Nuôi biển công nghệ cao, nông dân, HTX, doanh nghiệp đang mong muốn điều gì?

Trong Chiến lược phát triển kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045, nuôi trồng thủy sản trên biển được xác định là một trong những trụ cột quan trọng, vừa tạo ra giá trị kinh tế, vừa góp phần bảo vệ môi trường, cung cấp nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng, đảm bảo an ninh sinh kế cho cộng đồng ven biển.

Tuy nhiên hiện nay, nghề nuôi biển gặp nhiều thách thức: Biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, thiên tai bão lũ diễn biến phức tạp, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh gia tăng, quy hoạch chưa gắn chặt với sức tải môi trường, thủ tục hành chính và thủ tục thuê mặt nước còn chưa đồng bộ, thiếu liên kết, thiếu vốn tín dụng xanh…

Để phát triển bền vững, định hướng tới năm 2030 và tầm nhìn 2045, Việt Nam đặt mục tiêu phát triển 300.000 ha diện tích nuôi biển, đạt sản lượng 1,45 triệu tấn/năm, kim ngạch xuất khẩu 1,8 – 2 tỷ USD. Bên cạnh đó, hình thành các trung tâm nuôi biển công nghệ cao tại Quảng Ninh, Khánh Hòa, An Giang…, gắn với các chuỗi chế biến và thị trường xuất khẩu lớn.

Nhằm đưa ra các giải pháp để phát triển nuôi trồng thủy sản trên biển bền vững, từ ngày 28/8 - ngày 29/8, tại phường Cửa Ông (tỉnh Quảng Ninh), Trung tâm khuyến nông quốc gia đã phối hợp Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ninh tổ chức tọa đàm “Phát triển nuôi trồng thủy sản trên biển bảo đảm an toàn, bền vững, hiệu quả và thích ứng với biến đổi khí hậu”.

Công nghệ mới trong nuôi trồng thủy sản trên biển

PGS.TS. Thái Thanh Bình - Trường Cao đẳng Kinh tế, Kỹ thuật và Thủy sản cho biết, NTTS truyền thống gần bờ đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng như cạnh tranh không gian, dịch bệnh bùng phát, suy giảm chất lượng nước do vượt quá sức tải sinh học và ô nhiễm. Các hệ thống lồng nuôi hở truyền thống gần bờ dễ bị biến dạng khi gặp sóng lớn (chỉ chịu được sóng cao đến 3m).

Tương lai của NTTS đang được định hình bởi khái niệm “nuôi trồng thủy sản 4.0”, hướng tới mức độ tự động hóa cao và kết nối liền mạch giữa các hệ thống không gian mạng-vật lý.

Ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) cùng Internet Vạn vật (IoT) trong NTTS chính xác đã được chứng minh giúp giảm thiểu tác động môi trường, chi phí năng lượng và khí thải nhà kính. Để đạt mục tiêu bền vững và hiệu quả, ngành nuôi biển phải ưu tiên đầu tư vào hạ tầng số và phát triển năng lực công nghệ cao.

Ngành nuôi biển đang bước vào giai đoạn chuyển đổi công nghệ mạnh mẽ, với sự xuất hiện của hệ thống lồng nuôi biển sâu và bán chìm, hệ thống nuôi biển bán kín, AI, robot, năng lượng tái tạo, công nghệ sinh học và blockchain. Các giải pháp này giúp tăng hiệu quả sản xuất, giảm tác động môi trường và nâng cao tính bền vững.

Việt Nam có tiềm năng lớn nhưng vẫn ở giai đoạn đầu, nếu tận dụng tốt cơ hội và vượt qua thách thức về chi phí, pháp lý và nhân lực, ngành có thể trở thành trụ cột an ninh lương thực và khẳng định vị thế xuất khẩu hải sản bền vững toàn cầu.

“Khái niệm ‘nuôi cá trên máy tính’ giờ đã trở thành hiện thực. Một số nước trên thế giới đã ngồi trong bờ để nuôi cá trên biển. Đó là điều Việt Nam phải tiến tới, phải cố gắng, ứng dụng những công nghệ cao, công nghệ mới. Các địa phương như Hải Phòng, Quảng Ninh cần có những doanh nghiệp đầu tàu, tiên phong ứng dụng công nghệ cao. Các cơ sở đào tạo sẵn sàng đồng hành với các doanh nghiệp để thử nghiệm, có như vậy mới cạnh tranh với các thị trường trong và ngoài nước”, ông Bình đề xuất.

Chính sách hỗ trợ các HTX nuôi biển công nghệ cao

PGS.TS. Nguyễn Hữu Dũng - Chủ tịch Hiệp hội Nuôi biển Việt Nam chia sẻ, trong lĩnh vực nuôi biển, với thực tế ở Việt Nam hiện nay và trong ít nhất 10 năm tới, các HTX vẫn sẽ là lực lượng chủ công hùng hậu nhất để thực hiện các đề án nuôi biển. Cần có nhiều giải pháp đột phá về cơ chế, chính sách, giúp khu vực HTX phát triển nhanh và bền vững trong thời gian tới.

Tại tọa đàm, ông Nguyễn Hữu Dũng đã đưa ra một số giải pháp nhằm đưa lực lượng HTX trở thành đội ngũ tiên phong và chủ công trong phát triển bền vững nuôi biển theo phương thức công nghiệp.

Các giải pháp mà ông Dũng đưa ra như: Quy hoạch phát triển nuôi biển theo phương thức công nghiệp; hoàn thiện thủ tục pháp lý giao khu vực biển lâu dài cho người dân; xây dựng các cụm công nghiệp nuôi biển; tổ chức đăng kiểm cơ sở và phương tiện nuôi biển; bảo hiểm cho cơ sở nuôi biển; tổ chức đào tạo nhân lực nuôi biển và ban hành các chính sách hỗ trợ nuôi biển.

Chủ tịch Hiệp hội Nuôi biển Việt Nam cho rằng, mức thu tiền sử dụng khu vực biển để NTTS ở Quảng Ninh hiện đang cao hơn nhiều so với một số địa phương có tiềm năng nuôi biển tương tự.

Do đó, Quảng Ninh cũng như các tỉnh nên xem xét áp dụng cách tính phí hợp lý cho việc sử dụng khu vực biển giao cho HTX và doanh nghiệp để nuôi thủy sản.

Cụ thể, xem xét tính phí đối với phần diện tích thực tế được sử dụng để nuôi biển chứ không phải toàn bộ diện tích được giao; quy định những mức phí khác nhau cho các vùng nuôi có điều kiện khác nhau và đối tượng nuôi khác nhau; xem xét miễn phí một số năm đầu (ít nhất 3-5 năm), kể từ lúc giao khu vực biển.

Về ban hành các chính sách hỗ trợ nuôi biển, Chủ tịch Hiệp hội Nuôi biển Việt Nam đề nghị cần có chính sách hỗ trợ một lần sau đầu tư dành cho tổ chức, cá nhân đầu tư mới cơ sở nuôi biển, cơ sở sản xuất, ương dưỡng giống cá biển.

Ngoài ra, cần có chính sách bảo hiểm rủi ro thiên tai đối với tài sản của cơ sở nuôi biển, cơ sở sản xuất, ương dưỡng giống hải sản; chính sách hỗ trợ mua bảo hiểm tai nạn cho lao động tại cơ sở nuôi biển; chính sách hỗ trợ đào tạo kỹ năng nghề và kỹ năng quản lý cho các nguồn nhân lực nuôi biển công nghiệp.

×