Moderna bị cáo buộc chiếm quyền sở hữu công nghệ vắc xin ngừa Covid-19

Theo đó, hãng dược phẩm Mỹ Moderna đang phải đối mặt với một vụ kiện mới về quyền sở hữu công nghệ vắc xin ngừa Covid-19, trong đó công ty này bị cáo buộc "chiếm" công nghệ được sử dụng để sản xuất chế phẩm này.

Hai công ty công nghệ sinh học chuyên cung cấp axit nucleic hàng đầu Arbutus Biopharma và Genevant Sciences đều có trụ sở tại Vancouver (Canada) đã đệ trình đơn kiện Moderna dài 51 trang lên Tòa án Quận Delaware Hoa Kỳ, với cáo buộc Moderna sử dụng công nghệ hạt nano lipid trong sản xuất vắc xin Covid-19, vi phạm bằng sáng chế của các công ty Canada này. Ở đây, Moderna đã sử dụng công nghệ được cấp bằng sáng chế trước đó mà không phải trả tiền bản quyền cho họ.

Được biết, hạt nano lipid là những hạt chất béo nhỏ giúp bảo vệ vật chất di truyền, khi nó di chuyển trong cơ thể để đi vào các tế bào cụ thể nhằm giúp phân phối thuốc. Công nghệ này cũng có thể hữu ích trong việc phát triển các loại vắc xin mRNA (loại vắc xin sử dụng bản sao của phân tử gọi là RNA thông tin để tạo ra phản ứng miễn dịch) trong tương lai để chống lại các bệnh khác.

Arbutus Biopharma và Genevent Sciences cũng đã khai trước tòa án liên bang Delaware rằng Moderna đã lạm dụng công nghệ của mình để phân phối mRNA, công nghệ mà họ cho rằng đã giúp Moderna phát triển vắc-xin COVID-19 của mình với "tốc độ kỷ lục".

William Collier, Giám đốc điều hành của Arbutus cho biết trong một tuyên bố: "Chúng tôi yêu cầu Moderna bồi thường công bằng cho việc sử dụng công nghệ đã được cấp bằng sáng chế trước đó của mình, được phát triển với nỗ lực và chi phí lớn, nếu không có nó chắc chắn vắc xin COVID-19 của Moderna sẽ thành công".

Trước đó, Arbutus và Genevant đã được cấp bằng sáng chế cho một hạt nano lipid 'đột phá' mang đến cho vắc-xin một lớp phủ bảo vệ mà nó cần để hoạt động. Nếu không có hạt nano, các công ty đệ đơn kiện cáo buộc rằng vắc-xin Moderna không thể được phát hiện nhanh như vậy.

Một tuyên bố từ Arbutus cho biết: "Trong các tài liệu khoa học, trở ngại kỹ thuật quan trọng nhất trong việc phát triển và triển khai các loại thuốc sử dụng mRNA là tìm ra cách an toàn và hiệu quả để cung cấp mRNA cho tế bào người".

Thực tế, các nhà khoa học tại Arbutus và Genevant đã dành nhiều năm để phát triển và hoàn thiện công nghệ phân phối hạt nano lipid (LNP), công nghệ này đã được cấp phép cho nhiều ứng dụng cho một số bên thứ ba khác nhau. Công nghệ LNP của Genevent và Arbutus dựa trên các hạt cực nhỏ được tạo ra từ bốn loại phân tử giống chất béo được lựa chọn cẩn thận để trú ẩn và bảo vệ các phân tử RNA. Với công nghệ này, RNA có thể đi xuyên qua cơ thể người đến tế bào đích và qua màng của tế bào đích trước khi RNA được giải phóng. Nếu không có công nghệ phân phối quan trọng này, RNA sẽ nhanh chóng bị suy thoái trong cơ thể và trở nên kém hiệu quả.

Về phần mình, Moderna tuyên bố đã tạo ra công nghệ hạt nano lipid của riêng mình, mặc dù thành phần chính xác của lớp vỏ béo được sử dụng trong Spikevax vẫn chưa được tiết lộ. Moderna cũng đã thông báo cho chính phủ Hoa Kỳ về các tuyên bố của Arbutus và Genevant để chính phủ "có thể bảo vệ quyền của họ trong việc bảo vệ trước bất kỳ trách nhiệm pháp lý bị cáo buộc nào từ hai công ty trên đưa ra".

Đây là vụ kiện thứ hai mà Moderna đang phải đối mặt liên quan đến vắc xin của mình, trước đó là với Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH). Francis Collins, lúc đó là lãnh đạo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ nói với Reuters vào tháng 11/2021 rằng các nhà khoa học của họ đóng một "vai trò chính" trong việc phát triển vắc xin của Moderna, và họ cũng phải  được liệt kê là những nhà phát minh trong đơn xin cấp bằng sáng chế quan trọng của Moderna. Trong khi đó, đối thủ của Moderna là Pfizer Inc cũng đã phải đối mặt với các yêu cầu cấp bằng sáng chế. Công ty công nghệ sinh học Allele Biotechnology and Pharmaceuticals Inc ở San Diego đã kiện Pfizer và đối tác BioNTech SE vào năm 2020, lập luận rằng họ đã sử dụng công nghệ protein huỳnh quang đã được cấp bằng sáng chế trước đó của  Pfizer Inc để phát triển vắc xin của họ mà không xin phép.

Phía Allele Biotechnology and Pharmaceuticals Inc đã yêu cầu tiền bản quyền và đền bù các thiệt hại vi phạm khác. Pfizer có trụ sở tại New York cho biết vào tháng 11/2021 rằng họ dự kiến doanh số vắc xin COVID-19 của mình sẽ đạt 36 tỷ USD vào năm 2021 và ước tính thêm 29 tỷ USD vào năm 2022.

Có thể nói, vụ kiện do Arbutus Biopharma Corp đệ trình mới đây chống lại Moderna Inc là vụ kiện mới nhất trong danh sách nhỏ nhưng ngày càng tăng về các tranh chấp bằng sáng chế đối với vắc xin và phương pháp điều trị COVID-19.

Moderna là phát súng vắc xin Covid-19 được sử dụng phổ biến thứ hai ở Mỹ, và là một thành công mới khi trước đó họ chỉ là một thương hiệu công nghệ sinh học thấp kém về mặt doanh thu tài chính. Hiện tại, vắc xin của công ty này đã thực hiện tiêm phòng 208 triệu lần để tiêm chủng đầy đủ cho 75 triệu người Mỹ và quảng bá cho 40 triệu người khác. Hiện có nhiều sản phẩm vắc xin đang được triển khai sẽ thúc đẩy số liệu doanh thu trong năm nay - và cả trong những năm tới.

Moderna hiện cũng đang trong giai đoạn 2 của quá trình thử nghiệm vắc xin COVID-19 tương thích với biến chủng Omicron. Người ta cho rằng Moderna đang nhắm đến việc tung ra một "phát súng" vắc xin mới cho người Mỹ vào cuối tháng tới. Đầu tháng này, Giám đốc điều hành Stefan Bansel nói với các nhà đầu tư rằng, công ty dự kiến sẽ tạo ra doanh thu 19 tỷ USD chỉ từ việc bán vắc xin vào năm 2022.