Thống kê giật mình chuyển đổi số giáo dục, thầy cô trò còn "mò mẫm"

Cuộc cách mạng kỹ thuật số đã chạm đến gần như mọi khía cạnh trong cuộc sống của chúng ta. Thống kê gần đây cho thấy, hơn 50% tổng số lượt truy cập internet trên thế giới là từ điện thoại di động. Hơn bốn tỷ người trên toàn cầu đang sử dụng Internet. Mức độ kết nối này đã ảnh hưởng đến cách mọi người tương tác với những người khác, nhận tin tức theo dõi và nhìn thế giới xung quanh họ.

Do đó, không có gì lạ khi những xu hướng chuyển đổi số này cũng đã và đang tác động sâu sắc đến ngành giáo dục. Từ các nhà giáo dục tiểu học đến những người ở giáo dục đại học, việc chuyển đổi kỹ thuật số đã ảnh hưởng đến các lớp học và cách những giáo viên này tiếp cận học sinh của họ. Những thay đổi này đã được đẩy nhanh bởi đại dịch Covid-19, khiến nhiều trường học ở vô số quốc gia trên thế giới phải đóng cửa. Trong nỗ lực giúp học sinh tiếp tục học tập, nhiều trường học và giáo viên đã chuyển sang sử dụng công nghệ để giúp họ thu hẹp khoảng cách.

Tuy nhiên, việc sử dụng cách học trực tuyến chỉ là một cách mà công nghệ kỹ thuật số và những tiến bộ đã tác động đến sinh viên và xu hướng trong lớp học. Những người muốn tìm hiểu thêm về cách công nghệ đã thay đổi việc học và những lợi ích mà một số thay đổi này có thể mang lại cho giáo viên và học sinh như thế nào thì nên đọc tiếp bài viết này. Chúng tôi sẽ đề cập đến 5 xu hướng kỹ thuật số hàng đầu mà chúng tôi đã thấy đang nổi lên khi các trường học bắt đầu nắm lấy sức mạnh của Internet trong môi trường học đường.

1. Cải thiện khả năng tiếp cận và truy cập

Một trong những xu hướng chuyển đổi kỹ thuật số truyền cảm hứng nhất có thể nhìn thấy trong giáo dục đó là khả năng tiếp cận trường học, bài học và thậm chí các chương trình cấp bằng được cải thiện cho sinh viên, học sinh ở mọi lứa tuổi. 

Những học sinh khiếm khuyết có thể bị cản trở khả năng tiếp cận một số loại thông tin và điều này cho  thấy rằng, công nghệ có thể đi một chặng đường dài trong việc xóa bỏ những rào cản này. Ví dụ, các chương trình chuyển văn bản thành giọng nói và các chương trình phiên âm nội dung được đọc chính tả có thể giúp cải thiện khả năng của tất cả học sinh trong việc tiếp cận thông tin được trình bày qua các hình thức tối ưu khác nhau. Những người gặp khó khăn về tiếp nhận hình ảnh hoặc âm thanh, cũng như khiếm khuyết về khả năng đọc đều có thể hưởng lợi từ các loại công nghệ cho phép họ học và lấy bằng dễ dàng.

2. Phương pháp học tập được cá nhân hóa

Các phương pháp học tập được cá nhân hóa cũng là một thành phần quan trọng của cuộc cách mạng giáo dục kỹ thuật số. Thay vì cố gắng đưa tất cả mọi người vào cùng một "khuôn mẫu", thì nhiều trường học và chương trình đã bắt đầu nhận ra giá trị của việc đưa ra các giải pháp thích ứng cho học sinh dựa trên điểm mạnh và điểm yếu của chính họ.

Các phương pháp học tập được cá nhân hóa mang lại một số lợi ích cho sinh viên và các tổ chức học tập. Khi học sinh được phép học theo cách phù hợp nhất với cách tiếp cận học tập của chính mình, điều đó sẽ giúp họ tiếp thu và lưu giữ thông tin quan trọng; cá nhân hóa trao quyền cho họ để tiến lên trong chặng đưởng giáo dục.

3. Thực tế ảo

Thực tế ảo ngày càng trở thành một thành phần quan trọng của công nghệ trên tất cả các lĩnh vực. Mặc dù ban đầu nó được sử dụng như một hình thức giải trí, nó cũng đã thu hút sự chú ý vì tiềm năng của nó trong các chuỗi đào tạo hoặc thậm chí là mua sắm.

