Bài học du lịch sinh thái tại đảo Phi Phi, Thái Lan

Hai năm qua, nhiều nơi trên thế giới, ngành du lịch gần như "đóng băng" vì đại dịch Covid-19 . Mới đây, biến chủng Omicron cũng khiến cho một số địa điểm mới mở cửa buộc phải quay trở lại với những biện pháp ngăn chặn dịch bệnh.

Mặc dù vậy, trong làn nước biển xanh ngắt, bao quanh hòn đảo Phi Phi bình dị của Thái Lan, các hoạt động du lịch, giải trí của họ đang dần dần phục hồi.

Hòn đảo này nổi tiếng qua bộ phim "The beach" của tài tử Leonardo DiCaprio. Thái Lan hy vọng đưa Phi Phi trở thành hình mẫu tiêu chuẩn cho mô hình du lịch mới bền vững. Đây được cho là động thái mới khi Thái Lan mở cửa đón du khách khách sau khi Covid-19 sau một thời gian dài ngừng hoạt động.

Gần một hòn đảo san hô, chỉ cách Vịnh Maya vài km - vịnh nhỏ mang tính biểu tượng được bao quanh bởi những vách đá cao chót vót, từng là thiên đường bãi biển trong bộ phim của DiCaprio - nhà sinh vật học biển Kullawit Limchularat lặn qua 8m nước trong vắt và cẩn thận thả đi một con cá mập tre.

Nhiệm vụ của anh ấy là khôi phục lại các rạn san hô sau nhiều năm bị thiệt hại do lượng du khách nhiều tới mức không thể kiểm soát. Một cuộc khủng hoảng khiến các nhà chức trách buộc phải đóng cửa Vịnh Maya vào năm 2018. Năm con cá mập tre dải nâu nhỏ được thả tự do, thân hình vằn vện và đuôi dài nhấp nháy trên mặt nước.

Nhưng sau khi được nuôi nhốt, chúng không muốn bơi ra ngoài giữa các loài cá hề, cá nhồng và rùa. Ông Kullawit, người đang làm việc trong dự án với Trung tâm Sinh vật biển Phuket, cho biết: "Chúng cần thời gian để thích nghi. Mục đích là một khi chúng trưởng thành, chúng sẽ ở lại và sinh sản ở đây để giúp tái tạo loài."

Thảm họa sinh thái vì du lịch

Trước đại dịch, Vườn Quốc gia Phi Phi, với những bãi cát trắng và rạn san hô, đã thu hút hơn hai triệu du khách mỗi năm. Cho đến khi nó bị đóng cửa, vẻ đẹp rực rỡ của Vịnh Maya và sự nổi tiếng từ bộ phim của Hollywood đã thu hút tới 6.000 người mỗi ngày đến bãi biển hẹp dài 250 mét này.

Không thể tránh khỏi, quá nhiều người đến trên những chiếc thuyền máy ồn ào, ô nhiễm và không kiểm soát số lượng đã có tác động rất lớn đến hệ sinh thái tuyệt đẹp của khu vực.

Tiến sĩ Thon Thamrongnawasawat thuộc Đại học Kasetsart ở Bangkok cho biết: "Độ phủ san hô đã giảm hơn 60% chỉ trong hơn 10 năm".

Ngay từ năm 2018, Tiến sĩ Thon đã lên tiếng báo động và thúc đẩy nhà chức trách đóng cửa một phần vịnh. Sau đó, đại dịch Covid-19 tấn công toàn cầu khiến số lượng du khách giảm xuống gần như bằng không khi Thái Lan áp dụng các quy tắc du lịch khắc nghiệt, đặt toàn bộ quần đảo vào tình trạng hồi phục một cách bắt buộc. Kết quả là hàng chục con cá mập đầu đen, rùa xanh và đồi mồi đã quay trở lại.

Cá mập voi, loài cá lớn nhất thế giới được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) xếp vào danh sách có nguy cơ tuyệt chủng, đã được phát hiện ở ngoài khơi bờ biển.

Tiến sĩ Thon cho biết: "Mọi thứ đều cho thấy rằng chúng đang sinh sôi, đặc biệt là giữa các loài cá mập, chúng đặc biệt thích các vùng nước yên tĩnh.

