyên tách thành Tuyên Quang và Hà Giang. Điểm xuất phát thấp, cơ sở vật chất còn nghèo, sản xuất nhỏ lẻ… nhưng ngành nông nghiệp hai tỉnh đã kiên trì chuyển đổi từ bao cấp sang kinh tế hàng hóa, mở ra chặng đường mới của phát triển nông nghiệp miền núi phía Bắc.

Đổi thay mạnh mẽ – Thành quả sau 80 năm xây dựng

Từ đầu những năm 2000, Tuyên Quang và Hà Giang (trước hợp nhất) bước vào giai đoạn tăng tốc xây dựng vùng nguyên liệu, hạ tầng thủy lợi, mở rộng sản xuất hàng hóa. Tuyên Quang hình thành vùng nguyên liệu giấy, vùng cây ăn quả Hàm Yên, thủy điện Tuyên Quang. Hà Giang phát triển mạnh cây chè Shan tuyết cổ thụ, cây dược liệu, cam sành, chăn nuôi đại gia súc vùng cao.

Giai đoạn 2011–2020, cả hai địa phương bứt phá về dồn điền đổi thửa, cơ giới hóa, ứng dụng khoa học kỹ thuật, xây dựng nông thôn mới. Tuyên Quang trở thành điểm sáng cả nước về liên kết chuỗi, kinh tế nông nghiệp, nông thôn mới. Hà Giang nổi bật với phát triển kinh tế gắn với bảo tồn văn hóa và gìn giữ an ninh biên giới.

Đến nay, sau hợp nhất, ngành nông nghiệp tỉnh Tuyên Quang đạt nhiều thành tựu nổi bật: 19.000 ha chè, hơn 40 sản phẩm OCOP, giá trị mỗi năm trên 700 tỷ đồng; Chè Shan tuyết đặc hữu ở Hoàng Su Phì, Na Hang trở thành thương hiệu mạnh, nhiều sản phẩm xuất khẩu; 3.153 ha sản xuất theo VietGAP, hơn 2.100 ha theo tiêu chuẩn EU, Thái Lan, 370 ha hữu cơ; Nhiều sản phẩm được bảo hộ chỉ dẫn địa lý: cam sành Hàm Yên, bưởi Soi Hà, hồng không hạt Quản Bạ, gạo Già Dui Xí Mần, mật ong bạc hà… Đến nay toàn tỉnh đã có 457 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên, 14 sản phẩm xuất khẩu tới Anh, Tây Ban Nha, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Cùng với đó Tuyên Quang cũng đã tập trung phát triển chăn nuôi hiện đại, ứng dụng công nghệ, đến nay toàn tỉnh đã có: 51 cơ sở chăn nuôi đạt VietGAP, 14 cơ sở an toàn dịch bệnh; Chăn nuôi bò vàng, trâu thịt theo chuỗi giá trị; Quy mô đàn ong tới 177.000 đàn, sản lượng 1.100 tấn mật/năm, tạo thương hiệu mật ong bạc hà – một trong những sản phẩm đặc sắc nhất miền núi phía Bắc.

Đối với lĩnh vực lâm nghiệp, Tuyên Quang dẫn đầu cả nước về rừng FSC Với gần 63% độ che phủ rừng, đứng top 3 cả nước, đồng thời cũng là tỉnh đứng đầu Việt Nam về diện tích rừng đạt chứng chỉ FSC với 90.000 ha, mở lối cho công nghiệp chế biến gỗ hiện đại, tham gia thị trường mua bán tín chỉ carbon và phát triển lâm nghiệp bền vững, kinh tế xanh

Hệ thống hạ tầng thuỷ lợi vững chắc với hơn 7.200 công trình thủy lợi, tưới cho 80.000 ha cây trồng; 1.260 công trình cấp nước nông thôn, trong đó 123 hồ treo vùng cao, giải quyết bài toán nước sạch cho Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc, Quản Bạ.

Diện mạo nông thôn Tuyên Quang đã có sự đổi thay rõ nét. Tính đến 30/6/2025, toàn tỉnh đã có 139 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 21 xã nông thôn mới nâng cao, 8 xã nông thôn mới kiểu mẫu. Nông nghiệp sinh thái – nông thôn hiện đại – nông dân văn minh đang trở thành trụ cột của chiến lược phát triển bền vững tỉnh Tuyên Quang.

Hướng kỷ nguyên mới: Nông nghiệp xanh, công nghệ cao và thích ứng khí hậu

Ông Phạm Mạnh Duyệt, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tuyên Quang chia sẻ: Trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế và chuyển đổi xanh. Trong thời gian tới Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tuyên Quang sẽ tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm đó là tập trung phát triển nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường, gắn chặt với nâng cao đời sống nhân dân, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, giữ gìn cân bằng sinh thái và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Cùng với đó Tuyên Quang sẽ phát triển nông nghiệp tích hợp đa giá trị, hướng tới nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn, ứng dụng công nghệ cao gắn với sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm và truy suất nguồn gốc. Tập trung phát triển các chuỗi giá trị, cây trồng, vật nuôi chủ lực, đặc sản trên địa bàn tỉnh. Đầy mạnh phát triển các cái sản phẩm oc vùng nguyên liệu tập trung gắn với liên kết chuỗi và tiêu thụ bền vững nâng cao giá trị gia tăng của hàng hóa.

Làm tốt công tác quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học, chống biến đổi khí hậu, khai thác sử dụng tiết kiệm hiệu quả, bền vững tài nguyên đất nước, khoán sản phục vụ cho sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh. Đầy mạnh chuyển đổi số trong quản lý, điều hành các lĩnh vực của ngành nhằm nâng cao năng suất lao động và chất lượng dịch vụ công.

Song song với đó, công tác tham ưu thực hiện có hiệu quả các quy hoạch, đề án, chương trình, các cơ chế chính sách về nông nghiệp, lâm nghiệp, giảm nghèo bền vững, chăm lo đời sống nhân dân cũng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành nông nghiệp Tuyên Quang.

Đồng thời tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất chính trị, năng lực chuyên môn, tâm huyết với nghề, có khát vọng, cống hiến và tinh thần đổi mới, sáng tạo, tăng cường đoàn kết nội bộ, phát huy dân chủ, kỳ luật, kỳ cương, hành chính, gắn trách nhiệm của từng cá nhân, đơn vị với kết quả thực hiện nhiệm vụ chung.

Từ cái nôi của ngành Canh Nông thời kháng chiến đến trung tâm nông nghiệp sinh thái hiện đại, Tuyên Quang đã trải qua 80 năm kiên cường và đổi mới. Những cánh rừng bạt ngàn, những vùng chè xanh ngút mắt, những trang trại công nghệ cao nơi biên viễn và những sản phẩm OCOP vươn ra thế giới đã tạo nên diện mạo mới cho quê hương cách mạng.

Hành trình phía trước vẫn còn nhiều thử thách, nhưng với tinh thần đoàn kết, khát vọng vươn lên và những định hướng đúng đắn, nông nghiệp Tuyên Quang hoàn toàn đủ sức bước vào kỷ nguyên tăng trưởng xanh – hội nhập – bền vững.

×