Phó Thống đốc "cảnh báo": Không thể để vé tàu 15.000 đồng, phí giao dịch 1.000 đồng

Trong 7 tháng đầu năm 2025, giao dịch QR code tăng 66,73% về số lượng và 159,58% về giá trị so với cùng kỳ; 87% người trưởng thành đã có tài khoản ngân hàng; nhiều tổ chức tín dụng ghi nhận trên 90% giao dịch qua kênh số.

Phó Thống đốc nhấn mạnh nhiệm vụ "trọng tâm" của ngành ngân hàng

Thông tin tại Hội thảo Ngày Thẻ Việt Nam 2025, diễn ra sáng 7/10, tại Hà Nội, ông Phạm Tiến Dũng - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước thẳng thắn cho biết, nếu không có truyền thông đồng hành, chắc chắn Việt Nam hiện nay không có 87% người trưởng thành dùng tài khoản ngân hàng.

"Dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là dịch vụ thanh toán có phát triển đến đâu đi chăng nữa mà lên tàu điện, mỗi tuyến vẫn phải đeo một cái thẻ ở cổ thì đó là chưa thực hiện được trọng trách, trách nhiệm của ngành ngân hàng với người dân.

Các ngân hàng cần tăng cường hợp tác để xử lý, tích hợp sao cho các phương tiện thanh toán hiện có có thể được sử dụng trong giao thông công cộng, đặc biệt là tàu điện và các phương tiện khác", Phó Thống đốc bộc bạch.

Dẫn ví dụ, ông Dũng cho biết, từ năm 2017, Trung Quốc đã ứng dụng thanh toán qua di động để đi tàu điện ngầm.

Ở Nhật Bản, ngoài việc thanh toán vé tàu điện, ứng dụng qua mobile còn thanh toán được vé xe buýt, thậm chí mua được một số hàng hóa thông thường.

Do đó, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước khẳng định, có thể tự hào nói rằng, nếu xét về dịch vụ thanh toán, Việt Nam nằm trong nhóm các nước phát triển, đặc biệt là về thanh toán tự động - không kém gì các nước tiên tiến.

"Cơ hội dành cho chúng ta luôn luôn có. Với số lượng lớn người dân sử dụng tàu điện và phương tiện công cộng, đây là một xu thế lớn, ngành ngân hàng cần tập trung xử lý vấn đề này. Các giải pháp phải bảo đảm “tiện, lợi, chi phí hợp lý”; Không thể để “mua vé tàu hết 15.000 đồng mà chi phí xử lý giao dịch mất tới 1.000 đồng", Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Cùng chia sẻ tại hội thảo, ông Khuất Việt Hùng - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội cho biết, tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông sau 4 năm vận hành đã trở nên lạc hậu, đặc biệt tuyến Metro 3.1 vẫn sử dụng thiết kế cũ hơn 10 năm, hành khách phải bỏ tiền mặt vào máy và nhận xu để quẹt qua cổng.

Theo đó, hệ thống này đang bước vào giai đoạn thử nghiệm hệ thống thanh toán điện tử mới, cho phép hành khách sử dụng căn cước công dân, thẻ Visa hoặc mã QR để qua cổng soát vé.

Việc nâng cấp lần này nằm trong kế hoạch phối hợp giữa Công an TP. Hà Nội, Sở Xây dựng, UBND thành phố, với sự hỗ trợ công nghệ và tài chính từ Visa và các ngân hàng đối tác.

"Đây là bước tiến quan trọng trong lộ trình hiện đại hóa giao thông công cộng của Hà Nội, hướng tới trải nghiệm ‘đi tàu điện không tiền mặt’", ông Hùng nói.

Ông Hùng cho biết, đến nay, hệ thống bộ nhớ đệm đã được hoàn thiện và vận hành ổn định tại toàn bộ 12 ga trên tuyến Cát Linh - Hà Đông. Các cổng soát vé mới tích hợp đầu đọc đa chức năng, có thể nhận diện và xử lý mọi loại thẻ - từ căn cước công dân gắn chip đến thẻ thanh toán quốc tế. Thử nghiệm ban đầu cho thấy tốc độ xử lý rất nhanh: Lần đầu quét căn cước chỉ mất 1 giây, các lần sau giảm xuống còn 0,2 giây.

Song song với phần cứng, ứng dụng Hà Nội Metro cũng phát triển, cho phép hành khách mua vé trực tuyến và lựa chọn hai chế độ sử dụng: “Phi định danh” dành cho vé lượt và “định danh” dành cho vé ngày, tuần hoặc tháng. Với chế độ định danh, hệ thống sẽ nhận diện khuôn mặt hành khách qua camera tại cổng, đối chiếu với dữ liệu trên căn cước công dân để tăng tính bảo mật và an toàn.

Hiện dự án đang trong giai đoạn hoàn thiện thủ tục hành chính, chờ UBND và Sở Xây dựng phê duyệt quy trình soát vé. Dự kiến đến cuối năm nay, 148 cổng mới sẽ được lắp đặt tại toàn bộ tuyến Cát Linh - Hà Đông, sẵn sàng phục vụ hành khách.

Sau khi kết thúc hợp đồng bảo hành của hệ thống tuyến Metro 3.1 vào tháng 12 tới, công nghệ thanh toán thông minh này sẽ được triển khai mở rộng sang các tuyến mới. Về lâu dài, hệ thống được thiết kế có khả năng liên thông giữa các tuyến metro, xe buýt, và thậm chí kết nối với nền tảng đặt vé quốc gia trên ứng dụng VNeID của Bộ Công an.

