Phụ nữ dân tộc Dao trồng dược liệu, tạo việc làm cho hàng chục lao động nghèo ở Bắc Ninh

Chuyển đổi cây trồng - Bước đi táo bạo từ chính sách hỗ trợ

Những ngày đầu đông, trên sườn đồi xanh mướt ở Vân Sơn, bóng dáng những người phụ nữ dân tộc Dao lom khom chăm sóc vườn dổi gần 3 ha của bà Hoàng Thị Học đang trở thành hình ảnh minh chứng cho hiệu quả của chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững tại Bắc Ninh.

Bà Học, 54 tuổi, ở thôn Dần 3, là một trong những hộ đầu tiên của xã dám mạnh dạn chuyển đổi từ trồng keo sang trồng dược liệu khi được chính quyền địa phương vận động. Với 10 ha đất rừng, gia đình bà vốn sống ổn định nhờ trồng keo suốt nhiều năm. Tuy nhiên, sau khi thu hoạch gần 3 ha keo cuối năm ngoái, bà quyết định tìm hướng đi mới bền vững hơn.

"Đúng thời điểm chính quyền địa phương có dự án đưa cây dược liệu về trồng thử nghiệm, tôi không ngần ngại chuyển hẳn sang trồng dổi. Nhà nước hỗ trợ giống và phân bón ngay từ đầu, nếu không có hỗ trợ thì tôi cũng không dám trồng nhiều như vậy", bà Học chia sẻ.

Đây chính là kết quả từ chính sách hỗ trợ của tỉnh Bắc Ninh trong chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, tập trung vào phát triển kinh tế thông qua chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp theo thế mạnh của từng vùng. Việc hỗ trợ giống, phân bón và kỹ thuật chăm sóc đã giúp người dân vùng miền núi có đủ niềm tin để chuyển đổi cây trồng, từ đó nâng cao thu nhập bền vững.

Trong tổng số gần 3 ha trồng dổi, bà Học có khoảng 1 ha trồng dổi ghép với 500 cây, cho thu hoạch sớm hơn. Diện tích còn lại là dổi thường, mất 10 năm mới cho quả và 20 năm mới khai thác gỗ. Mặc dù chi phí ban đầu lên tới hơn 20 triệu đồng cho phát quang, làm đất, đào hố và chuẩn bị trồng, nhưng bà Học tin tưởng vào tiềm năng lâu dài của loại cây này.

"Trồng dổi vất vả và cầu kỳ hơn keo rất nhiều. Một năm phải bón phân hai lần, cỏ mọc phải làm sạch gốc, đất khô phải giữ ẩm, cây non phải che chắn cẩn thận. Nhưng giống dổi ghép có khả năng sinh trưởng tốt, cây lên đều nên tôi có niềm tin vào lựa chọn này", bà Học cho biết.

Ngoài dổi, bà còn tranh thủ trồng xen canh ba kích tím ở khoảng đất trống. Ba kích tím hợp đất vùng này, chỉ một đến hai năm đã thu hoạch. Việc trồng xen giúp đất giữ ẩm, giảm cỏ dại và quan trọng hơn là cho gia đình nguồn thu ngắn hạn trong lúc chờ dổi lớn.

Tạo việc làm - Hiệu ứng lan tỏa từ mô hình điểm

Không chỉ phát triển mô hình của riêng gia đình, bà Học hiện tạo việc làm thường xuyên cho nhiều lao động nghèo, cao điểm có lúc tới cả chục người, hầu hết là phụ nữ trong xã. Đây chính là một trong những giải pháp trọng tâm của chương trình giảm nghèo bền vững: tạo việc làm tại chỗ, giúp người nghèo có thu nhập ổn định mà không phải xa quê.

Chị Lò Thị Hoa, sinh năm 1983, quê gốc Điện Biên, lấy chồng về Vân Sơn, là một trong những người gắn bó với vườn dổi từ lúc phát cỏ, đào hố. Gia đình thuộc hộ nghèo nhiều năm, chồng bị dị tật nên mọi việc đều dồn lên vai chị.

"Tôi được nhận vào làm cho bà Học từ vài năm nay, mỗi ngày công 260 nghìn đồng. Số tiền tuy không nhiều nhưng đều đặn, đủ để tôi trang trải cuộc sống, lo cho con ăn học và tránh được cảnh chạy vạy từng bữa ăn", chị Hoa tâm sự.

Công việc của chị chủ yếu là nhặt cỏ, bón phân, đào hố trồng dổi và phụ các việc nương rẫy theo yêu cầu. Với mức thu nhập ổn định hơn 6 triệu đồng mỗi tháng, chị Hoa và nhiều lao động nghèo khác đã có cuộc sống khá hơn, không còn lo thiếu trước hụt sau.

