Nỗi buồn nhà Gươl "thôn Phú Mưa" ở Quảng Nam

Hôm nay, trở lại thôn Phú Mưa (tên thôn cũ), Ra Lang (tên thôn mới), thuộc xã Jơ Ngây, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam, chúng tôi thật ngỡ ngàng khi nhìn cảnh nhà Gươl đang hư hỏng nặng. Mái lá nhiều nơi trống huơ trống hoác, mặc cho mưa nắng giội vào làm hư hỏng giàn gỗ và các vật dụng khác.

Cách đây 5 năm, già làng Alăng Chúc cho hay, được quan tâm, ủng hộ của các cấp, các ngành, người dân phối hợp với Ban Nhân dân thôn làm nhà Gươl này với tiền của và công lao rất lớn của Nhà nước và dân làng. Nhà Gươl là tiết chế văn hoá, là linh hồn của buôn làng. 

Qua việc xây dựng nhà Gươl, các nghệ nhân Cơ Tu truyền lại nghệ thuật trang trí nhà Gươl cho lớp trẻ, để sau này còn biết mà phát huy. Ngoài ra, đây là nơi tuyên truyền chủ trương đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước ta đến trực tiếp với đồng bào.

Theo già Bnướch Bam (68 tuổi), hội viên CCB thôn Ra Lang cho hay, nhà Gươl này làm theo thiết kế nguyên mẫu nhà Gươl truyền thống của đồng bào Cơ Tu. Ngôi nhà có hình bầu dục, có 8 cây cột vừa và 1 cây cột chính rất to ở giữa, mái lợp bằng lá cọ.

Trên xà ngang trang trí nhiều con vật đã đi vào nếp sống của bà con như: trăn, rắn, kỳ đà... cùng nhiều "hoa văn hoạ tiết" truyền thống của dân tộc Cơ Tu. Ngoài ra, có hàng vài chục bằng khen, giấy khen của cán bộ và nhân dân thôn Phú Mưa đang treo trên vách. 

Đó là những chứng tích ghi lại công lao của Ban Nhân dân thôn, các đoàn thể và người dân qua nhiều năm xây dựng phong trào của thôn ngày thêm phát triển.

Ông Bnướch Bam cũng cho hay, năm 2019, 3 thôn Phú Mưa, Bờ Rùa, Cơ Loò sát nhập lại thành thôn mới mang tên thôn Ra Lang. Hiện nay, nói về nhà Gươl, thì thôn cũ Cơ Loò còn nhà nguyên nhà Gươl, thôn cũ Bờ Rùa đã tháo dỡ nhà Gươl và thôn cũ Phú Mưa thì nhà Gươl đang hư hỏng nặng.

Hôm nay, trở lại thôn Ra Lang, chúng tôi thật ngỡ ngàng khi nhìn cảnh nhà Gươl đang hư hỏng nặng. Bậc thang gỗ đã bị mục nát không còn nữa, mái lá nhiều nơi trống huơ trống hoác, mặc cho mưa nắng giội vào làm hư hỏng giàn gỗ tốt, các "hoa văn họa tiết", bằng khen, giấy khen cái còn, cái rách, cái mờ chữ vì "trơ gan" cùng mưa nắng.

Tình trạng nhà Gươl thôn Phú Mưa hư hỏng đã lâu, bà con mong chính quyền các cấp, các ngành chức năng quan tâm hỗ trợ cùng với nội lực của dân làng sớm có kế hoạch tu sửa trước khi nhà Gươl nầy hư hỏng nặng. 

Còn nếu sau khi sát nhập các thôn cũ, xét thấy nhà Gươl nầy "thừa" và đang hư hỏng nặng địa phương cần phải "thanh lý" tài sản chung của người dân nhằm không để vậy ngày thêm hư hỏng. Nhất là sắp vào mùa mưa bão 2020, nhà Gươl có thể ngã, sập bất cứ lúc nào, có thể gây ra tai nạn không đáng có cho người dân.