Phụ nữ Mông cao nguyên đá đổi đời nhờ nghề dệt lanh

Gìn giữ nét văn hóa

HTX Nông nghiệp và Dịch vụ tổng hợp thôn Sà Phìn A còn được biết đến với cái tên “HTX Lanh Trắng”. HTX nằm ngay trước cổng vào dinh thự họ Vương thuộc xã Sà Phìn, được thành lập với nguồn vốn từ Chương trình 135, Nghị quyết 30a về giảm nghèo của Chính phủ.

Những người phụ nữ dân tộc Mông chẳng biết nghề dệt lanh trắng có từ khi nào. Trải qua bao thế hệ, từ một vỏ cây lanh trắng thô ráp, những đôi tay khéo léo ngày ngày dệt nên tấm vải lanh rồi dùng màu sắc cây rừng nhuộm cho bắt mắt. Nhưng sự phát triển của dệt may công nghiệp đã khiến nghề dệt lanh trắng truyền thống ngày càng mai một.

Thành viên HTX đang tỉ mẩn dệt những tấm vải lanh đậm chất dân tộc Mông. Ảnh: N.Q

Những sản phẩm dệt lanh thủ công có nhiều kiểu dáng, màu sắc, được khách hàng ưa thích. Ảnh: Nguyễn Quỳnh

Chị Vàng Thị Cầu - Tổ trưởng Tổ Sản xuất kể, năm 17 tuổi chị mới được học lớp 1. Từ khi biết chữ, chị Cầu nhận ra sự mai một ngày càng rõ nét của nghề dệt lanh và nung nấu ý tưởng thành lập HTX, giữ gìn bản sắc văn hóa của người dân tộc Mông.

“Những ngày HTX vẫn còn trên... giấy tờ, Bí thư Huyện ủy Đồng Văn Nguyễn Ngọc Thanh nói với tôi rằng, xã hội ngày càng phát triển thì phụ nữ càng phải có việc làm. Phụ nữ Đồng Văn không có việc làm, nam giới lại đi lao động trái phép ở Trung Quốc nhiều quá. Lập HTX dệt lanh trắng cũng chính là để giúp phụ nữ Đồng Văn có một chỗ đứng trong xã hội và gia đình” - chị Cầu chia sẻ.

Tháng 3/2018, HTX đi vào hoạt động. 20 thành viên ban đầu có người là hộ nghèo, hộ đặc biệt khó khăn, là người tàn tật, nạn nhân của bạo lực gia đình, mua bán người qua biên giới… Họ cùng nhau học hỏi, cùng nhau cải tiến quy trình sản xuất, rồi cùng nhau tạo nên những sản phẩm từ lanh trắng chất lượng cao, phù hợp với nhu cầu hiện đại, nhưng vẫn mang đậm bản sắc dân tộc.

Sau hơn một năm gắn bó với nghề dệt lanh trắng, 100% thành viên là “hạt giống” ban đầu của HTX đã thoát nghèo. Trên địa bàn huyện, 95 thành viên thuộc 15/19 xã, thị trấn của huyện Đồng Văn tham gia HTX. Sự tỉ mẩn, khéo léo đã giúp họ có thu nhập bình quân từ 2 - 6 triệu đồng/người/tháng.

“Trong thời gian vừa qua chúng tôi cũng nhận được những đơn hàng từ Hà Lan, Đức, Nhật. Đầu tiên đơn hàng giới thiệu sản phẩm chúng tôi đưa đi UNESCO là những sản phẩm túi đựng tài liệu cho các đại biểu đến dự hội nghị, sau đó là những đơn hàng do các cán bộ, các anh chị ở nơi khác đặt đưa đi các nơi, để phát triển mặt hàng thời trang. Bây giờ chị em đã có công ăn việc làm ổn định” - chị Cầu cho hay.

Không chỉ vậy, sản phẩm do HTX làm ra còn được trưng bày tại điểm tham quan dinh thự họ Vương. “Những sản phẩm thổ cẩm vải lanh tự nhiên có độ bền cao lên tới 10 năm, càng dùng lâu càng mềm mịn tốt cho da, đã được du khách đón nhận” - chị Vàng Thị Cầu tự hào nói.

Thành viên HTX đang tỉ mẩn dệt những tấm vải lanh đậm chất dân tộc Mông. Ảnh: N.Q

Hỗ trợ đào tạo nghề

Chị Sùng Thị Sy - thành viên gắn bó với HTX Lanh Trắng từ những ngày đầu từng là nạn nhân của bạo lực gia đình mỗi lần người chồng say xỉn. Cùng với đó, cuộc sống gia đình thiếu thốn đủ bề khi không có tiền cho con đi học, ăn mặc đều thiếu thốn.

Sau khi tham gia làm việc ở HTX, chị có thu nhập ổn định và cũng trông coi nhà cửa được thuận tiện hơn, vợ chồng cũng hòa thuận hơn. Sau khi tham gia một thời gian chị còn vận động cả người chồng tham gia HTX, làm các công việc nặng nhọc hơn như bê vác hoặc giao hàng. Đến nay, mỗi tháng tổng thu nhập của cả hai vợ chồng chị Sy khoảng 10 triệu đồng.

Ủng hộ ý tưởng của thành viên Hội Phụ nữ, Bí thư Huyện ủy Nguyễn Ngọc Thanh cho biết, ban đầu huyện hỗ trợ cho vay vốn 300 triệu đồng để thu mua, triển khai trồng và tạo vùng nguyên liệu lanh, hỗ trợ địa điểm vừa sản xuất vừa trưng bày sản phẩm.

Quyết tâm cao của thành viên Hội Phụ nữ và Hội Nông dân đã giúp tập hợp và phát huy được tài năng của người phụ nữ dân tộc Mông. Thu nhập ổn định từ dệt lanh trắng đã giúp họ cải thiện kinh tế gia đình, có được sự bình đẳng, tiếng nói trong gia đình.

“Trong tương lai, với mong muốn duy trì và phát triển nghề dệt lanh trắng truyền thống, giải quyết việc làm cho phụ nữ dân tộc Mông, huyện sẽ hỗ trợ vay vốn, tạo điều kiện mở rộng, phát triển mô hình HTX - điểm tựa cho những người phụ nữ Mông” - ông Thanh khẳng định.

Ông Dinh Chí Thành - Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Văn cho biết: Mô hình dệt lanh thổ cẩm được hình thành với mục tiêu thứ nhất là tạo ra sản phẩm đặc trưng của huyện để thu hút khách du lịch, thứ hai là tập hợp được những phụ nữ có mong muốn việc làm ổn định để thoát nghèo. Huyện đã hỗ trợ cho vay để thu mua, triển khai trồng lanh nguyên liệu cũng như mua trang thiết bị nhỏ cho HTX...