Thế trận của Big Tech đang ra sao dưới góc nhìn chuyên gia?

Trong thập kỷ qua các công ty công nghệ hàng đầu đáng chú ý là Meta (Facebook), Alphabet (Google), Amazon, Apple và Microsoft đã thống trị các phân khúc tương ứng của họ ở hầu hết các nơi trên thế giới. Một số thống kê: Meta cũng sở hữu Instagram và WhatsApp, có 3,5 tỷ người dùng trên các mạng của mình. Hơn 50% chi tiêu quảng cáo trực tuyến toàn cầu thông qua Meta hoặc Alphabet. Về tìm kiếm, Google có hơn 60% thị phần ở Hoa Kỳ và hơn 90% ở Châu Âu, Braxin và Ấn Độ. Apple kiếm được lợi nhuận hàng năm nhiều hơn doanh thu của Starbucks. Microsoft là nhà cung cấp dịch vụ hàng đầu cho 84% doanh nghiệp. Và Amazon chiếm hơn 40% chi tiêu trực tuyến ở Hoa Kỳ. Nói chung, Big Five này đã kiếm doanh thu hơn 1 nghìn tỷ đô la vào năm 2020.

Những công ty này rất thành công - và tạo ra rất nhiều dữ liệu tiêu dùng và tiền mặt - đến mức đôi khi có cảm giác như thể họ không thể dừng lại được. Họ không chỉ sử dụng công nghệ tiên tiến mà giờ đây họ còn có sức mạnh đương nhiệm. Tuy nhiên, theo giáo sư Jonathan Knee của Trường Kinh doanh Columbia, ngay cả những siêu cường kỹ thuật số cũng phải đối mặt với những mối đe dọa, từ các công ty khởi nghiệp cũng như các đối thủ dày dạn kinh nghiệm. Trong cuộc trò chuyện với biên tập viên điều hành của HBR, Alison Beard, ông phân tích điểm mạnh và điểm yếu của các công ty công nghệ lớn và các chiến lược mà họ có thể sử dụng để tự bảo vệ mình.

Alison Beard: Vậy ông không nghĩ rằng chúng ta đang hướng tới một thế giới mà ở đó những "gã khổng lồ công nghệ" thống trị mọi phần trong cuộc sống của chúng ta?

Giáo sư Jonathan Knee: Ngày nay, nhiều người trong ngành, cũng như các học giả và nhà đầu tư, dường như nghĩ rằng các công ty nền tảng công nghệ lớn đồng nhất được hưởng lợi từ các hiệu ứng mạng mạnh mẽ, điều này thúc đẩy họ thống trị toàn cầu một cách chắc chắn. Nhưng điều đó là sai rõ ràng. Hiệu ứng mạng không phải là động lực chính tạo nên lợi thế cạnh tranh ở hầu hết các công ty này. 

Tại Facebook, bây giờ là Meta, có càng nhiều người dùng trải nghiệm kết nối và chia sẻ càng tốt. Nhưng đối với Microsoft lại chế tạo Hệ điều hành: một công việc kinh doanh cổ điển. Thành công ban đầu của Apple, Google, Amazon và Netflix không phụ thuộc chủ yếu vào hiệu ứng mạng. Apple là một công ty kinh doanh sản phẩm tiêu dùng. Mảng kinh doanh bán lẻ ban đầu của Amazon vẫn chiếm phần lớn doanh thu, không có hiệu ứng mạng nào để nói đến, và Netflix cũng vậy. Tất cả những công ty này sẽ tồn tại hoặc chết theo cùng một nguyên tắc về lợi thế cạnh tranh mà chúng tôi đã nghiên cứu từ lâu. Đừng hiểu sai ý tôi: Đây đều là những doanh nghiệp rất tốt, nhưng mỗi doanh nghiệp lại tốt vì những lý do khác nhau liên quan đến nhiều lợi thế củng cố hơn và mỗi lý do đó lại đều có lỗ hổng riêng.

Alison Beard: "Hãy cho tôi thấy điểm mạnh và điểm yếu tương ứng của họ"

Giáo sư Jonathan Knee: Hãy bắt đầu với Google.

