Gặp “mẫu hậu”... ngành quân nhu

Nhưng ít ai biết rằng, dưới sự chỉ huy của "anh cả" Võ Nguyên Giáp - những người phụ nữ dân tộc Dao lại chính là những người đầu tiên khai sinh ra ngành quân nhu.

Bí mật nấu cơm cho bộ đội

Cụ Bàn Thị Chủ, dân tộc Dao, ở xóm Pù Mìn, xã Hoa Thám, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng năm nay đã 96 tuổi. Cụ vẫn tự ăn, tự sinh hoạt, chỉ có điều đôi mắt cụ đã kém quá không còn nhìn rõ được đường nữa để mà đi. Ông Võ Hồng Nam con trai Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã mời cụ Chủ xuống Hà Nội khám bệnh, với mong muốn sẽ thay thủy tinh thể để tìm lại ánh sáng cho đôi mắt của người mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp mỗi lần gặp đều gọi bằng cái tên thân mật… "hoa khôi" tổ nấu cơm.

Mặc dù đã cao tuổi nhưng cụ Chủ vẫn nhớ như in những công việc của mình, khi nhận nhiệm vụ nấu cơm cho bộ đội của anh Văn. Cụ cho biết, cụ sinh năm 1925, mồ côi cha từ lúc 2 tuổi. Cụ ở với mẹ và 4 chị em gái.

Từ nhỏ, cô bé Chủ đã thể hiện là người nhanh nhẹn nhất trong 5 chị em, nên đến năm 16 tuổi, cô được chọn vào đội hậu cần nuôi quân cho Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân.

"Lúc đó nhà nghèo lắm, dân quanh vùng cũng nghèo, quanh năm chỉ trồng cây lúa, cây ngô. Nhưng khi nghe tin có bộ đội về bản, bà con vui mừng và cố gắng tăng gia sản xuất để lấy lương thực nuôi bộ đội. Sợ bộ đội đói không đánh được giặc, bà con hăng hái góp ngô, gạo, vào rừng hái rau cho bộ đội ăn; thỉnh thoảng tăng gia thêm ít thịt tươi hay quả trứng…" - cụ nói.

Để bảo đảm sức khỏe cho bộ đội, đội hậu cần ngay lập tức ra đời, trong đó có nhóm vận động. Nhóm vận động được lập ra để kêu gọi nhân dân trong vùng quyên góp lương thực, thực phẩm nuôi bộ đội. Chỉ những ai trong nhóm mới được vận động lương thực của nhân dân và chỉ thành viên trong nhóm kêu gọi, nhân dân mới cho.

Tuy nhiên, để đề phòng việt gian, nhóm phải vận động khéo, chọn những gia đình yêu nước và tin tưởng được. Lương thực, thực phẩm vận động được gồm gạo, ngô, trứng, rau xanh, thi thoảng được ít thịt.

Vận động để có được lương thực, thực phẩm đã khó; khâu chế biến và đưa cơm đến tay bộ đội còn khó khăn hơn.

Khi nấu cơm, để không bị phát hiện, tổ nấu ăn phải bố trí nhiều vòng canh từ bên ngoài. Những hôm không có gạo hoặc khó khăn trong quá trình đưa cơm cho bộ đội, tổ hậu cần sẽ làm lương khô, bánh ngô.

"Ngày đó, đội hậu cần có khoảng 10 người, trong đó chia ra một đội đưa cơm, một đội canh gác. Để tránh bị phát hiện, đội chỉ được đưa cơm buổi tối. Cũng rất may là cả đội không ai bị bắt. Có lúc bị phát hiện, tất cả đều dựa vào các lối mòn mà trốn thoát. Biết rằng, khi bị địch bắt, chắc chắn sẽ bị giết, nhưng cả đội không hề sợ. Điều đáng lo nhất là bộ đội không có cái ăn, đói không đủ sức đánh được giặc" - cụ Chủ kể.