"Tôi không chỉ làm cho gia đình mà cũng muốn tạo công ăn việc làm cho nhiều người trong xã, bởi ở vùng núi nếu không có việc làm ổn định thì phụ nữ rất dễ rơi vào cảnh túng thiếu", bà Học khẳng định.

Từ một gia đình làm nghề rừng bình thường, bà Học trở thành người mở lối, mạnh dạn thử loại cây mới, tạo công ăn việc làm cho những hộ khó khăn. Câu chuyện của bà đang lan ra khắp thôn xóm như minh chứng rằng phụ nữ miền núi nếu có vốn, có hỗ trợ và có ý chí thì hoàn toàn có thể trở thành chủ mô hình kinh tế bền vững.

Phụ nữ nông thôn - Lực lượng nền tảng trong giảm nghèo đa chiều

Câu chuyện của bà Học và chị Hoa không phải hiện tượng riêng lẻ mà là một phần trong bức tranh tổng thể về vai trò của phụ nữ trong chương trình MTQG giảm nghèo bền vững tại Bắc Ninh. Ở các xã như Lục Nam, Lục Ngạn, Sơn Động, phụ nữ đang trở thành lực lượng đóng vai trò then chốt trong công cuộc giảm nghèo bền vững.

Nhiều năm qua, Hội Phụ nữ giữ vai trò cầu nối trong việc giúp hội viên tiếp cận vốn ưu đãi của Ngân hàng Chính sách Xã hội. Việc ủy thác tín dụng qua Hội Phụ nữ không chỉ mang tính hỗ trợ tài chính mà còn đi kèm hướng dẫn kỹ thuật, giám sát quá trình sử dụng vốn và kết nối thị trường tiêu thụ, tạo nên chuỗi sinh kế khép kín với người phụ nữ là trung tâm.

Trước khi sáp nhập tại huyện Lục Ngạn, nhiều phụ nữ tham gia vào các hợp tác xã nông nghiệp, góp phần đưa nông sản địa phương vào chuỗi tiêu thụ ổn định, đặc biệt là các sản phẩm chủ lực như vải thiều và na. Hay như huyện Sơn Động (trước đây), phụ nữ dân tộc thiểu số duy trì hàng trăm mô hình như trồng rừng, trồng dược liệu, tổ đổi công, tổ tiết kiệm và vay vốn.

Những mô hình này giúp họ có việc làm ổn định, tăng thu nhập, thoát khỏi cảnh thiếu trước hụt sau. Ở Lục Nam, mô hình vay vốn qua Hội Phụ nữ giúp nhiều hộ chuyển đổi sang chăn nuôi, buôn bán nhỏ và trồng cây ăn quả, từ đó cải thiện đáng kể thu nhập.

Điều đáng chú ý là phụ nữ không chỉ làm chủ mô hình của mình mà còn tạo ra công ăn việc làm cho nhau. Khi một phụ nữ như bà Học thành công với vườn dổi và ba kích tím, hàng chục phụ nữ khác có thêm việc làm, có thu nhập và thoát khỏi rủi ro nghèo đói. Đây cũng là lý do nhiều chuyên gia đánh giá phụ nữ chính là lực lượng có sức lan tỏa mạnh mẽ nhất trong giảm nghèo ở nông thôn, bởi sự ổn định của họ mang lại sự ổn định cho cả gia đình và cộng đồng.

Theo số liệu từ các địa phương, trong giai đoạn 2021-2025, tỷ lệ hộ nghèo ở các xã vùng trung du, miền núi Bắc Ninh đã giảm đáng kể nhờ các mô hình do phụ nữ làm chủ. Nhiều hộ nghèo đa chiều đã thoát nghèo bền vững nhờ có việc làm ổn định, thu nhập tăng và điều kiện sống được cải thiện.

Nhìn từ thực tế Vân Sơn và nhiều địa phương vùng trung du, miền núi Bắc Ninh có thể thấy rằng khi phụ nữ được trao cơ hội về vốn, kỹ thuật và tổ chức sản xuất, họ không chỉ cải thiện cuộc sống của mình mà còn góp phần lớn vào phát triển kinh tế địa phương. Sự bền bỉ, chăm chỉ và khả năng xoay xở của phụ nữ nông thôn vẫn đang là trụ cột quan trọng của sinh kế nông nghiệp vùng này.

Mô hình trồng dược liệu của bà Hoàng Thị Học không chỉ là câu chuyện về một người phụ nữ dân tộc vượt khó, mà còn là bài học kinh nghiệm quý báu về cách làm hay trong thực hiện chương trình MTQG giảm nghèo bền vững. Đó là sự kết hợp hài hòa giữa chính sách hỗ trợ của Nhà nước, ý chí vươn lên của người dân và vai trò lan tỏa của các tấm gương điển hình, tạo nên hiệu ứng tích cực trong phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn và giảm nghèo đa chiều bền vững tại Bắc Ninh.

×