Tôi cho rằng, đó là thị trường mạnh nhất trong số tất cả các gã khổng lồ công nghệ, một phần vì tìm kiếm là một thị trường hoàn toàn mới mà không có người đương nhiệm cố định. Mặc dù Google không phải là công cụ tìm kiếm đầu tiên, nhưng nó là công cụ duy nhất đạt được quy mô lớn. Họ cũng có danh mục đầu tư tốt nhất, được bảo vệ tốt nhất để củng cố lợi thế cạnh tranh trong nhượng quyền thương mại cốt lõi đó. 

Nhưng theo quan điểm của tôi, Google hấp dẫn ở một mức độ đáng ngạc nhiên ở bất cứ điều gì ngoài lĩnh vực kinh doanh trọng yếu. Đúng vậy, họ đã tổ chức lại và tăng cường kỷ luật hoạt động kinh doanh hơn trong các lĩnh vực khác, nhưng danh sách các lần ra mắt thất bại, từ điện thoại thông minh Nexus đến Google Glass. Và những nỗ lực của họ để thách thức trực tiếp những gã khổng lồ công nghệ khác đã sụp đổ hoàn toàn hoặc bị tụt lại đáng kể. Google+ là một thách thức ngắn hạn đối với Facebook, và Google Cloud vẫn thua xa Azure của Microsoft trong việc tiếp nhận các Dịch vụ Web của Amazon. Tôi không nghĩ đó là một sự trùng hợp. Khi bạn thống trị một cách áp đảo một phân khúc của thị trường, bạn sẽ ít có khả năng xây dựng một nền văn hóa được tối ưu hóa để tìm ra những cách mới để phát triển các mảng bên ngoài.

Facebook, giờ là Meta?

Họ được hưởng lợi từ việc trở thành mạng xã hội lớn nhất thế giới và phần lớn đã đầu tư nội bộ một cách khôn ngoan và quản lý tốt các hoạt động mua lại của mình: Ví dụ: bằng cách mua Instagram sớm và giữ nó như một nền tảng độc lập — trong khi vẫn mở rộng kho dữ liệu người dùng và củng cố sự gắn bó của khách hàng. 

Nhưng các email, tài liệu nội bộ được tiết lộ gần đây chứng tỏ rằng, công ty Meta đang bị tai tiếng từ cách vận hành "cơ chế xã hội" cạnh tranh đầy tính tiêu cực trên các nền tảng. Chúng tôi vẫn đang chờ xem ứng dụng nhắn tin WhatsApp được mua lại trị giá 19 tỷ đô la mà gần một thập kỷ sau vẫn không có lãi và thiếu mô hình doanh thu thực sẽ ra sao trong những năm tới. Và công ty này cũng đang ngày càng bị tai tiếng vì vai trò truyền bá thông tin sai lệch, và gây thù hận trực tuyến, điều này có thể khiến công ty mất uy tín đối với người dùng,

Amazon?

Họ có làm gián đoạn Walmart không? Chắc chắn rồi. Nhưng Walmart vẫn là một đối thủ cạnh tranh lớn hiện nay và Amazon đang chiến đấu chống lại không chỉ những công ty đương nhiệm đã có tiếng tăm, mà còn cả những công ty khởi nghiệp tập trung như Chewy. Bán lẻ vẫn là một ngành kinh doanh khó khăn, có tính cạnh tranh cao, nơi lợi thế bền vững bị hạn chế. Công ty Amazon cũng đã thực hiện một số vụ mua lại đáng ngờ: Whole Foods, khi hàng tạp hóa là một danh mục bị thách thức về cấu trúc. 

Tuy nhiên, bất chấp những bước đi sai lầm, Amazon có một nền văn hóa kinh doanh đồng bộ liên tục không ngừng nghỉ và Amazon Web Services mang lại lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ. AWS tạo ra phần lớn lợi nhuận của toàn công ty và có thể sẽ tiếp tục đạt được như vậy trong tương lai vô thời hạn.