"Ông trùm" thương mại điện tử Nhật Bản Hiroshi Mikitani và ba câu "thần chú"

Thời thơ ấu và giáo dục

Hiroshi Mikitani sinh năm 1965 ở Kobe, tỉnh Hyogo, Nhật Bản, ông có thể được coi là "con nhà nòi" khi sinh ra trong một gia đình đầy tinh hoa trí thức: Cha của ông là một nhà kinh tế học tên là Ryoichi Mikitani, anh trai Kenichi là giáo sư sinh học ở đại học Tokyo. Hiroshi Mikitani tốt nghiệp đại học Hitotsubashi. Trong giai đoạn từ năm 1991 đến năm 1993, ông được cử đi du học ở Mỹ với khóa học MBA tại đại học Havard. Sau đó ông trở về làm việc cho Ngân hàng Công nghiệp Nhật Bản một vài năm.

Sau đó, ông rời đi để thành lập nhóm tư vấn của riêng mình được gọi là Crimson Group. Hiroshi Mikitani đã nói rằng, sự tàn phá do trận động đất kinh hoàng ở Kobe năm 1995 đã khiến ông nhận ra rằng, ông muốn giúp phục hồi nền kinh tế Nhật Bản, điều này dẫn đến việc ông từ chức tại ngân hàng và quyết định bắt đầu kinh doanh riêng.

Năm 1996, Mikitani bắt đầu mạo hiểm kinh doanh công nghệ cao và bắt đầu xem xét các mô hình kinh doanh khác nhau, và quyết định thành lập một trung tâm mua sắm trực tuyến. Vào thời điểm đó, Netscape đã xuất hiện, Amazon.com mới ra mắt và Google vẫn chưa ra đời.

Đến ngày 7/2/1997, Mikitani cùng một số người bạn của mình lập ra Rakuten với 250.000 USD từ số tiền riêng của chính họ, mà không có bất cứ sự hỗ trợ nào khác về tài chính từ bên ngoài. Rakuten bắt đầu như một thị trường trực tuyến nhỏ với 13 cửa hàng và 6 nhân viên, và kể từ đó đến nay đã phát triển thành "một gã khổng lồ thương mại điện tử". Với kết quả kinh doanh ấn tượng này, Rakuten luôn giữ vững ngôi vị website thương mại điện tử số 1 tại Nhật Bản, đồng thời cũng là một trong những tên tuổi lớn nhất trong lĩnh vực này trên toàn thế giới.

Thực ra, khi nói đến ngành thương mại điện tử thế giới, người ta sẽ nhớ đến 4 cái tên nổi trội gồm: Amazon, eBay, Alibaba và Rakuten. Trong đó, Amazon và eBay là đại diện của phương Tây còn Alibaba và Rakuten là trụ cột của phương Đông. Ở Việt Nam, cái tên Rakuten còn khá xa lạ, thế nhưng ở Nhật Bản, sàn thương mại điện tử này được coi là "gã khổng lồ kín tiếng xứ hoa anh đào". Hiện Rakuten là một trong những hãng thương mại điện tử lớn nhất Nhật Bản.

Diện mạo đầu tiên của Rakuten là trung tâm mua sắm trực tuyến Rakuten Ichiba – ra mắt chính thức vào năm 1997. Vào thời điểm Rakuten được thành lập, hầu hết các trang mua sắm trực tuyến đều được thiết kế dưới dạng catalog trực tuyến và chưa tiếp cận được đông đảo khách hàng. Đội ngũ của Rakuten quyết định bắt đầu từ những bước nhỏ, với nhân lực chỉ gồm sáu nhân viên và 13 cửa hàng. Kế hoạch kinh doanh của Mikitani khi đó đơn giản là tạo cơ hội cho các thương gia nhỏ thành lập các cửa hàng trực tuyến thông qua Rakuten.

Họ phải trả cho Rakuten các khoản phí định kỳ theo tháng kèm các khoản phụ thu trong trường hợp thương gia muốn thực hiện thêm các hoạt động quảng cáo, xúc tiến bán hàng. Tập trung vào việc đa dạng hóa và cung cấp cho khách hàng trải nghiệm mua sắm độc nhất, Rakuten còn tuân thủ chặt chẽ chiến lược trao quyền cho đội thương gia thay vì tự tay quản lý cửa hàng.

Ngày 19/4/2000, Rakuten phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) khi đã nắm giữ 95 triệu lượt xem trang mỗi tháng – giúp Rakuten trở thành một trong những trang mạng mua sắm phổ biến nhất Nhật Bản.

Vào tháng 3/2001, Rakuten ra mắt dịch vụ đặt phòng khách sạn trực tuyến Rakuten Travel. Tháng 9/2004, Rakuten tăng quy mô mảng kinh doanh dịch vụ tài chính với việc thâu tóm công ty tài chính tiêu dùng Aozora Card Co., Ltd, sau đổi tên thành Rakuten Card Co., Ltd. 

