Vĩnh biệt Thái Thanh - giọng hát từ cõi Thiên Thai đi qua nhiều kiếp người!
Giọng hát nổi trôi theo mệnh nước
Theo thông báo từ người thân gia đình cố nhạc sĩ Phạm Duy, nữ danh ca Thái Thanh đã từ trần vào lúc 11h20 ngày 17/3 (giờ địa phương) tại hạt Orange, Nam California, hưởng thọ 86 tuổi.
Danh ca Thái Thanh tên thật là Phạm Thị Băng Thanh, sinh năm 1934, là giọng ca tiêu biểu nhất của tân nhạc Việt Nam. Là con nhà nòi, cha bà là Phạm Đình Phụng, có hai người vợ. Bà là con vợ sau với chị gái là ca sĩ Thái Hằng (Phạm Thị Quang Thái) và anh trai là nhạc sĩ Phạm Đình Chương. Nhạc sĩ Phạm Duy là anh rể và con gái bà là nữ ca sĩ Ý Lan.
Danh ca Thái Thanh thời trẻ.
Bà đi hát từ năm 14 tuổi trong vùng kháng chiến, nổi tiếng cùng ban hợp ca Thăng Long của gia đình, trước khi chính thức lấy nghệ danh Thái Thanh từ thập niên 1950. Thái Thanh không qua học một trường lớp nào, tự luyện thanh theo lối dân ca đồng bằng Bắc Bộ và các sách nhạc tiếng Pháp, sau này tạo ra một cách hát pha trộn Đông - Tây của riêng mình.
Gia đình Thái Thanh có nhiều người thành danh trong lĩnh vực âm nhạc, chị của bà là Phạm Thị Quang Thái cũng là ca sĩ nổi tiếng với nghệ danh Thái Hằng. Anh trai bà Phạm Đình Chương là một nhạc sĩ lớn của tân nhạc Việt Nam và cũng là một ca sĩ với nghệ danh Hoài Bắc. Anh rể của Thái Thanh là nhạc sĩ Phạm Duy.
Thái Thanh và con gái - nữ ca sĩ Ý Lan.
Năm 1951, bà theo gia đình Phạm Duy vào Sài Gòn lập nghiệp trong gánh hát Thăng Long, được nhạc sĩ Phạm Duy huấn luyện. Đây cũng là ban hợp ca nổi bật tại Sài Gòn trước 1975 với phòng trà Đêm màu hồng.
Cho đến hiện tại, trong tất cả những danh ca, có lẽ Thái Thanh là người hát thành công nhất những ca khúc có làn điệu dân ca một cách tình nhất.
Những ca khúc tiêu biểu của Thái Thanh gồm: Tình ca, Tình hoài hương, Buồn tàn thu, Hòn vọng phu, Hội trùng dương, Bài hương ca vô tận...
Tài sản âm nhạc vô giá
Nhớ về "giọng hát vượt thời gian", thần tượng một thời của mình, ca sĩ Ánh Tuyết xúc động: "Sự ra đi của danh ca Thái Thanh để lại khoảng trống lớn trong làng tân nhạc thế hệ đầu tiên".
Thái Thanh và người chị Thái Hằng, vợ của nhạc sĩ Phạm Duy.
Theo Ánh Tuyết, Thái Thanh là một nghệ sĩ làm nghệ thuật đam mê, hết mình và là một trong những người lớp trước để lại tài sản vô giá bằng giọng hát xuất sắc, thần sầu cho người yêu âm nhạc nói chung và lớp nghệ sĩ kế thừa nói riêng, để họ được học hỏi những kinh nghiệm của bà.
"Chúng ta không so sánh một ai vì mỗi người nghệ sĩ lớn đều có nét riêng, để lại một đặc điểm nghệ thuật rất đặc sắc. Như Khánh Ly, Hà Thanh hay Thái Thanh… mỗi người đều để lại một tài sản nghệ thuật vô giá.
Khánh Ly, Lệ Thu và Thái Thanh thời trẻ.