Trong thế giới giáo dục, thực tế ảo có thể cung cấp cho sinh viên cơ hội 'trải nghiệm' tài liệu họ học trước khi thực sự chuyển sang các ứng dụng trong thế giới thực. Ví dụ, trong ngành khách sạn, sinh viên có thể tận mắt chứng kiến các môi trường làm việc tiềm năng khác nhau, cảm thấy như thể họ đang ở trong tình huống cần phục vụ khách hàng và được đào tạo mang lại kinh nghiệm thực tế mà không cần rời khỏi lớp học.

Điều này có thể giúp học sinh cảm thấy thoải mái hơn và chuẩn bị tốt hơn cho sự nghiệp tương lai và việc hoàn thành chương trình học của mình.

4. Cơ hội học tập dựa trên công nghệ đám mây

Công nghệ Đám mây cung cấp cho sinh viên và giáo viên cơ hội kết nối hầu như từ mọi nơi. Họ có thể sử dụng các loại ứng dụng này khi đang ngồi trên giảng đường trực tiếp, từ nhà, hoặc thậm chí là nửa vòng trái đất. Khi đại dịch xảy ra, nó chỉ làm tăng tiềm năng cho các loại ứng dụng này. Các giáo viên bắt đầu sử dụng nhiều nền tảng khác nhau để lưu trữ các bài giảng và đăng video cho sinh viên nhằm giúp họ theo kịp tiến độ học vấn của mình mặc dù không thể gặp trực tiếp.

Những nền tảng này cung cấp một loạt các cơ hội. Chúng cho phép truyền trực tuyến các bài giảng, do đó làm cho các lớp học trực tuyến trở nên khả thi và tương tác tốt hơn. Sinh viên cũng có thể sử dụng nhiều ứng dụng để nộp bài tập, theo dõi âm tiết của họ, và thậm chí kết nối và tham gia với những người khác trong lớp của họ. Các nền tảng đám mây có thể được sử dụng để chia thành các nhóm nhỏ hơn để sinh viên có thể cộng tác với nhau trong các dự án và bài tập.

5. Kết hợp Internet of Things vào môi trường học đường

IoT là hạ tầng cơ sở toàn cầu phục vụ cho xã hội thông tin, hỗ trợ các dịch vụ (điện toán) chuyên sâu thông qua các vật thể (cả thực lẫn ảo) được kết nối với nhau nhờ vào công nghệ thông tin và truyền thông hiện hữu được tích hợp.

Trong thời đại của các thiết bị 'thông minh', Internet of Things hay IoT có thể được tìm thấy với mức độ ngày càng phổ biến trong cuộc sống của chúng ta. Không chỉ đơn thuần chỉ là những chiếc điện thoại thông minh, công nghệ giúp ích mọi thứ từ phích cắm, ổ cắm cho đến những chiếc điều khiển từ xa trở nên "thông minh" hơn. Trong giáo dục, xu hướng này đã bắt đầu giúp kết nối các trường học và học sinh theo một cách hoàn toàn mới.

IoT có thể mang lại lợi ích cho giáo dục bằng cách giúp các trường học cải thiện các tính năng an ninh và tiện nghi, trong khi vẫn có thể kiểm soát được chi phí, đồng thời đem đến trải nghiệm học tập tốt nhất cho sinh viên.

IoT cũng có thể giúp trường học duy trì kết nối với học sinh, giúp học viên có thể theo dõi tốt hơn tiến độ học tập của mình. Theo dõi học sinh cũng giúp cho các giáo viên biết được khi nào có học viên nghỉ.

Hành trình Chuyển Đổi Số trong ngành Giáo Dục Việt Nam

Năm 2020, Thủ tướng chính phủ đã ký quyết định phê duyệt "Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030" trong đó Giáo dục là một trong những lĩnh vực cần được ưu tiên thực hiện chuyển đổi số trước tiên, bởi giáo dục là một lĩnh vực có tác động xã hội liên quan trực tiếp và hàng ngày tới người dân. Giáo dục được chuyển đổi số thành công sẽ giúp thay đổi nhận thức con người một cách nhanh nhất, mang lại hiệu quả, tiết kiệm chi phí cho nhiều hoạt động trong đời sống – xã hội, đồng thời, tạo động lực chuyển đổi số cho các ngành nghề khác.

Hàng loạt chính sách thúc đẩy chuyển đổi số giáo dục được ban hành dần hoàn thiện hành lang pháp lý, như các quy định ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, vận hành, giảng dạy; tổ chức đào tạo trực tuyến, hình thành các quy chế đào tạo từ xa trình độ đài học, sau đại học; hay đưa ra các quy định về quản lý, vận hành sử dụng hệ thống cơ sở dữ liệu toàn ngành … 

Công tác chuyển đổi số trong ngành tập trung vào ba mảng chính thông qua: Công tác giảng dạy như đào tạo e-learning, đào tạo qua thực tế ảo; Quản lý giáo dục như quản lý trương học, tài sản, tra cứu thông tin…; Vận hành và quản lý doanh nghiệp giáo dục.