Sự kết hợp giữa giao thông công cộng và hạ tầng thanh toán số được kỳ vọng sẽ tạo ra bước chuyển lớn trong thói quen di chuyển của người dân, giảm sử dụng tiền mặt, tăng tính tiện lợi, minh bạch và an toàn - hướng tới mục tiêu xây dựng Hà Nội trở thành thành phố thông minh trong tương lai gần.

Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, xu hướng nổi bật là thanh toán qua mã QR, mở ra khả năng kết nối thanh toán xuyên biên giới.

Theo ông Nguyễn Hoàng Long – Phó Tổng Giám đốc Napas, với ứng dụng ngân hàng, người Việt có thể dễ dàng quét mã VIETQRPay/VietQR Global tại các điểm chấp nhận trong nước để thanh toán trực tiếp. Khi ra nước ngoài, họ cũng có thể quét mã QR tại các cửa hàng, điểm mua sắm mà không cần phải đổi ngoại tệ.

Hiện nay, đơn vị này đã hoàn tất kết nối với Thái Lan, Campuchia và Lào. Trong năm nay, dự kiến sẽ hoàn thành kết nối chiều thanh toán xuyên biên giới bằng mã QR cho du khách Trung Quốc vào Việt Nam, và đến năm 2026 sẽ triển khai chiều ngược lại cho khách Việt tại Trung Quốc. Song song, Napas đang khẩn trương mở rộng kết nối tới các quốc gia trong khu vực và châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore…

"Thông qua các kết nối quốc tế này, chúng tôi kỳ vọng hạ tầng thanh toán quốc gia sẽ không chỉ phục vụ trong nước mà còn vươn ra quốc tế, mang lại tiện ích cho cả người Việt và du khách nước ngoài", ông Long nhấn mạnh.

Lý giải sự "thay da đổi thịt" của ngành tài chính - ngân hàng?

Nói về sự "thay da đổi thịt" của ngành tài chính - ngân hàng, ông Nguyễn Xuân Thành - Đại học Fulbright Việt Nam cho biết, ngành tài chính - ngân hàng từ lâu đã là lĩnh vực tiên phong trong ứng dụng công nghệ.

Từ kỷ nguyên di động giúp người dùng giao dịch “mọi lúc, mọi nơi”, đến thời đại điện thoại thông minh, công nghệ đã liên tục định hình lại trải nghiệm tài chính. Giờ đây, ngành đang bước vào kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) - được kỳ vọng sẽ tạo nên bước ngoặt trong quản trị, vận hành và dịch vụ khách hàng.

Theo ông Thành, làn sóng chuyển đổi này được thúc đẩy bởi bốn động lực chính:

Trước hết, kỳ vọng của khách hàng ngày càng cao. Người dùng muốn mọi giao dịch đều tức thì, liền mạch và cá nhân hóa - từ định danh điện tử (eKYC) qua VNeID đến các “siêu ứng dụng” tích hợp nhu cầu tài chính, tiêu dùng và xã hội.

Thứ hai, hạn chế nội tại của ngân hàng truyền thống. Nhiều tổ chức vẫn phụ thuộc vào hệ thống công nghệ cũ, kém linh hoạt và tốn kém. Việc dám loại bỏ nền tảng “di sản” để chuyển sang hạ tầng hiện đại trở thành phép thử bản lĩnh của lãnh đạo, đặc biệt với các ngân hàng có vốn Nhà nước.

Thứ ba, áp lực cạnh tranh khốc liệt từ Fintech, ngân hàng số và nền tảng thanh toán mới khiến ranh giới giữa các loại hình dịch vụ ngày càng mờ nhạt. Ai đổi mới chậm sẽ bị bỏ lại phía sau.

Cuối cùng là khoảng trống pháp lý. Các mô hình tài chính số phát triển nhanh hơn khung quản lý, trong khi rủi ro dữ liệu cá nhân, bảo mật và an ninh mạng ngày càng lớn, đòi hỏi hành lang pháp lý linh hoạt và kịp thời.

Theo ông Thành, trước những động lực này, nhiều xu hướng công nghệ đang tái định hình ngành tài chính. Các tổ chức đẩy mạnh đầu tư hạ tầng linh hoạt, tối ưu cho giao dịch điện tử; triển khai sinh trắc học hành vi giúp AI nhận diện người dùng qua thói quen thao tác, phát hiện gian lận trong thời gian thực.

Cùng với đó, ngân hàng mở và tài chính nhúng trở thành hướng đi chủ đạo, cho phép chia sẻ dữ liệu và dịch vụ qua API với bên thứ ba. Tiền số của Ngân hàng Trung ương (CBDC) đang được nhiều quốc gia thử nghiệm, hứa hẹn thay đổi cách gửi tiết kiệm và thanh toán xuyên biên giới.

AI cũng là “cú hích năng suất”, giúp tự động hóa quy trình, giảm chi phí và tăng khả năng phòng chống gian lận, tấn công mạng. Tuy nhiên, song hành với cơ hội là những rủi ro mới: Nguy cơ mất lợi thế độc quyền khi chuyển sang hệ thống mở; sai lệch trong mô hình chấm điểm tín dụng; hay tấn công đối kháng nhắm vào chính các thuật toán AI.

Dù vậy, các chuyên gia nhấn mạnh, chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà là cuộc cách mạng văn hóa và tư duy. Ngành tài chính - ngân hàng muốn tiến xa cần một nền văn hóa minh bạch, hợp tác và sáng tạo - nơi mỗi cá nhân được trao quyền, chịu trách nhiệm và chủ động đổi mới.

Bước vào kỷ nguyên AI, công nghệ là động lực, nhưng con người và văn hóa mới là nền tảng giúp ngành tài chính phát triển bền vững, thông minh và nhân văn hơn.

×