Cô Thái Thanh để lại dấu ấn rất lớn không chỉ về giọng hát, mà còn về cách làm nghệ thuật, cách sống… tất cả đều hết sức đẳng cấp. Chính vì thế, sự ra đi của bà hôm nay, dù là tất yếu do tuổi cao, sức yếu, nhưng là một điều vô cùng tiếc nuối cho nền âm nhạc", Ánh Tuyết chia sẻ.
Từ bé, nữ ca sĩ đã chịu ảnh hưởng từ bà Thái Thanh cũng như những nghệ sĩ đi trước. Và chị nhấn mạnh: "Chúng tôi, thế hệ đi sau được kế thừa những gì tuyệt vời nhất mà bà mang lại. Vì thế, tôi luôn cảm ơn những nghệ sĩ đi trước nói chung và cảm ơn bà nói riêng đã để lại một tài sản rất lớn bằng giọng hát của mình, bằng tâm huyết làm nghệ thuật cho công chúng và cho nghệ sĩ lớp sau".
Ca sĩ Ý Lan (trái) cùng mẹ trình diễn.
Nói về kỹ thuật hát của bậc tiền bối, Ánh Tuyết cho biết: "Ngày xưa, có những ca khúc gắn với Thái Thanh mà khi bà vừa cất lên, những ai mê cách hát, cách xử lý bài hát của bà thì đều có thể dựng tóc gáy, nổi da gà, thấm thấu tim. Cách hát của bà rất đời, ăn nhau là chỗ đó, và bà xử lý bài hát cũng rất đời, cho người nghe thấm và cảm một cách rất cặn kẽ, sống động.
Chính vì thế, theo ca sĩ Ánh Tuyết, lớp kế thừa tài sản âm nhạc của bà rất nhiều chứ không ít. Không phải là bắt chước cho giống chất giọng trời cho khó tìm thấy ở bà, mà chính là họ học kỹ thuật, cách cảm nhận bài hát của danh ca Thái Thanh và từ đó, họ khám phá những gì bản thân họ có mà chưa phát hiện ra. Nhờ tiếng hát của bà mà họ sàng lọc, và tìm ra điều gì ẩn chứa bên trong mình.
Nói về giọng hát Thái Thanh, lúc sinh thời, nhạc sĩ Phạm Duy thừa nhận, khó có ai có thể hát ca khúc của ông mà hiểu sâu và thể hiện xuất sắc như bà. "Giọng hát Thái Thanh, một giọng hát diễm tuyệt: Tất cả hạnh phúc và khổ đau của kiếp người bị đày đọa trong chiến tranh và hòa bình, trong vinh quang và khổ nhục, trong hy vọng và tuyệt vọng qua những bản nhạc khóc, cười, nổi, trôi theo mệnh nước", cố nhạc sĩ từng viết.
Còn danh ca Khánh Ly coi Thái Thanh là diva duy nhất mà bà ngưỡng mộ khi tuyên bố: "Tôi luôn xem bà là ngọn hải đăng của mình".
Riêng thiền sư Thích Nhất Hạnh lại có thể cảm nhận tính siêu thực của giọng hát lẫn âm thanh sống động khi Thái Thanh cất giọng: "Tôi thấy được hết những hạch tuyến nơi cổ họng, những tế bào, những bộ phận lớn nhỏ đã phụ họa với nhau để phát ra những âm thanh trong, ấm, thanh tao và diệu kỳ kia. Tôi chưa gặp Thái Thanh lần nào cả, Steve ạ. Hãy nghĩ rằng cô trẻ, đẹp và đằm thắm như giọng hát của cô, và chỉ giữ lại từng đó thôi. Nếu ta nghiêng mình lệch đi một tý, bình diện với thời gian thay đổi, thì cô Thái Thanh đã ở bên kia tự bao giờ rồi, ví dụ năm ngàn năm về trước hoặc năm ngàn năm về sau".
Vĩnh biệt Thái Thanh, giọng hát từ cõi Thiên Thai đi qua nhiều kiếp người!