Tại sao Shopee rút chân đột ngột ở Ấn Độ chưa đầy 6 tháng?

Công ty trò chơi và thương mại điện tử có trụ sở tại Singapore, Sea Ltd cho biết họ đã rút nền tảng thương mại xã hội Shopee khỏi thị trường bán lẻ của Ấn Độ chỉ vài tháng sau khi bắt đầu hoạt động ở đó trong nỗ lực mở rộng ra nước ngoài, với lý do "thị trường toàn cầu không chắc chắn", công ty lại thua lỗ đối mặt với triển vọng tăng trưởng yếu.

Việc rút chân nền tảng thương mại xã hội Shopee có hiệu lực từ ngày 29 tháng 3, diễn ra vài tuần sau khi chi nhánh thương mại điện tử Shopee cho biết họ sẽ rút khỏi Pháp và sau khi Ấn Độ cấm ứng dụng trò chơi nổi tiếng "Free Fire" của Sea. Sau lệnh cấm đó, giá trị thị trường của Sea niêm yết tại New York đã giảm 16 tỷ USD chỉ trong một ngày, khiến một số nhà đầu tư cắt giảm cổ phần nắm giữ tại công ty có trụ sở tại Singapore.

Trong một tuyên bố, Shopee cho biết việc chân khỏi Ấn Độ là "do những bất ổn của thị trường toàn cầu" và khẳng định rằng, công ty sẽ làm cho "quá trình diễn ra suôn sẻ nhất có thể". Shopee đã thông báo về quyết định đóng cửa cửa hàng cho những người bán hàng trên nền tảng của mình cũng vào ngày 29/3.

Sea vào đầu tháng này cho biết tăng trưởng doanh thu của mảng kinh doanh thương mại điện tử của họ dự kiến sẽ giảm một nửa xuống còn khoảng 76% trong năm nay từ mức bùng nổ 157% vào năm 2021, trong bối cảnh ít mua hàng và tương tác trực tuyến hơn, khi có nhiều quốc gia mở cửa sống chung với đại dịch.

Các chuyên gia nhận định, do sự thay đổi mạnh mẽ trong tâm lý thị trường đối với cổ phiếu tăng trưởng, tất cả các công ty thương mại điện tử này đang chịu áp lực thực sự để ít nhất là hòa vốn càng sớm càng tốt. Cổ phiếu niêm yết tại Mỹ của Sea giảm 3,2% xuống 112,35 USD trong phiên giao dịch buổi chiều của ngày 29/3. Cổ phiếu của công ty đã giảm 11% vào tháng 1/2022 sau khi gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Tencent thông báo bán 14,5 triệu cổ phiếu của tập đoàn.

Nhà phân tích Alicia Yap của Citi cho biết vẫn không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy quyết định rút khỏi Ấn Độ là dựa trên áp lực của chính phủ hoặc các quyết định hoạt động khác.

Hoạt động kinh doanh tại Ấn Độ của Shopee bắt đầu vào tháng 10 năm 2021 như một phần của nỗ lực quốc tế tích cực chứng kiến nó mở rộng sang châu Âu. Vốn hóa thị trường của Sea vào thời điểm đó lên tới 200 tỷ USD. Kể từ đó, nó đã giảm xuống còn 64,76 tỷ đô la vào tháng 3 năm 2022. Đơn vị thương mại địa phương, Shopee Ấn Độ đã tuyển dụng những người bán hàng địa phương và tung ra một trang web và ứng dụng mua sắm. Thị trường thương mại điện tử đang phát triển nhanh của Ấn Độ vốn đã bị thống trị bởi những công ty như Amazon.com Inc và Flipkart của Walmart.

Gần đây, các hiệp hội thương nhân như Liên đoàn Thương nhân Toàn Ấn Độ (CAIT) đã khiếu nại lên chính phủ, cáo buộc Shopee có các khoản đầu tư của Trung Quốc và không tuân thủ các quy tắc của Ấn Độ. CAIT cũng đã tiếp cận với Ủy ban Cạnh tranh của tổ chức tin cậy của Ấn Độ, cáo buộc việc định giá có tính chất săn mồi trên trang web của Shopee. Tuy nhiên, vấn đề gần đây đã bị bác bỏ. Hiện Praveen Khandelwal, tổng thư ký của CAIT "hoan nghênh" việc Shopee ra đi.

Ở một góc độ khác, một chuyên gia giấu tên quen thuộc với vấn đề này nhận định, quyết định rút khỏi Ấn Độ của Shopee xuất phát một phần bởi sự giám sát chặt chẽ hơn về mặt quy định khi thấy ứng dụng trò chơi Free Fire của Sea bị cấm như một phần của chiến dịch đàn áp các công ty bị cáo buộc gửi dữ liệu đến máy chủ ở Trung Quốc.

Hồi đầu tháng 3, Sea cho biết họ không chuyển hoặc lưu trữ dữ liệu của người dùng Ấn Độ ở Trung Quốc. Người này cho biết Shopee đã có kế hoạch đầu tư lên đến 1 tỷ đô la vào Ấn Độ, nên sự thoái lui đột ngột sẽ làm tổn hại ít nhiều đến các công ty hậu cần Ấn Độ mà họ đã ký các hợp đồng béo bở cho các kế hoạch đầu tư có liên quan.

Hai nguồn tin am hiểu về vấn đề này cho biết Sea đang tiếp tục vận động các nhà chức trách Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm "Free Fire". Tờ Reuters đưa tin vào tháng 2, trích dẫn các nguồn tin cho rằng các nhà chức trách Singapore đã nêu quan ngại đối với Ấn Độ về lệnh cấm, hỏi lý do tại sao công ty lại bị nhắm mục tiêu trong một cuộc đàn áp ngày càng tăng đối với các ứng dụng của Trung Quốc.

Vì vậy, điều gì xảy đến tiếp theo cho người bán và nhân viên?

Những người quen thuộc với động thái này cho biết, Shopee có khả năng sẽ giao các vai trò nội bộ cho nhân viên Shopee Ấn Độ của mình trong Sea. "Nếu điều đó không giải quyết được, họ sẽ nhận được gói hỗ trợ thôi việc ba tháng". Quyền truy cập của nhân viên đã ngừng hoạt động kể từ sáng hôm 29/3 trên Shopee Ấn độ và các hoạt động sẽ ngừng từ tối 29/3.

Trong khi đó, Shopee đã thông báo cho người bán tại Ấn Độ rằng các dịch vụ liên quan đến thanh toán, hoàn tiền, trả hàng, tranh chấp và các dịch vụ khác sẽ tiếp tục hoạt động cho đến ngày 30 tháng 5. Các đơn đặt hàng hiện tại cũng sẽ được vận chuyển và giao hàng theo quy trình.

Tính đến tháng 12 năm 2021, Shopee có hơn 300 nhân viên tại Ấn Độ cùng với hơn 20.000 người bán.  Shopee đang nổi lên như một đối thủ cạnh tranh chính với các nền tảng thương mại xã hội như Meesho do Softbank hậu thuẫn và Shopsy của Tập đoàn Flipkart, trong phân khúc nhắm mục tiêu hàng hóa rẻ hơn được đặt hàng với số lượng lớn để bán lại. Thế nên việc rút lui sẽ mở ra thị trường cho các đối thủ cạnh tranh.