"Hài lòng với sự phát triển của đồng bằng sông Hồng thì đất nước khó phát triển"

Chiều 26/7, Ban Chỉ đạo Tổng kết Nghị quyết 54 của Bộ Chính trị khóa IX về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020 (Ban chỉ đạo 54) và Tỉnh ủy Nam Định đã tổ chức Hội thảo Phát triển kết cấu hạ tầng và kinh tế biển đồng bằng sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Đồng bằng sông Hồng chưa phát huy hết tiềm năng lợi thế

Bí thư Tỉnh ủy Nam Định Phạm Gia Túc nhấn mạnh, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 54 và Kết luận số 13 thể hiện sự quan tâm đặc biệt đối với vùng Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) và là chủ trương có ý nghĩa chiến lược nhằm huy động cao nhất các nguồn lực, khai thác có hiệu quả tiềm năng và lợi thế để vùng ĐBSH phát triển mạnh mẽ, đi đầu cả nước và là cầu nối để hội nhập, hợp tác kinh tế có hiệu quả với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Ông Nguyễn Duy Hưng - Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo 54 cho rằng kết cấu hạ tầng và kinh tế biển là lĩnh vực rất quan trọng đối với ĐBSH. GDP vùng ĐBSH là 1,5 triệu tỉ, chiếm hơn 29% GDP chung cả nước, thu nhập đầu người hơn 103 triệu đồng/người, chỉ sau miền Đông Nam bộ, tổng thu ngân sách 30% cả nước, gấp 10 lần khi ban hành Nghị quyết 54.

Đáng chú ý, về hạ tầng giao thông và kinh tế biển đã vượt rất xa so với Nghị quyết 54. Cụ thể, ĐBSH có 8 tuyến đường cao tốc với 500km, 25 tuyến quốc lộ, với hơn 2.000 km và 4 cảng biển lớn ở Hải Phòng và Quảng Ninh, có 3 sân bay (Nội Bài, Hà Nội; Cát Bi, Hải Phòng; Vân Đồn, Quảng Ninh).

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì sự phát triển của vùng đồng bằng sông Hồng chưa phát huy hết tiềm năng lợi thế. Đặc biệt là giao thông vận tải chưa phát triển hài hòa, khi đường bộ, đường không phát triển khá tốt nhưng đường sắt, đường thủy chưa phát triển được nhiều.

"Phải tạo được sự đồng bộ, liên hệ hạ tầng giao thông giữa các địa phương trong vùng để tạo tiền đề cho đầu tư, thu hút đầu tư và phát triển. Đặc biệt là kết nối các đô thị và xây dựng các đô thị hiện đại, đô thị thông minh như ở Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh…", ông Nguyễn Duy Hưng nhấn mạnh.

Vẫn xung đột trong phát triển

PGS-TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, đánh giá có một điểm rất rõ trong phát triển của vùng ĐBSH là phát triển không đồng đều giữa các tỉnh. Trong khi một số tỉnh bứt lên rất nhanh thì một số tỉnh lại chậm.

Cũng theo ông Thiên, vùng ĐBSH cũng chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, tầm vóc, và sự quan tâm đầu tư của đất nước dành cho vùng này. "Nếu vẫn cứ hài lòng hoặc tạm hài lòng với sự phát triển của ĐBSH thì đất nước khó phát triển vì "sứ mệnh" của vùng còn giúp các vùng không thuận lợi khác phát triển. Việc đánh giá một cách nghiêm túc, với tầm nhìn đúng đắn sẽ là cơ sở để xây dựng cấu trúc kinh tế - xã hội trong tương lai của vùng ĐBSH"- ông Thiên nhấn mạnh.

Theo ông Thiên, cơ chế Hội đồng vùng hiện nay không hiệu quả. "Tôi họp nhiều cuộc rồi vui vẻ, thoải mái lắm nhưng hiệu quả không nhiều. Ẩn bên trong vẫn là xung đột trong phát triển. Chúng ta thiết kế mọi thứ trên tinh thần tỉnh, lợi ích tỉnh nên tỉnh nào lo tỉnh ấy dẫn đến xung đột"- ông Thiên thẳng thắn góp ý và cho rằng bản chất quyền lực vùng không thể như UBND tỉnh mà là quyền lực của Trung ương để giúp điều hành phát triển vùng.

"Trong bối cảnh chưa thể đủ hành lang pháp lý, chủ trương thì cơ quan điều hành vùng phải như một cơ quan tham mưu, giúp việc cho Chính phủ, Thủ tướng"- ông Thiên đề xuất.

TS. Trần Đình Thiên đặt vấn đề mô hình điều hành liên kết vùng là phải làm rõ quyền lực và nguồn lực để bảo thực thi quyền lực. Xuất phát từ nhu cầu bức xúc hiện nay giữa các tỉnh trong một vùng như phân tán nguồn lực, cạnh tranh… giữa các địa phương thì quyền lực vùng phải ngăn được xung đột, cạnh tranh không lành mạnh hay phân tán nguồn lực. Ông Thiên kiến nghị 3 vấn đề cho mô hình điều hành liên kết vùng. 

Thứ nhất là quyền lực thực hiện quy hoạch vùng để thiết kế lợi ích phát triển của vùng ưu tiên hơn so với quyền lợi của từng tỉnh thành. 

Thứ hai phải có thể chế giám sát và có giải pháp tối ưu cho phát triển kinh tế - xã hội tác động lợi ích chung cả vùng. 

Thứ ba có nguồn lực thực thi các dự án cấp vùng. "Bản chất quyền lực của vùng không thể như UBND tỉnh mà là quyền lực của Trung ương để giúp điều hành phát triển vùng. 

Trong bối cảnh chưa thể đủ hành lang pháp lý, chủ trương thì cơ quan điều hành vùng phải như một cơ quan tham mưu, giúp việc cho Chính phủ, Thủ tướng"- ông Thiên góp ý.