Nữ nhiếp ảnh gia đầu tiên của Việt Nam chụp nude: Hiện đại nhưng khắt khe

Nói tiếng Anh như gió, từng một mình ra nước ngoài ký kết các hợp đồng và chưa từng biết lỗ trong làm ăn, nữ nghệ sỹ nhiếp ảnh (NSNA) Tuyết Minh có tiếng là người phụ nữ hiện đại, sắc sảo. Thế nhưng, sau mỗi cú bấm máy của bà, những dịu dàng đằm thắm hiện rõ trên từng khuôn hình. Không chỉ vậy, nghệ sĩ Tuyết Minh còn là một trong những nữ nghệ sỹ chụp ảnh nude đầu tiên tại Việt Nam.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Tuyết Minh

Có duyên với nhiếp ảnh

Từng trải qua công việc của một nhà hoạt động môi trường, nghiên cứu khí tượng thủy văn rồi giáo viên dạy tiếng Anh, kinh doanh du lịch, Tuyết Minh không thể ngờ, bà lại trở thành nghệ sỹ nhiếp ảnh. Bước khởi đầu đơn giản chỉ là thích được chụp ảnh rồi khi có được chiếc máy ảnh, bà lại say mê chụp bạn bè, người thân, dần dà là chụp cuộc sống đời thường và thiên nhiên cảnh vật những nơi đã từng đặt chân tới.

Hành trình nghệ sĩ Tuyết Minh đến với nhiếp ảnh không thẳng tắp như một đường thẳng, mà cũng phải vòng vo qua nhiều nghề, bà mới hiểu cái duyên với nhiếp ảnh đã đến với mình tự bao giờ.

Hiện bà là hội viên Hội Nhiếp ảnh Việt Nam và Hội Nhiếp ảnh Nghệ thuật Hà Nội. Bà hoạt động môi trường chỉ vài ba năm nhưng Tuyết Minh lại có cơ hội sở hữu những tấm ảnh rất “độc”. Ở thời điểm những năm thập niên 80, những nơi bà đặt chân đến rất ít các nhà nhiếp ảnh Việt Nam có mặt. Ví như hành trình đến Sốp Cộp (Sơn La) đối với bà quả là đáng nhớ.

1.000 USD cho một phiên bản

Năm 1980, trước khi tới Sốp Cộp, Chủ tịch tỉnh Sơn La nhắn nhủ với Tuyết Minh rằng, phụ nữ không nên vào nơi này, ngay bản thân ông cũng chưa từng một lần đến đó bởi đường đi quá khó khăn. Chỉ có một cách duy nhất để tới nơi là đi bộ ròng rã 4 ngày nhưng Tuyết Minh nhất quyết đi. Đến nơi, bà mới thấm thía lời khuyên vì cái đói, cái khổ đã hiển hiện trước mắt. Nói là khổ bởi đường đi vất vả đã đành, đến nơi người dân không ai biết nói tiếng Kinh, giao tiếp chỉ biết dùng cử chỉ để diễn tả, còn nói đói là bởi người dân địa phương chỉ ăn cây rừng, củ mài, cán bộ đến khảo sát đành ăn uống tằn tiện đồ mang theo để sống qua ngày.

Khi có mặt ở đây, nghệ sĩ Tuyết Minh không nuối tiếc. Cảnh vật và con người nơi đây đẹp đến mê hồn. Sẵn có chiếc máy ảnh, cô gái trẻ Tuyết Minh ngày ấy tranh thủ ghi lại nhiều bức ảnh có giá trị về đồng bào dân tộc. Trong đó, bức “Đầu nguồn” chụp 2 cô gái Thái tắm suối từng được người nước ngoài mua với giá 1.000 USD năm 1990 cho một phiên bản và một vài lần bán mua khác. Đến sau này, khi đã trở thành một nghệ sỹ nhiếp ảnh thì đề tài về đồng bào dân tộc vẫn được Tuyết Minh dành nhiều thời gian sáng tác. Bà chụp theo hướng ngẫu nhiên, không sắp xếp dàn dựng. Vì thế, các tác phẩm nhiếp ảnh của Tuyết Minh có nét đẹp của sự sần sùi, góc cạnh chứ không nhẵn nhụi, gọt giũa. Với thành công trong sự nghiệp nhiếp ảnh bằng các giải thưởng đã giành được, có thể nói, Tuyết Minh là nhà nhiếp ảnh của các sắc màu dân tộc Việt Nam.

Không sử dụng một người mẫu cho 2 lần chụp

Nghệ sĩ Tuyết Minh còn là một trong nữ nhiếp ảnh gia Việt Nam đầu tiên chụp nude. Một tay máy nữ chụp ảnh nude để tôn vinh nét đẹp của người phụ nữ cũng có cái khác so với nam giới. Nghệ sĩ Tuyết Minh cho biết: “Trong khi nam giới quá chú trọng đến đường nét thì tôi hiểu người phụ nữ nên che bớt chỗ này, nhấn chỗ khác để hoàn thiện nhất”. Tuyết Minh nhận được khá nhiều lời mời chụp nude, thậm chí có đôi vợ chồng, chồng chở vợ đến để nhờ nữ nghệ sỹ “cất giữ” giúp thân hình thời xuân sắc của vợ. Cho dù, chụp nude không mấy khi lộ mặt người mẫu nhưng bà vẫn kén chọn gương mặt trông thật thánh thiện mới nhận lời chụp. Cái khó ở đây nằm ở yếu tố cảm xúc, Tuyết Minh không rung động thì không thể bấm máy.

Có một nguyên tắc bất thành văn của bà khi chụp nude là không sử dụng một người mẫu cho hai lần chụp, nếu sự bạo dạn thay thế cho sự e ấp trước ống kính thì có bấm máy đến 1.000 lần, Tuyết Minh vẫn không thấy hài lòng. Lý giải về điều này, Tuyết Minh thú thực, bà khá phong kiến cho dù bề ngoài, ai cũng nói bà rất hiện đại. Chả thế, đã ngoài 60 nhưng Tuyết Minh vẫn diện quần soóc đầy trẻ trung.

Nhưng sự giáo dục kỹ lưỡng của gia đình ngay từ nhỏ làm Tuyết Minh có cách nhìn nhận và đánh giá khá khắt khe về phụ nữ. Sự gia giáo là điều cần thiết để mỗi người phụ nữ hoàn thiện hơn về phẩm giá. Cho dù, nude phơi bày thì nhiệm vụ của bà là cất giấu và chỉ nhấn vào vẻ đẹp được trời phú cho mỗi người phụ nữ ở góc nhìn thật lu mờ.