Cho đến năm 2010, Mikitani đã thay đổi trọng tâm của Rakuten, khi công ty bắt đầu mở rộng ra bên ngoài Nhật Bản, với việc mua lại các trang thương mại điện tử ở nước ngoài bao gồm Buy.com của Mỹ  với giá 250 triệu USD, từ đây đổi tên thành Rakuten.com, PriceMinister của Pháp và tiếp tục mua các công ty bao gồm cả dịch vụ đặt vé Kobo của Canada (nay là Rakuten Kobo ), trang web hoàn tiền của Hoa Kỳ Ebates (nay là Rakuten Rewards), và ứng dụng nhắn tin Viber có trụ sở tại Síp (nay là Rakuten Viber ), và có cổ phần trong trang web lưu niệm trực tuyến Pinterest và ứng dụng gọi xe Lyft (nơi Mikitani thâu tóm với tư cách là thành viên hội đồng quản trị). Nói tóm lại, Rakuten có các đơn vị kinh doanh bao gồm du lịch, sách điện tử, thẻ tín dụng, mua sắm trực tuyến, ngân hàng và cả đội bóng chày Rakuten Golden Eagles .

Đến năm 2017, công ty Rakuten có hơn 14.000 nhân viên, hơn 42.000 cửa hàng trên trang thương mại điện tử của mình và doanh thu gần 6 tỷ đô la Mỹ, với hơn 100 triệu thành viên tại Nhật Bản.

Bắt đầu từ tháng 3 năm 2010, Mikitani thực hiện một kế hoạch mà ông gọi là "Anh ngữ hóa", biến tiếng Anh trở thành ngôn ngữ chính của Rakuten trong vòng hai năm. Trong khi kế hoạch bị chủ tịch Honda Takanobu Ito bác bỏ là "ngu ngốc" vào năm 2010, Mikitani tin rằng: "Tiếng Anh không phải là một lợi thế nữa - mà đó là một yêu cầu." Ông coi khả năng thông thạo tiếng Anh của công ty Nhật Bản, với các cuộc họp và báo cáo được thực hiện bằng tiếng Anh là một lợi thế mạnh mẽ của công ty trên toàn cầu. Đến năm 2011, sáng kiến Anh ngữ hóa của Mikitani đã được giới thiệu trong một nghiên cứu điển hình của Tạp chí Kinh doanh Harvard.

Ngoài các công ty Mỹ thì Canada, Brazil, Đức, Singapore, Tây Ban Nha, Pháp và Anh cũng là các thị trường có doanh nghiệp mà Rakuten mua về. Có thể thấy, bước vào thế giới bán lẻ Internet trong lúc khó có thể dự đoán ngành bán lẻ trực tuyến đi về đâu, Rakuten lại từng bất ngờ vươn lên hạng 26 trong danh sách các công ty đổi mới nhất thế giới do tạp chí danh tiếng Forbes bình chọn.

Năm 2017, Mikitani hợp tác với người bạn của mình, cầu thủ Gerard Piqué của FC Barcelona để đồng sáng lập Kosmos Holding. Một công ty mẹ và tập đoàn đầu tư để đầu tư vào các công ty có trụ sở trong các ngành công nghiệp thể thao, truyền thông và giải trí. Vào năm 2018, Kosmos Holding đã mua lại đội Quần vợt Davis Cup và Câu lạc bộ Futbol Tây Ban Nha, FC Andorra.

Giải thưởng và sự công nhận

Năm 2012, Mikitani được trao Giải thưởng Thành tựu của Cựu sinh viên Trường Kinh doanh Harvard, một trong những danh hiệu cao quý nhất của trường. Ông cũng được bổ nhiệm vào Hội đồng Cạnh tranh Công nghiệp của Thủ tướng Shinzo Abe.

Năm 2017, Mikitani đã được trao tặng Huân chương Công trạng của Đại Công quốc Luxembourg và Giải thưởng Đóng góp Kinh doanh Tây Ban Nha-Nhật Bản năm 2017 do Phòng Thương mại Tây Ban Nha trao tặng.

Ở tuổi 51, ông cũng đã được trao tặng Huân chương Danh dự, một giải thưởng mà chính phủ Pháp ban tặng cho những người thành đạt nhất trên thế giới -một vinh dự mà ít ai từng đạt được. Tuy nhiên, Hiroshi vẫn còn cả một chặng đường dài thành tựu ở phía trước. Hiroshi Mikitani ngày nay cũng viết blog và đưa ra những bài nói chuyện đầy cảm hứng về những thành tựu của ông ấy trên con đường thành công trong thế giới kinh doanh. Ông ấy có ba "câu thần chú" cho những người theo dõi mình: "Hãy theo đuổi nguồn cảm hứng của bạn", "Đừng ngại bắt đầu từ việc nhỏ" và "Cởi mở để thay đổi". Ông nói, chính ba điều này đã dẫn ông đến thành công có được cho tới ngày hôm nay.