Bình Định: Bất ngờ xuất hiện bệnh khảm lá sắn, nông dân “thấp thỏm”

Bệnh khảm lá sắn lan rộng

Những năm qua, cây sắn ở tỉnh Bình Định thường xuyên bị bệnh khảm lá sắn tấn công, gây thiệt hại cho nông dân.

Trong năm 2021, theo thống kê của ngành chức năng, tính đến đầu tháng 6, trên địa bàn Bình Định đã có 364ha sắn bị bệnh khảm lá, tập trung ở các huyện Vĩnh Thạnh, Tây Sơn, Phù Cát, Vân Canh và TX.Hoài Nhơn, trong đó có một số diện tích bị bệnh nặng.

Bệnh khảm lá sắn ở Bình Định đang lây lan rất nhanh qua môi giới truyền bệnh là bọ phấn trắng và qua hom giống.

Theo dự báo của Sở NNPTNT Bình Định, trong thời gian tới, bệnh khảm lá sắn sẽ tiếp tục lây lan, gia tăng cả diện tích và tỷ lệ gây hại.

Gia đình nông dân Đinh Văn Châu (xã Canh Hòa, huyện Vân Canh) trồng giống sắn KM94 trên diện tích 2.000 m2 từ đầu năm đến nay.

Hiện cây đang trong giai đoạn hình thành và phát triển củ. Tuy nhiên hơn một nửa diện tích sắn đã bị bệnh khảm lá.

Theo anh Châu, những năm trước bệnh khảm lá cũng xuất hiện trên cây sắn nhưng chỉ ở một vài cây nhưng năm nay bệnh xuất hiện nhiều. Anh đang lo lắng khi thu hoạch, cây sắn cho năng suất thấp hơn mọi năm và hàm lượng tinh bột trong củ ít hơn thông thường.

Huyện miền núi Vân Canh có tổng diện tích sắn trên 600ha nhưng bệnh khảm lá đã tấn công đến 25% tổng diện tích. Diện tích sắn bị bệnh này tập trung ở các xã Canh Hòa, Canh Hiệp, Canh Thuận và thị trấn Vân Canh.

Ông Nguyễn Minh Thành - Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Vân Canh cho hay: "Bệnh khảm lá sắn xuất hiện tại địa phương với tỷ lệ khá cao. Những nơi bị nặng sẽ ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng của củ sắn. Hàm lượng tinh bột thấp được các nhà máy thu mua giá rẻ hơn".

TX.Hoài Nhơn là địa phương hiện đang trồng đến 1.800ha sắn, trong 2 tháng gần đây, nhiều diện tích sắn trên địa bàn bị bệnh khảm lá nặng.

Bà Trương Thị Thý Ức - Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp TX.Hoài Nhơn cho biết, cộng dồn nhiều đợt kiểm tra, đến nay thống kê trên địa bàn đã có hàng trăm ha sắn bị bệnh khảm lá.

"Hiện có nhiều ruộng sắn trên địa bàn nhìn thảm lắm, cây lùn tịt không phát triển nổi. Mấy năm trước bệnh khảm lá sắn cũng có xảy ra nhưng tỷ lệ gây hại ít thôi, chứ không nặng như năm nay, có lẽ do thời tiết năm nay nắng nóng gay gắt kéo dài nên bệnh khảm lá sắn phát sinh mạnh", bà Ức chia sẻ.

Cũng theo bà Ức, cây sắn ở TX.Hoài Nhơn hầu hết được trồng giống KM94 và KM196, đây là những giống sắn bà con đã đưa vào sản xuất từ rất lâu.

Ban đầu, 2 giống sắn nói trên không phát sinh bệnh khảm lá nhưng về sau này, do giống đã thoái hóa nên bị bệnh xâm nhập. Ban đầu bệnh nhẹ, càng về sau càng tăng dần cả về diện tích nhiễm bệnh lẫn tỷ lệ gây hại.