Tình cảm ấy đã tiếp thêm động lực để các chiến sĩ đánh giặc và làm nên những chiến thắng vang dội trong trận Phai Khắt, tiếp sau đó là trận Nà Ngần, mở ra một chương mới cho lịch sử cách mạng Việt Nam.

"Lúc ấy, chúng tôi chỉ biết nấu và đưa cơm cho bộ đội và những người tuyên truyền giác ngộ cách mạng cho nhân dân, trong đó có anh Văn. Mãi về sau tôi mới biết, anh Văn chính là Đại tướng Võ Nguyên Giáp" - cụ Chủ xúc động cho biết.

Năm 1994, khi biết Đại tướng Võ Nguyên Giáp về thăm Di tích khu rừng Trần Hưng Đạo, cụ Chủ mừng lắm, mất ăn, mất ngủ mong ngóng gặp Đại tướng.

Cụ cũng chuẩn bị cơm lam, mật ong rừng, hoa quả để đến gặp Đại tướng. Đại tướng Võ Nguyên Giáp biết được liền nói: "Đây là "hoa hậu" của Đội hậu cần đấy, mời bà vào đi".

Sau này, khi nghe tin Đại tướng mất, cụ buồn và khóc nhiều lắm. Lúc đó, lãnh đạo huyện Nguyên Bình có bố trí đi viếng Đại tướng. Do sức khỏe yếu cụ không đi được, cụ cử con dâu đại diện gia đình xuống dâng hương.

Chuyến thăm ngày 16/10 vừa qua, là lần đầu tiên cụ tới nhà của Đại tướng. Cụ nhờ đứa cháu nội thắp hương hộ mình trên ban thờ Đại tướng. Rồi cụ Chủ đứng lặng trước ban thờ, rưng rưng nước mắt. Cụ vẫn gọi Đại tướng bằng một từ thân mật… "anh Cả".

"Chúng tôi gọi cụ là… mẫu hậu"

Được tin có cụ Chủ - người còn sống duy nhất trong tổ nấu cơm phục vụ cho Đội Việt Nam tuyên truyền Giải phóng quân xuống khám bệnh và thắp hương Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Thiếu tướng Phạm Tiến Luật - nguyên Cục trưởng Cục Quân nhu - Tổng cục Hậu cần cũng đến hỏi thăm sức khỏe của cụ Chủ. Ông chia sẻ với chúng tôi: Sau này, được phục vụ quân đội chính quy hiện đại, tuy có những khó khăn nhất định, nhưng so với công lao của những người dân yêu nước Cao Bằng thì không thấm vào đâu.

"Chúng tôi luôn ghi nhớ công ơn của những người gây dựng lên ngành quân nhu như ngày hôm nay. Chúng tôi coi họ là những "mẫu hậu" của ngành quân nhu, và rất lấy làm vui mừng, tự hào khi được gặp gỡ, chia sẻ để bồi đắp thêm tinh thần yêu nước từ các bậc tiền bối" - Thiếu tướng Luật nói.

Là cháu đích tôn của cụ Chủ, anh Bàn Tuấn Khánh hiện đang là Bí thư đoàn xã Hoa Thám, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng chia sẻ: "Bà nội tôi là lão thành cách mạng nên được chính quyền địa phương quan tâm lắm. Bà tôi luôn động viên con cháu phải tích cực làm việc, học tập để sao cho xứng đáng với truyền thống gia đình và sự tin tưởng của cách mạng dành cho nhân dân Cao Bằng".

Ông Võ Hồng Nam - con trai Đại tướng Võ Nguyên Giáp, cho biết: "Gia đình tôi cùng các con cháu rất xúc động mỗi khi được gặp gỡ, chăm lo, tri ân những người đã cùng ba tôi chiến đấu và hoạt đông cách mạng.

Không chỉ đón mọi người về với gia đình mình, thắp hương cho ba tôi mà chúng tôi còn thường xuyên tới thăm hỏi những người cùng ba tôi chiến đấu, những người có công với cách mạng.

Và cụ Chủ cũng là một người có sự thân thiết lâu bền đối với gia đình tôi".