Với những chính sách khuyến khích và thúc đẩy, toàn ngành đã và đang triển khai số hóa, xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung từ Trung ương đến địa phương. Ngành giáo dục đã hoàn tất số hóa và gắn mã định danh dữ liệu cho hơn 53.000 cơ sở giáo dục đào tạo, 1,4 triệu giáo viên và 24 triệu học sinh, sinh viên. 

Giáo viên được huy động tham gia và đóng góp chia sẻ học liệu vào kho học liệu số dùng chung cho toàn ngành, mở rộng Hệ tri thức Việt với khoảng 5.000 bài giảng điện tử e-learning chất lượng, kho luận án tiến sĩ với gần 7.500 luận văn, ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm lên đến trên 35.000 câu hỏi, cùng với khoảng 2.000 video bài giảng trên truyền hình, 200 thí nghiệm ảo…

Tuy nhiên, trong bức tranh chuyển đổi số chung toàn ngành, nhiều tổ chức giáo dục, trường học mới chỉ thực hiện triển khai rời rạc một số những ứng dụng vào hoạt động và cho rằng, mình đã chuyển đổi số. Điều này là chưa chính xác bởi đây mới chỉ là các hoạt động khai phá bước đầu. Để chuyển đổi số toàn diện, công nghệ sẽ cần được tích hợp và kết nối một cách tổng thể trong những quy trình kinh doanh và vận hành, làm chuyển đổi mô hình tổ chức, đồng thời, sẽ có những thay đổi về tư duy nhận thức từ mỗi cá nhân trong ngành, hướng tới sự chủ động thực hiện các hoạt động đào tạo, vận hành hay quản lý hiệu quả hơn.

Khó khăn còn tồn tại trên hành trình chuyển đổi số ngành giáo dục

Trên chặng đường thực hiện chuyển đổi số, ngành giáo dục cũng đang phải đối mặt với một số những khó khăn còn tồn đọng như cơ sở vật chất, hạ tầng mạng, trang thiết bị, dịch vụ, đường truyền internet… còn thiếu, lạc hậu, chưa đồng bộ, hay nhiều cơ sở còn chưa đáp ứng được yêu cầu tối thiểu để phục vụ cho chuyển đổi số. 

Việc tiếp tục mở rộng và phát triển kho học liệu ngành đòi hỏi sự đầu tư lớn về nguồn lực, từ bao gồm cả nhân lực quản lý cũng như nhân lực triển khai thực hiện, đến đầu tư về tài chính, để đảm bảo tiến độ triển khai số hóa. Đặc biệt việc xây dựng kho học liệu số này cần phải có một kế hoạch cụ thể và đồng bộ tại mọi cấp thực hiện, tránh việc phát triển tự phát dẫn đến tốn thời gian, lãng phí công sức và tài chính.

Giải pháp nào cho hành trình Chuyển Đổi Số ngành Giáo Dục?

Hiện nay, có nhiều giải pháp đã được đưa ra để ứng dụng cho quá trình chuyển đổi số trong ngành giáo dục, trong đó, một số giải pháp chính đang được hướng đến có thể kể đến như:

•           Triển khai áp dụng mô hình giáo dục tích hợp khoa học – công nghệ – kỹ thuật – toán học và nghệ thuật, kinh doanh, doanh nghiệp (giáo dục STEM/STEAM/STEAME) vào trong chương trình đào tạo.

•           Đào tạo kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin, đảm bảo an toàn thông tin tại các cấp học.

•           Thực hiện đào tạo, tập huấn hướng nghiệp để học sinh, sinh viên cũng như giáo viên hay các cán bộ trong trường học, tổ chức giáo dục có các kỹ năng sẵn sàng cho môi trường số.

•           Cung cấp các khóa học đại trà trực tuyến mở (MOOCS) cho tất cả người dân, nhằm nâng cao khả năng tiếp cận giáo dục nhờ công nghệ số, đào tạo nâng cao kỹ năng số.

•           Ứng dụng công nghệ số để có thể thực hiện giao và tự đánh giá bài tập về nhà, cũng như kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh trước khi đến lớp.

•           Ứng dụng công nghệ phục vụ giáo dục hướng tới cá nhân hóa cho từng đối tượng.