"Những diện tích sắn đã nhiễm bệnh nặng hiện bà con bỏ mặc, không chăm sóc nữa, bởi nhìn cây sắn thấy phát ớn thì chắc chắn không cho củ. Những diện tích chưa nhiễm bệnh thì ngành chức năng hướng dẫn bà con tích cực chăm sóc theo hướng dẫn của Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh để cứu được phần nào cứu", bà Ức bộc bạch.

Những khuyến cáo cho nông dân

Trong khi đó, tại huyện Phù Cát, cây sắn là cây trồng chính của nông dân, chỉ đứng sau cây lúa và đậu phộng (lạc) với diện tích canh tác hàng năm lên đến 3.500-3.600ha, tập trung tại các xã Cát Sơn, Cát Hiệp, Cát Lâm, Cát Trinh và Cát Hanh. 100% diện tích sắn ở huyện Phù Cát đều sử dụng giống KM94.

Theo ông Lương Văn Khoa - Phó Trưởng phòng NNPTNT huyện Phù Cát, hiện nhiều diện tích sắn ở địa phương này đang bị bệnh khảm lá tấn công mạnh.

"Bệnh khảm lá sắn là do vi rút gây ra nên rất khó trị, chỉ khi thay thế giống thì may ra mới ngăn chặn được bệnh này", ông Khoa nói.

Theo ông Kiều Văn Cang - Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Trồng trọt và BVTV Bình Định, hiện chưa có thuốc điều trị bệnh khảm lá sắn.

Về giải pháp phòng bệnh khảm lá sắn, ngành chức năng hướng dẫn nông dân không vận chuyển thân, lá sắn ra khỏi nơi nhiễm bệnh; kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển thân, lá sắn trên địa bàn cũng như vận chuyển từ nơi khác đến.

Tuyệt đối không trồng giống HLS11, bởi đây là giống sắn ngoài cơ cấu, bị nhiễm bệnh nặng. Không lấy những cây sắn bị nhiễm bệnh để làm giống, chỉ chọn hom giống từ những ruộng sắn khỏe mạnh, sạch bệnh để trồng.

Còn đối với diện tích sắn đã nhiễm bệnh, trong quá trình làm cỏ, bón phân cần hạn chế tạo vết thương cho cây sắn, vì vi rút có khả năng lây lan từ cây bệnh sang cây khỏe qua các vết thương do dụng cụ làm vườn gây ra.

Không trồng sắn hoặc cây ký chủ của bọ phấn, ví như cây cà chua, cà pháo, bầu bí, ớt… ở những vùng sắn đã bị bệnh khảm lá ít nhất 1 vụ.

"Ngoài ra, nông dân cần phòng trừ môi giới truyền bệnh là bọ phấn trắng bằng cách sử dụng bẫy dính vàng treo trên các cọc tre hoặc gỗcao hơn ngọn cây sắn khoảng 20-30cm để thu hút bọ phấn. Khi sử dụng bẫy phải thường xuyên kiểm tra, thay bẫy mới, để phát huy hiệu quả nếu bẫy cũ đã dính nhiều bọ phấn, côn trùng khác", ông Cang khuyến cáo.

Chi cục Trồng trọt và BVTV Bình Định cho biết, Sở NNPTNT Bình Định vừa có văn bản "đặt hàng" Sở KHCN, ngoài ra UBND tỉnh Bình Định cũng đã phê duyệt bổ sung nhiệm vụ ngành KHCN cấp tỉnh thực hiện trong năm 2021 với đề tài "Nghiên cứu hoàn thiện quy trình và thiết lập hệ thống nhân nhanh giống sắn sạch bệnh khảm lá bằng phương pháp nhân chồi".

"Việc thực hiện đề án này là cần thiết, nhằm giải quyết vấn đề cấp bách về giống sắn thay thế, bổ sung kịp thời vào các biện pháp xử lý phòng trừ bệnh khảm lá trên cây sắn, phù hợp với chủ trương của UBND tỉnh về việc tăng cường công tác phòng, chống bệnh khảm lá sắn", ông Cang khẳng định.