Vì sao Không quân Nga tác chiến ở Ukraine kém cỏi hơn ở Syria?

Trong chiến sự Nga – Ukraine, hoạt động của Không quân Nga thực sự khiến người ta khó hiểu. Khi bắt đầu, Không quân Nga đã không triển khai không kích q      uy mô lớn vào Ukraine, đến những ngày gần đây mới thấy hoạt động của họ. Nhưng trong quá trình không chiến, Không quân Nga lại phải chịu những tổn thất nghiêm trọng, trong một ngày đã bị phía Ukraine bắn rơi mấy chiếc máy bay và những phi công bị rơi máy bay hoặc tử vong hoặc bị bắt. Những người quan sát đang đặt câu hỏi: Vì sao Không quân Nga đánh ở Syria rất thuận lợi mà khi ở Ukraine thì lại khó khăn?

Trước hết cần nói lại một chút về tình huống tác chiến của quân Nga ở Syria. Tháng 9/ 2015, Không quân Nga triển khai tấn công toàn diện trong lãnh thổ Syria. Để hỗ trợ cho quân chính phủ Syria tác chiến, Không quân Nga thường duy trì 40 chiếc máy bay chiến đấu ở đây. Theo sự leo thang của chiến tranh, Không quân Nga đã tăng thêm lực lượng vào Syria, lúc cao nhất lên tới 80 máy bay, gồm các loại Su-30, Su-35 và Su-34 để thực hiện những nhiệm vụ ném bom chiến thuật. Máy bay Su-57 cũng tham gia vào nhiệm vụ tấn công trận địa đối phương, còn hạm tải cơ Su-33 cũng tích cực không kích các mục tiêu của phiến quân từ hướng biển vào.

Theo số liệu do quân đội Nga công bố, tính đến cuối năm 2018, trong 3 năm thực hiện tập kích đường không, Không quân Nga đã xuất kích 40.000 lần chiếc, bình quân mỗi ngày xuất kích 100 lần chiếc, huỷ diệt gần 1000 căn cứ quân sự và hơn 20.000 cứ điểm của đối phương. Tiêu diệt hơn 9000 kho đạn dược, hơn 1300 xe chiến đấu các loại và loại khỏi vòng chiến gần 10 vạn quân đối phương. Gần 90% không quân chiến thuật và hơn một nửa không quân chiến lược của Nga đã trải nghiệm thực chiến ở Syria. Chiến trường Syria trở thành một "hòn đá mài" cho quân Nga.

Trên chiến trường, Không quân Nga đã dùng thử hơn 200 loại vũ khí trang bị mới. Chiến trường Trung Đông trở thành sân khấu cho Không quân Nga thể hiện khả năng.

Tuy nhiên, đến khi chiến đấu ở Ukraine, Không quân Nga lại cho thấy có vẻ như chưa đạt yêu cầu. Sau khi quân Nga tấn công Ukraine, Không quân Nga đã không triển khai tấn công cường độ cao giống như cách Mỹ đã làm ở Iraq, cũng không tham gia hỗ trợ chiến đấu cho lực lượng mặt đất 100%. Không chỉ có vậy, trong quá trình tác chiến ở giai đoạn sau, Không quân Nga còn bị tổn thất nhiều máy bay tiên tiến, gồm cả Su-34. Vậy nguyên nhân ở đây là gì?

Trước hết có thể kể đến là sự hỗ trợ của tình báo không giống nhau. Ở Syria, tác chiến trên không có thể có hỗ trợ tình báo chính xác vì có tin tình báo từ quân đội Syria cung cấp. Trước khi Nga bước vào chiến sự Syria, quân đội Syria đã chiến tranh với phiến quân nhiều năm, đã hiểu biết cơ bản về bố trí quân sự của đối phương. Khi bước vào tác chiến, quân chính phủ Syria đã cung cấp cho quân Nga tin tình báo chính xác.

Còn ở Ukraine, quân Nga thiếu các hỗ trợ tình báo trước khi tấn công. Ở Ukraine, ngoài quân Chechnya và Belarus, không có ai cung cấp cho quân Nga các tin tình báo hữu hiệu.

Khi có tin tình báo hỗ trợ thì Không quân Nga sẽ như hổ thêm cánh. Một lần xuất kích, Nga có thể tung ra 25 chiếc máy bay ném bom chiến lược gồm Tu-160, Tu-95, Tu-22M để oanh tạc chính xác với quy mô lớn vào các mục tiêu của phiến quân ở Syria, phóng các loại tên lửa hành trình Kh55 và Kh555.

Thứ hai là ở Syria, các mục tiêu quân sự đa số là mục tiêu phân tán. Lãnh thổ Syria dài và hẹp, tuy có thành thị nhưng mức độ đô thị hoá không bằng các nước châu Âu. Để tránh bị quân chính phủ tấn công, phiến quân đã đặt nhiều căn cứ quân sự trên sa mạc Gobi và lân cận nhưng sự bố trí phân tán này lại có lợi cho việc tập kích đường không của Không quân Nga.

Không quân Nga thậm chí có thể dùng phương thức ném bom đạn cháy và ném bom rải thảm các mục tiêu. Trong trường hợp tấn công các mục tiêu thành thị thì những thành thị cũng đều là những nơi mà dân cư đã bỏ đi từ sớm nên việc oanh tạc không có gì phải ngần ngại.

Còn các mục tiêu ở Ukraine thì lại khác biệt lớn so với ở Syria. Trong lãnh thổ Ukraine, thành thị rất nhiều, quân đội Ukraine có thể dựa vào thành thị để bảo vệ mục tiêu quan trọng. Việc này khiến cho tỉ lệ thành công của việc tấn công đường không của Nga sẽ không được như khi tấn công phiến quân ở Syria.

Hơn nữa, vũ khí của phiến quân rất đơn giản, ngoài một bộ phận xe tăng và pháo binh thì về mặt phòng không, phiến quân chỉ có tên lửa phòng không vác vai. Chỉ cần Không quân Nga không bay thấp thì máy bay sẽ không gặp trở ngại vì tên lửa của phiến quân có tầm bắn thấp, không vươn tới được. Còn quân đội Ukraine thì vừa có tên lửa phòng không vác vai và lại cũng có cả tên lửa phòng không tầm cao S-300 nên đã tạo thành mạng lưới phòng không lập thể. Dựa vào mạng lưới phòng không này, quân Ukraine có thể đánh được máy bay Nga.

Thứ ba là Không quân Nga khi tác chiến ở Syria là đánh không ngần ngại, không cần phải lo lắng về việc đoàn kết quần chúng và duy trì kỷ luật quân đội. Vì quân Nga tác chiến ở Syria có được sự ủng hộ của quần chúng và nhà chức trách Syria cho nên có thể thoải mái oanh tạc các loại mục tiêu phiến quân, dù là độ chính xác không cao, các bom đạn phổ thông cũng dùng được. Chỉ cần tiêu diệt quân đối phương thì bất kỳ chiến thuật gì cũng có thể dùng.

Còn ở trong lãnh thổ Ukraine, quân Nga vì muốn có được sự ủng hộ của quần chúng Ukraine nên hoạt động oanh tạc bị trói buộc rất nhiều. Số lần oanh tạc và tỉ lệ xuất kích máy bay của Nga ở Ukraine không nhiều như ở Syria. Trong giai đoạn tấn công đường không giữa và sau, máy bay Nga đã bị đánh chặn bởi tên lửa Ukraine và họ đã phải chịu những tổn thất.