Đối với san hô, hơn 40% tàn tích được trồng lại ở Vịnh Maya vẫn còn sống sót, một con số rất khả quan có được nhờ sự vắng bóng của du khách. Tuy nhiên, quá trình phục hồi sẽ diễn ra rất chậm, cần ít nhất hai thập kỷ để khôi phục rạn san hô".

Hình mẫu du lịch mới

Phi Phi đang dần phục hồi hoạt động du lịch, hiện tại vẫn chủ yếu là khách du lịch bản địa, nhưng người nước ngoài đang quay trở lại khi Thái Lan nới lỏng các quy tắc đối với du khách và Vịnh Maya sẽ mở cửa trở lại vào ngày 1/1/2022.

Chính phủ cho biết họ muốn thay đổi dần cách làm du lịch đại chúng theo chủ nghĩa khoái lạc của Thái Lan, với Bộ trưởng Du lịch Phiphat Ratchakitprakarn nói rằng trọng tâm sẽ là "khách du lịch cao cấp, thay vì nhắm tới số lượng lớn du khách như trước".

Về phía Phi Phi, giám đốc vườn quốc gia Pramote Kaewnam khẳng định những sai lầm trong quá khứ sẽ không lặp lại. Thuyền sẽ không còn được phép neo đậu gần bãi biển, thay vào đó sẽ đưa khách du lịch xuống một cầu tàu cách xa vịnh. Các chuyến tham quan sẽ được giới hạn trong một giờ, với tối đa 300 người mỗi tour.

Ông Pramote nói: "Vịnh Maya từng mang về 60.000 USD mỗi ngày, nhưng khoản thu nhập khổng lồ này không thể so sánh với nguồn tài nguyên thiên nhiên mà chúng ta đã mất đi".

Số lượng du khách sẽ được điều chỉnh trên các địa điểm chính của quần đảo, trong khi các thuyền neo đậu trên các rạn san hô và khách du lịch nếu cho cá ăn sẽ bị phạt 150 đô la Mỹ. Một số du khách nước ngoài đầu tiên quay trở lại khu vực này rất vui với cách tiếp cận mới lạ, độc quyền này.

"Chúng tôi không chỉ đến để lặn trong làn nước màu ngọc lam. Chúng tôi còn muốn giúp đỡ thiên nhiên nới đây. Sẽ thật tuyệt vời nếu hòn đảo yên tĩnh như thế này", Franck, một du khách vừa đến từ Paris, nói.

Các doanh nghiệp địa phương phải đối mặt với thách thức trong việc thích ứng với mô hình mới. Đối với một số người, sự thay đổi được hoan nghênh.

Bà Sirithon Thamrongnawasawat, Phó Chủ tịch phụ trách Bền vững và Phát triển của Singha Estate, cho biết: "Chúng tôi cần doanh thu từ du lịch, nhưng chúng tôi cũng cần hướng dẫn họ trở thành những khách du lịch tốt".

Singha Estate, sở hữu một khách sạn 200 phòng trên đảo và đã xây dựng một trung tâm biển dành riêng cho hệ sinh thái của quần đảo, đang tài trợ cho một số dự án, bao gồm tái trồng san hô và nuôi cá mập tre và cá hề.

Nhưng sự nhiệt tình không được chia sẻ bởi tất cả 2.500 cư dân của quần đảo, nhiều người trong số họ đã xây dựng kế sinh nhai xung quanh du lịch và hy vọng sẽ sớm thấy du khách quay trở lại.

Ông Pailin Naowabutr đã làm việc trên vùng biển của quần đảo trong bảy năm, đưa đón khách du lịch trên chiếc thuyền đuôi dài của mình.

"Trước đại dịch, tôi kiếm được 30 USD mỗi ngày. Kể từ khi không còn khách du lịch vì Covid-19, tôi phải làm rất nhiều công việc lặt vặt với mức lương dưới 10 USD", anh nói với AFP.

Anh đăm chiêu nhìn ra biển về phía Phuket, nước láng giềng lớn hơn nhiều của Phi Phi, nơi từng đón hàng triệu khách du lịch. "Họ sẽ sớm trở lại, mọi người đều muốn đến thăm Phi Phi," anh nói.

Nhưng biến thể Omicron, đã khiến một số quốc gia áp dụng lại các biện pháp hạn chế đi lại, có thể hủy hoại hy vọng của anh, nhưng cũng cho động vật hoang dã trên đảo thêm một chút thời gian để phục hồi.